Heading

Leki na receptę i leki przeciwbólowe: Część 2 z 3

Depresanty Ośrodkowego Układu Nerwowego (OUN)
Depresanty OUN spowalniają normalne funkcjonowanie mózgu. W większych dawkach, niektóre depresanty OUN mogą stać się ogólnymi środkami znieczulającymi. Środki uspokajające i nasenne są przykładami środków działających depresyjnie na OUN. Barbiturany, takie jak mefobarbital (Mebaral) i pentobarbitalsod (Nembutal), które są stosowane w leczeniu lęku, napięcia i zaburzeń snu.

Benzodiazepiny, takie jak diazepam (Valium), chlorowodorek chlordiazepoksydu (Librium) i alprazolam (Xanax), które mogą być przepisywane w leczeniu lęku, ostrych reakcji na stres i ataków paniki. Benzodiazepiny, które mają bardziej uspokajające działanie, takie jak estazolam (ProSom), mogą być przepisywane do krótkotrwałego leczenia zaburzeń snu.

Istnieje wiele leków depresyjnych OUN, a większość z nich działa na mózg podobnieâ’wpływa na neuroprzekaźnik kwas gamma-aminomasłowy (GABA). Neuroprzekaźniki są substancjami chemicznymi mózgu, które ułatwiają komunikację między komórkami mózgowymi. GABA działa poprzez zmniejszenie aktywności mózgu. Chociaż różne klasy leków depresyjnych działających na OUN działają w unikalny sposób, ostatecznie to ich zdolność do zwiększania aktywności GABA wywołuje efekt senności lub uspokojenia. Pomimo tych korzystnych efektów dla osób cierpiących na lęk lub zaburzenia snu, barbiturany i benzodiazepiny mogą uzależniać i powinny być stosowane tylko zgodnie z zaleceniami.

Depresantów OUN nie należy łączyć z żadnymi lekami lub substancjami powodującymi senność, w tym lekami przeciwbólowymi na receptę, niektórymi lekami na przeziębienie i alergię dostępnymi bez recepty lub alkoholem. W połączeniu mogą one spowolnić oddychanie lub spowolnić zarówno pracę serca, jak i oddychanie, co może być śmiertelne.

Przerwanie długotrwałego stosowania dużych dawek leków depresyjnych OUN może prowadzić do ich odstawienia. Ponieważ działają one poprzez spowolnienie aktywności mózgu, potencjalną konsekwencją nadużywania jest to, że po zaprzestaniu zażywania depresantów OUN, aktywność mózgu może wzrosnąć do punktu, w którym mogą wystąpić drgawki. Ktoś, kto zastanawia się nad zakończeniem stosowania depresantów OUN, lub kto przestał i cierpi z powodu odstawienia, powinien porozmawiać z lekarzem i poszukać pomocy medycznej.

Oprócz nadzoru medycznego, poradnictwo w warunkach stacjonarnych lub ambulatoryjnych może pomóc ludziom, którzy przezwyciężają uzależnienie od depresantów OUN. Na przykład, terapia poznawczo-behawioralna była z powodzeniem stosowana w leczeniu osób nadużywających benzodiazepin. Ten rodzaj terapii koncentruje się na modyfikacji myślenia, oczekiwań i zachowań pacjenta, przy jednoczesnym zwiększeniu jego umiejętności radzenia sobie z różnymi stresorami życiowymi.

Często nadużywanie leków depresyjnych OUN występuje w połączeniu z nadużywaniem innej substancji lub narkotyku, takiego jak alkohol lub kokaina. W tych przypadkach nadużywania wielu leków, podejście do leczenia powinno dotyczyć wielu uzależnień.

Stymulanty
Stymulanty zwiększają czujność, uwagę i energię, którym towarzyszy wzrost ciśnienia krwi, tętna i oddychania.

Historycznie, stymulanty były używane do leczenia astmy i innych problemów oddechowych, otyłości, zaburzeń neurologicznych i wielu innych dolegliwości. Ponieważ ich potencjał do nadużywania i uzależnienia stał się oczywisty, stosowanie stymulantów zaczęło słabnąć. Obecnie leki stymulujące są przepisywane w leczeniu tylko kilku schorzeń, w tym narkolepsji, zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) i depresji, która nie reaguje na inne metody leczenia. Stymulanty mogą być również stosowane w krótkoterminowym leczeniu otyłości i u pacjentów z astmą.

Stymulanty takie jak dekstroamfetamina (Dexedrine) i metylofenidat (Ritalin) mają strukturę chemiczną, która jest podobna do kluczowych neuroprzekaźników mózgu zwanych monoaminami, które obejmują noradrenalinę i dopaminę. Stymulanty zwiększają poziom tych substancji chemicznych w mózgu i organizmie. To z kolei zwiększa ciśnienie krwi i tętno, zwęża naczynia krwionośne, zwiększa stężenie glukozy we krwi i otwiera drogi układu oddechowego. Ponadto, wzrost dopaminy jest związany z poczuciem euforii, które może towarzyszyć stosowaniu leków stymulujących.

Badania wskazują, że osoby z ADHD nie uzależniają się od leków stymulujących, takich jak Ritalin, jeśli są przyjmowane w przepisanej formie i dawce.1 Jednakże, jeśli leki stymulujące są nadużywane, mogą uzależniać.

Konsekwencje nadużywania leków stymulujących mogą być bardzo niebezpieczne. Przyjmowanie dużych dawek substancji pobudzających może powodować nieregularne bicie serca, niebezpiecznie wysoką temperaturę ciała i/lub możliwość wystąpienia niewydolności układu krążenia lub drgawek. Przyjmowanie dużych dawek niektórych środków pobudzających wielokrotnie w krótkim okresie czasu może prowadzić do wrogości lub uczucia paranoi u niektórych osób.

Stymulantów nie należy mieszać z lekami antydepresyjnymi lub lekami na przeziębienie bez recepty zawierającymi środki przeciwdepresyjne. Leki przeciwdepresyjne mogą wzmacniać działanie leków pobudzających, a leki pobudzające w połączeniu z lekami przeciwdekoncentrującymi mogą powodować niebezpiecznie wysokie ciśnienie krwi lub prowadzić do nieregularnych rytmów serca.

Leczenie uzależnienia od leków pobudzających wydawanych na receptę, takich jak metylofenidat i amfetamina, opiera się na terapiach behawioralnych, które okazały się skuteczne w leczeniu uzależnienia od kokainy lub metamfetaminy. W chwili obecnej nie istnieją żadne sprawdzone leki do leczenia uzależnienia od stymulantów. Leki przeciwdepresyjne mogą być jednak stosowane w celu opanowania objawów depresji, które mogą towarzyszyć wczesnej abstynencji od stymulantów.

Zależnie od sytuacji pacjenta, pierwszym krokiem w leczeniu uzależnienia od stymulantów na receptę może być powolne zmniejszanie dawki leku i próba leczenia objawów odstawiennych. Ten proces detoksykacji może być następnie uzupełniony o jedną z wielu terapii behawioralnych. Zarządzanie warunkowe, na przykład, poprawia wyniki leczenia, umożliwiając pacjentom zdobywanie kuponów na testy moczu na obecność narkotyków; kupony te można wymienić na przedmioty promujące zdrowy tryb życia. Korzystne okazują się terapie poznawczo-behawioralne, które uczą pacjentów umiejętności rozpoznawania sytuacji ryzykownych, unikania używania narkotyków i skuteczniejszego radzenia sobie z problemami. Skuteczne mogą być również grupy wsparcia w połączeniu z terapią behawioralną.

1 Nora Volkow, et al., Dopamine Transporter Occupancies in the Human Brain Induced by Therapeutic Doses of Oral Methylphenidate, Am J Psychiatry 155:1325â1331, October 1998.

National Institute on Drug Abuse (NIDA)
National Institutes of Health (NIH)
U.S. Department of Health & Human Services

Aby uzyskać więcej informacji na temat uzależnienia od leków na receptę, odwiedź http://www.drugabuse.gov/drugpages/prescription.html.