Św. Tomasz, (ur. prawdopodobnie w Galilei – zm. 53 ce, Madras, Indie; święto zachodnie 21 grudnia, święto w kościołach rzymskokatolickim i syryjskim 3 lipca, w kościele greckim 6 października), jeden z Dwunastu Apostołów. Jego imię w języku aramejskim (Teʾoma) i greckim (Didymos) oznacza „bliźniak”; Jan 11:16 identyfikuje go jako „Tomasza, zwanego Bliźniakiem”. Przez Syryjczyków nazywany jest Judaszem Tomaszem (tj. Judaszem Bliźniakiem).
Kim jest św. Tomasz?
Św. Tomasz był jednym z Dwunastu Apostołów Jezusa i żył w I w. n.e.
Z czego słynie św. Tomasz?
Św. Tomasz jest znany z tego, że wątpił w Zmartwychwstanie Jezusa i domagał się fizycznego dowodu na istnienie ran po ukrzyżowaniu Chrystusa. Określenie „wątpiący Tomasz” zostało ukute dla jego braku wiary. Kiedy Jezus pokazał mu rany, św. Tomasz stał się pierwszą osobą, która jednoznacznie uznała boskość Jezusa.
Jak św. Tomasz wpłynął na świat?
Chociaż niewiele wiadomo o jego życiu, tradycja chrześcijańska utrzymuje, że św. Tomasz był pierwszym misjonarzem w Indiach. Uznaje się go za założyciela Kościoła Syryjskich Chrześcijan Malabarskich, czyli chrześcijan tomaszowych.
Charakter Tomasza został nakreślony w Ewangelii według Jana. Jego oddanie Jezusowi jest wyraźnie wyrażone w J 11,5-16: kiedy Jezus planował powrót do Judei, uczniowie ostrzegli go przed wrogością Żydów („teraz chcą Cię ukamienować”), na co Tomasz szybko odpowiedział: „Chodźmy i my, abyśmy mogli umrzeć razem z Nim”. Podczas Ostatniej Wieczerzy (J 14,1-7) Tomasz nie mógł pojąć, co Jezus miał na myśli, gdy powiedział: „Przyjdę powtórnie i wezmę was do siebie, abyście i wy, gdzie Ja jestem, byli. A ty znasz drogę, którą Ja idę”. Pytanie Tomasza „Skąd możemy znać drogę?” spowodowało, że Jezus odpowiedział: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem.”
Prawdopodobnie najbardziej znanym wydarzeniem w jego życiu jest to, od którego rozwinęło się wyrażenie „wątpiący Tomasz”. W Ewangelii Jana 20:19-29 nie było go wśród tych uczniów, którym zmartwychwstały Chrystus ukazał się po raz pierwszy, a kiedy powiedzieli o tym niedowierzającemu Tomaszowi, ten zażądał fizycznego dowodu zmartwychwstania, co spełniło się, kiedy Chrystus pojawił się ponownie i poprosił Tomasza, aby dotknął Jego ran. Jego nagłe uświadomienie sobie prawdy („Pan mój i Bóg mój”) uczyniło Tomasza pierwszą osobą, która wyraźnie uznała boskość Jezusa.
Późniejsza historia Tomasza jest niepewna. Według IV-wiecznej Historii kościelnej biskupa Euzebiusza z Cezarei, ewangelizował on Partię (współczesny Khorāsān). Późniejsza tradycja chrześcijańska mówi, że Tomasz rozszerzył swój apostolat na Indie, gdzie jest uznawany za założyciela Kościoła Syryjskich Chrześcijan Malabarskich lub Chrześcijan św. Tomasza. W apokryficznych Dziejach Apostolskich, napisanych pierwotnie w języku syriackim, Tomasz miał rzekomo odwiedzić dwór indo-partyjskiego króla Gondophernesa, który powierzył mu budowę królewskiego pałacu (był podobno cieślą); został uwięziony za to, że wydał na cele dobroczynne powierzone mu pieniądze. W dziele zapisano, że jego męczeńska śmierć nastąpiła za panowania króla Mylapore w Madrasie (obecnie Chennai), gdzie znajduje się katedra San Thomé, tradycyjne miejsce jego pochówku. Jego relikwie zostały jednak podobno zabrane na Zachód i ostatecznie złożone w Ortonie we Włoszech.
Oprócz dzieł apokryficznych, innymi podobnymi pismami związanymi lub przypisywanymi Tomaszowi są Ewangelia Tomasza (wśród koptyjskich papirusów gnostyckich znalezionych w 1945 r. w Górnym Egipcie), Księga Tomasza atlety i Evangelium Joannis de obitu Mariae („Przesłanie Jana dotyczące śmierci Marii”).