Heading

Dzisiejszym obrazem tygodnia jest Ołtarz Merode z warsztatu Roberta Campina, ok. 1427-32. Dzieło to jest tryptykiem (obrazem trzypanelowym) przedstawiającym Zwiastowanie, Świętego Józefa i dwóch darczyńców.

Workshop of Robert Campin, The Merode Altarpiece, c. 1427-32. The Cloisters, New York

Zwiastowanie, kiedy Anioł Gabriel ukazał się Marii Dziewicy, aby powiedzieć jej, że została wybrana przez Boga na matkę Jego dziecka, było częstym tematem w sztuce średniowiecznej i renesansowej. Jednak to przedstawienie jest szczególne. Dzieje się w dobrze prosperującym domu, a nie w miejscu kultu religijnego, jest bardzo szczegółowe i pełne mądrej symboliki. Oto tylko kilka przykładów tej symboliki: Wazon z liliami na stole obok Matki Boskiej symbolizuje jej czystość. Fakt, że są tam trzy lilie może odnosić się do Trójcy Świętej. Jeśli spojrzysz w pobliże dwóch okrągłych okien, zobaczysz mały latający krzyż z małą osobą trzymającą się go. Postać ta symbolizuje Ducha Świętego przychodzącego do Maryi. W podobnych scenach jest on zazwyczaj przedstawiany jako gołębica, więc jest to wyjątkowe urozmaicenie. Nie cała symbolika jest jasna. Ludzie wciąż debatują nad znaczeniem zgaszonej świecy na stole obok Marii.

Szczegóły lilii, zgaszonej świecy i Ducha Świętego w centralnej scenie Ołtarza Merode.

Scena po prawej stronie ołtarza przedstawia św. Józefa (męża Marii) przy pracy w swoim warsztacie stolarskim. Robi on pułapki na myszy. Jedna leży na stole roboczym, a druga na parapecie. Wiele osób uważa, że odnosi się to do wersu napisanego przez św. Augustyna, który porównuje przyjście Chrystusa do zastawiania pułapki na myszy dla diabła.

Święty Józef robiący pułapki na myszy w prawym panelu ołtarza

Darczyńcy Ołtarza Merode pojawiają się w lewym panelu. Na podstawie herbów umieszczonych w oknach środkowego panelu badacze zidentyfikowali ich jako rodzinę Ingelbrecht. Nazwisko Merode pochodzi od późniejszego właściciela. Żona została prawdopodobnie dodana później, co wyjaśnia, dlaczego jest tak ciasno wciśnięta w bok ramy. W XV-wiecznej Holandii rosnąca klasa średnia zaczęła wydawać pieniądze na zamówienia dzieł sztuki. Ingelbrechtowie prawdopodobnie należeli do tej kategorii. Ich ołtarz jest o wiele za mały na ołtarz kościelny; prawdopodobnie był używany w ich domu.

Darczyńcy, Ingelbrechts, pojawiają się w lewym panelu ołtarza

Artysta, Robert Campin, prowadził dobrze prosperujący warsztat w mieście Tournai w Belgii. Podobnie jak wielu innych północnoeuropejskich malarzy jego epoki, pracował w farbie olejnej, zamiast tempery, która była najbardziej popularna w średniowieczu. Farba olejna umożliwiła powstanie wielu z najbardziej godnych uwagi cech Ołtarza Merode – jego świetlistych kolorów, gładkiej powierzchni, światła i cienia, szczegółów i wyrafinowanego modelunku form. Chociaż nadal posiada pewne wyraźne elementy średniowieczne, można myśleć o Ołtarzu Merode jako o przodku obrazów renesansowych, które wykorzystywały farbę olejną do tak spektakularnych efektów.

Dowiedz się więcej:

• „Tryptyk Zwiastowania (Ołtarz Merode)”. Baza danych kolekcji Metropolitan Museum of Art.
• Adams, Laurie Schneider. Art Across Time. 3rd ed. Nowy Jork: McGraw Hill, 2007. P. 528-8.
• Barnet, Peter and Nancy Wu. The Cloisters: Medieval Art and Architecture. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2007. P. 125-6.
• Davies, Penelope J. E. et al. Janson’s History of Art: The Western Tradition. 7th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education Inc, 2007. P. 477-9.