Krwinka czerwona, zwana także erytrocytem, komórkowy składnik krwi, którego miliony w krążeniu kręgowców nadają krwi jej charakterystyczny kolor i przenoszą tlen z płuc do tkanek. Dojrzała ludzka krwinka czerwona jest mała, okrągła i dwuwklęsła; z profilu wydaje się mieć kształt hantla. Komórka jest elastyczna i przybiera kształt dzwonu, gdy przechodzi przez bardzo małe naczynia krwionośne. Jest pokryta błoną złożoną z lipidów i białek, nie posiada jądra i zawiera hemoglobinę – czerwone, bogate w żelazo białko, które wiąże tlen.
Encyclopædia Britannica, Inc.See all videos for this article
Funkcją krwinki czerwonej i jej hemoglobiny jest przenoszenie tlenu z płuc lub skrzeli do wszystkich tkanek ciała oraz przenoszenie dwutlenku węgla, produktu odpadowego przemiany materii, do płuc, gdzie jest wydalany. U bezkręgowców, tlen-nośnik pigment jest przenoszony swobodnie w osoczu, jego stężenie w krwinkach czerwonych u kręgowców, tak, że tlen i dwutlenek węgla są wymieniane jako gazy, jest bardziej wydajny i stanowi ważny rozwój ewolucyjny. Krwinka czerwona ssaków jest dodatkowo przystosowana poprzez brak jądra – ilość tlenu wymagana przez komórkę do jej własnego metabolizmu jest zatem bardzo niska, a większość przenoszonego tlenu może być uwolniona do tkanek. Dwuwklęsły kształt komórki umożliwia wymianę tlenu ze stałą szybkością na jak największej powierzchni.
Encyclopædia Britannica, Inc.
Encyclopædia Britannica, Inc.Zobacz wszystkie filmy do tego artykułu
Czerwona krwinka rozwija się w szpiku kostnym w kilku etapach: z hemocytoblastu, multipotencjalnej komórki w mezenchymie, staje się erytroblastem (normoblastem); w ciągu dwóch do pięciu dni rozwoju erytroblast stopniowo wypełnia się hemoglobiną, a jego jądro i mitochondria (cząsteczki w cytoplazmie, które dostarczają komórce energii) zanikają. W późnym stadium komórka nazywana jest retikulocytem, który ostatecznie staje się w pełni dojrzałą krwinką czerwoną. Przeciętna krwinka czerwona u człowieka żyje 100-120 dni; na milimetr sześcienny krwi dorosłego człowieka przypada około 5,2 miliona krwinek czerwonych.
Choć krwinki czerwone są zwykle okrągłe, u normalnej osoby niewielka część jest owalna, a w niektórych stanach dziedzicznych większa część może być owalna. W niektórych chorobach występują również krwinki czerwone o nieprawidłowym kształcie, np. owalne w niedokrwistości złośliwej, półksiężycowate w niedokrwistości sierpowatej, a w dziedzicznym zaburzeniu, jakim jest akantocytoza, mają kształt cierni. Liczba czerwonych krwinek i ilość hemoglobiny różnią się u różnych osób i w różnych warunkach; liczba jest wyższa, na przykład, u osób, które żyją na dużych wysokościach i w chorobie policythemia. Przy urodzeniu liczba czerwonych krwinek jest wysoka; spada wkrótce po urodzeniu i stopniowo wzrasta do poziomu dorosłego w okresie dojrzewania.
Manfred Kage/Peter Arnold