Komórka ependymalna, typ komórki podporowej neuronów (neurogleju), która tworzy nabłonek wyściełający komory (jamy) mózgu i kanał centralny rdzenia kręgowego. Komórki ependymalne dają również początek warstwie nabłonkowej otaczającej splot naczyniówkowy, sieć naczyń krwionośnych znajdujących się w ścianach komór bocznych (dwie największe komory, które występują jako para w półkulach mózgowych). Komórki ependymalne, podobnie jak wszystkie inne neuroglejaki, wywodzą się z warstwy tkanki embrionalnej zwanej neuroektodermą.
Komórki ependymalne i ich nabłonkowe pochodne splotu naczyniówkowego pełnią kilka ważnych funkcji. W komorach serca komórki ependymalne posiadają drobne włosowate struktury zwane rzęskami, które znajdują się na ich powierzchniach zwróconych ku otwartej przestrzeni jam, w których się znajdują. Bicie rzęsek w skoordynowany sposób wpływa na kierunek przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF), doprowadzając składniki odżywcze i inne substancje do neuronów i odfiltrowując cząsteczki, które mogą być szkodliwe dla komórek. Podejrzewa się, że bicie rzęsek ependymalnych ułatwia również dystrybucję neuroprzekaźników i innych chemicznych posłańców do neuronów. Warstwa komórek pochodzenia ependymalnego otaczająca naczynia krwionośne splotu naczyniówkowego służy głównie do produkcji płynu mózgowo-rdzeniowego. Odbywa się to poprzez selektywne wchłanianie wody i niektórych innych cząsteczek z krwi do wnętrza komórek. Substancje te są następnie transportowane przez komórki i wydzielane do komór bocznych w postaci płynu mózgowo-rdzeniowego.
Komórki ependymalne w komorach są luźno połączone specjalnymi miejscami przylegania międzykomórkowego zwanymi desmosomami, które umożliwiają komórkom utworzenie prawie ciągłego arkusza nabłonkowego na powierzchni komór i kanału kręgowego. Ponieważ połączenia między komórkami ependymalnymi są luźne, płyn mózgowo-rdzeniowy może dyfundować z komór do ośrodkowego układu nerwowego. Komórki otaczające splot naczyniówkowy są połączone ścisłymi połączeniami, które zapobiegają przeciekaniu substancji i płynów z naczyń krwionośnych do płynu mózgowo-rdzeniowego. Chroni to przed nieuregulowanym przedostawaniem się potencjalnie szkodliwych substancji do komór i ostatecznie do ośrodkowego układu nerwowego.
Inny typ komórek ependymalnych, znany jako tanycyt, występuje tylko w wyściółce na podłodze trzeciej komory mózgu. Komórki te są unikalne od innych komórek ependymalnych w tym, że mają długie wyrostki i duże „stopy końcowe”, które łączą się z naczyniami włosowatymi mózgu i neuronami odległymi od komory. Tanycyty nie mają również rzęsek i są połączone ze sobą za pomocą ścisłych połączeń. Tanycyty odgrywają ważną rolę w ułatwianiu transportu hormonów i innych substancji w mózgu. Na przykład, ich długie wyrostki pozwalają im przenosić hormony bezpośrednio z komory trzeciej do naczyń włosowatych wzniesienia pośrodkowego, które znajduje się w tylnym płacie (neurohypophysis) przysadki mózgowej. Hormony uwalniane przez komórki neurosekrecyjne wychodzące z podwzgórza do zwoju pośrodkowego mogą być pobierane przez tanycyty i transportowane do płynu mózgowo-rdzeniowego w trzeciej komorze.
Encyclopædia Britannica, Inc.