Młodzi ludzie, którzy mają rodziców lub rodzeństwo z zaburzeniami dwubiegunowymi, są bardziej narażeni na rozwój tych zaburzeń niż osoby bez takiej historii rodzinnej. Wśród młodzieży z grupy wysokiego ryzyka, labilność nastroju – szybkie i częste zmiany nastroju, które mogą być nieproporcjonalne do bieżących okoliczności – wiąże się z upośledzeniem psychospołecznym i często jest predyktorem wystąpienia zaburzeń dwubiegunowych w przyszłości.
Zespół badawczy składający się z Danelli Hafeman, MD, PhD; Mary Phillips, MD, MD (Cantab); Boris Birmaher, MD; i Tina Goldstein, PhD, przeprowadził badanie pilotażowe, które zostało niedawno opublikowane w Journal of Affective Disorders. Ich celem było sprawdzenie, czy interwencja oparta na uważności (mindfulness) u zagrożonej młodzieży może wiązać się z poprawą labilności nastroju. Praca ta była wspierana przez Depression Fellowship z Fundacji Klingensteina Trzeciej Generacji dla dr Hafeman. Interwencje oparte na uważności (mindfulness) – praktyki, które promują nieosądzającą uwagę na teraźniejszość – mogą pomóc jednostkom reagować z akceptacją na trudne okoliczności lub emocje i są obiecującym podejściem do leczenia labilności nastroju. Takie interwencje mogą również poprawić reakcję na stresujące lub traumatyczne wydarzenia życiowe, co może pomóc zapobiec wystąpieniu zaburzeń nastroju.
„Zrozumienie zmian w mózgu związanych z mindfulness może zapewnić okno na modyfikowalne obwody neuronalne leżące u podstaw regulacji emocji i, szerzej, odporności na stres”, powiedział dr Hafeman, pierwszy autor badania. „Skupiliśmy się na jednym markerze neuronalnym – funkcjonalnym połączeniu między grzbietowo-boczną korą przedczołową a tylnym kręgiem obręczy – który, jak wykazano w trzech badaniach z udziałem dorosłych, zwiększa się po interwencji mindfulness i jest związany z lepszą reakcją na stres. Chcieliśmy ocenić ten potencjalny mechanizm neuronalny we wczesnym okresie dojrzewania, ponieważ jest to ważny okres plastyczności neuronalnej i ryzyka wystąpienia zaburzeń nastroju, szczególnie u osób, które są obciążone rodzinnym ryzykiem wystąpienia zaburzeń dwubiegunowych i już mają objawy nastroju.”
Badacze zrekrutowali 35 młodych osób w wieku od 10 do 14 lat z podwyższoną labilnością nastroju, którzy mieli rodzica lub rodzeństwo z zaburzeniami dwubiegunowymi, jak również 21 dopasowanych wiekowo młodych osób bez osobistej lub rodzinnej historii zaburzeń dwubiegunowych. Uczestnicy przeszli wstępny skan i wypełnili kwestionariusze oceniające depresję i lęk. Młodzież z grup ryzyka uczestniczyła w ośmiu sesjach cotygodniowej grupy mindfulness i wykonała drugi skan bezpośrednio po ostatniej sesji, a następnie trzy miesiące później dokonała oceny kontrolnej. Grupa kontrolna nie uczestniczyła w sesjach mindfulness, ale poddała się wstępnemu skanowaniu, a także drugiemu skanowaniu 2-3 miesiące później.
Analiza badania wykazała, że podczas wstępnego skanowania uczestnicy badania wykazywali podobne połączenia między tylną korą zakrętu obręczy a grzbietowo-boczną korą przedczołową. Jednak tylko zagrożona młodzież, która uczestniczyła w sesjach mindfulness, wykazała wzrost łączności podczas drugiego skanowania. W grupie ryzyka odnotowano również poprawę w zakresie labilności nastroju i niepokoju, a także zmniejszenie tłumienia emocji. Nieoczekiwanie, uważność nie wzrosła w trakcie sesji mindfulness, ale raczej w okresie trzech miesięcy po spotkaniach. Wzrost łączności pomiędzy tylną korą zakrętu obręczy a grzbietowo-boczną korą przedczołową przewidywał późniejszy spadek labilności nastroju, lęku i tłumienia emocji.
„Wyniki te są ekscytujące z perspektywy „eksperymentalnej terapii”: interwencja mindfulness przesuwa cel (funkcjonalną łączność pomiędzy tylną korą zakrętu obręczy a grzbietowo-boczną korą przedczołową), co następnie wiąże się z dalszą poprawą objawów nastroju, powiedział dr Hafeman. „Wyniki tego badania stanowią uzupełnienie literatury wskazującej na wzrost funkcjonalnego połączenia pomiędzy tymi obszarami w następstwie interwencji mindfulness. Jednakże, choć obiecujące, interpretacje są ograniczone, ponieważ nie mieliśmy ramienia kontrolnego naszej interwencji. Nie wiemy więc, czy zmiany w mózgu lub zachowaniach były związane z samą interwencją mindfulness, czy też z innymi niespecyficznymi efektami. Aby odpowiedzieć na to ważne pytanie, mamy nadzieję przeprowadzić w przyszłości randomizowane, kontrolowane badanie na większą skalę.”
Dr Goldstein, starszy autor pracy, dodał: „Ta praca o charakterze translacyjnym jest niezwykle ekscytująca, ponieważ zarówno wnosi znaczący wkład w nasze rozumienie specyficznych procesów mózgowych, które leżą u podstaw zaburzeń i odpowiedzi na leczenie, jak również oferuje wielką obietnicę modyfikacji trajektorii u zagrożonej młodzieży.”
Mindfulness-based intervention to decrease mood labilability in at-risk youth: Preliminary evidence for changes in resting state functional connectivity
Hafeman DM, Ostroff NA, Feldman J, Hickey MB, Phillips ML, Birmaher B, Goldstein TR.
Journal of Affective Disorders, Volume 276, 2020, pages 23-29. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.06.042