Sialocele jest definiowana jako nagromadzenie śliny w tkance z powodu wycieku z gruczołu ślinowego lub przewodu ślinowego. Schorzenie to jest rzadkie i występuje u mniej niż 5/1000 psów. Najczęściej występuje u młodych psów, w wieku 2-4 lat. Częściej występuje u owczarków niemieckich i pudli miniaturowych.
Nie wiadomo, dlaczego dochodzi do tego stanu, jednak jako możliwy mechanizm zaproponowano uraz uszkadzający ślinianki/przewody. Może to wyjaśniać, dlaczego jest to częstsze u młodszych psów.
Są cztery różne typy sialocele, które są klasyfikowane na podstawie gruczołu, z którego pochodzi ślina (rysunek 1).
Rysunek 1. Rysunek demonstrujący cztery gruczoły ślinowe, z których może powstać sialocele. Zdjęcie dzięki uprzejmości Saunders Manual of Small Animal Practice (3rd ed). St. Louis. Elsevier, 2006, s. 632-635
Objawy i diagnostyka
Ocewek ślinowy najczęściej występuje jako miękki, wypełniony płynem, bezbolesny obrzęk w jamie ustnej, na szyi lub rzadko w okolicy oka. Obrzęk może być początkowo bolesny z powodu reakcji zapalnej. Najczęstsze objawy kliniczne zależą od lokalizacji sialocele.
Sialocele szyjne: Jest to bardzo częsty typ sialocele. Obrzęk występuje pod szczęką lub wzdłuż górnej części szyi (ryc. 2 i 3). Na ogół nie występują inne objawy kliniczne związane z sialocele w tej lokalizacji.
Rycina 2. Sialocele szyjne. Photo courtesy of ACVS www.acvs.org/small-animal/salivary-mucocele
Figura 3. Sialocele szyjne. Photo courtesy of Dr. Joanne Franks, Dallas Veterinary Surgical Center
Sublingual Sialocele (ranula): Jest to kolejny bardzo częsty typ sialocele. Występuje na dnie jamy ustnej wzdłuż lub pod językiem (rysunek 4). Objawy kliniczne związane z tym typem sialocele obejmują niechęć do jedzenia, nieprawidłowe jedzenie/żucie oraz obecność śliny zabarwionej krwią z powodu urazu spowodowanego żuciem lub jedzeniem.
Rycina 4. Sublingual Sialocele. Photo courtesy of ACVS www.acvs.org/small-animal/salivary-mucocele
Pharyngeal Sialocele: Jest to rzadki typ sialocele. Obrzęk występuje w obrębie gardła i może powodować trudności w połykaniu lub oddychaniu.
Sialocele sygomatyczne: Jest to bardzo rzadki typ sialocele. Zwierzęta zazwyczaj występują z powodu widocznego obrzęku w pobliżu oka.
Diagnoza sialocele jest oparta na objawach klinicznych, wywiadzie i wynikach aspiracji cienkoigłowej obrzęku. Aspiracja obrzęku sialocele daje w efekcie żylasty, krwisty płyn (ryc. 5). Płyn ten na ogół nie zawiera bakterii ani dużej liczby białych krwinek, chyba że doszło do zakażenia ślinianki lub wytworzył się ropień.
Rycina 5. Aspiracja sialocele. Zdjęcie dzięki uprzejmości ACVS www.acvs.org/small-animal/salivary-mucocele
Leczenie:
Jedynym ostatecznym sposobem leczenia sialocele jest chirurgiczne usunięcie dotkniętych gruczołów ślinowych.
Aspiracja (usunięcie płynu za pomocą igły) w celu odprowadzenia sialocele może tymczasowo rozwiązać problem. Jednak często dochodzi do nawrotu choroby, a powtarzające się drenaże zwiększają ryzyko infekcji.
Chirurgia
Usuwanie ślinianek wymaga wykwalifikowanego chirurga i jest delikatną procedurą ze względu na duże naczynia i wiele ważnych nerwów, które znajdują się w okolicy gruczołów.
Sialadenektomia żuchwowa i podjęzykowa:
Ślinianki żuchwowe i podjęzykowe są wycinane razem, ponieważ ślinianka podjęzykowa jest ściśle związana ze ślinianką żuchwową. Skóra nad ślinianką żuchwową i podjęzykową jest nacinana. Nerwy, tętnice i żyły są rozcinane i podwiązywane w razie potrzeby. Ślinianki są ostrożnie wycinane, a następnie usuwane (Rysunek 6).
Rysunek 6. Sialadenektomia żuchwowa i podjęzykowa. Zdjęcie dzięki uprzejmości Fossum: Small Animal Surgery 3rd edition<br />Copyright © 2007 by Mosby, Inc, an affiliate of Elsevier Inc.
Marsupializacja:
Marsupializacja, która umożliwia drenaż do jamy ustnej, może być również stosowana w leczeniu sialocele podjęzykowego. W ścianie śluzówki wykonuje się eliptyczne nacięcie o pełnej grubości. Tkanka ziarninowa w obrębie ślinianki podjęzykowej jest zaszywana na błonie śluzowej jamy ustnej w celu ułatwienia odpływu (Rycina 7).
Rycina 7. Marsupializacja ślinianki podjęzykowej (Marsupialization of Sublingual Salivary Mucocele). Zdjęcie dzięki uprzejmości Fossum: Small Animal Surgery 3rd edition<br />Copyright © 2007 by Mosby, Inc, an affiliate of Elsevier Inc.
Pharyngeal sialoceles can be treated with marsupialization. Zaleca się jednak, aby sialocele gardłowe były leczone resekcją z powodu poważnego ryzyka związanego z niedrożnością górnych dróg oddechowych i niemożnością połykania.
Sialadenektomia sygomatyczna:
Zygomatyczne sialocele mogą być skutecznie leczone poprzez usunięcie ślinianki jarzmowej. Skóra nad łukiem jarzmowym jest nacinana. Łuk jarzmowy jest częściowo usuwany w celu odsłonięcia gruczołu. Gruczoł jest ostrożnie usuwany za pomocą tępej dysekcji. Łuk jarzmowy jest następnie zastępowany szwami i otworami wywierconymi w kości. Tkanki podskórne i skóra zostają zamknięte
Potencjalne powikłania
Możliwość uszkodzenia nerwów i krwotoku (krwawienia) podczas zabiegu istnieje, jednak powikłania pooperacyjne są rzadkie, jeśli zabieg wykonuje doświadczony chirurg.
Jeśli tkanka ślinianki jest pozostawiona, istnieje możliwość, że sialocele może nawrócić. Zakażenie jest rzadkie, ale może wystąpić. W okolicy otworu sialocele może powstać krwiak surowiczy (kieszonki z płynem), ale zazwyczaj są one samoograniczające się i ustępują bez dodatkowego leczenia.
Opieka pooperacyjna
Typowo zwierzęta pozostają w szpitalu na jedną noc w celu monitorowania podczas rekonwalescencji. Konieczne jest, aby przez 2 tygodnie po operacji zwierzę nosiło obrożę elektroniczną, aby zapobiec samourazom i uszkodzeniom chirurgicznym poprzez drapanie. Zazwyczaj zaleca się ograniczenie ćwiczeń przez dwa do trzech tygodni, aby nacięcie mogło się zagoić. Jeśli w miejscu zabiegu chirurgicznego pozostawiono dren, zwierzę będzie odczuwało drenaż przez kilka dni. Dren jest zazwyczaj usuwany w ciągu 2-3 dni. Leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i antybiotyki są przepisywane według uznania chirurga. W zależności od użytego materiału szewnego, może być wymagana kontrola w celu usunięcia szwów.
Prognoza
Prognoza jest doskonała po drenażu śluzówki i usunięciu dotkniętych gruczołów ślinowych. Większość zwierząt wymaga tylko jednej operacji, aby całkowicie wyzdrowieć, jednak czasami konieczna jest druga operacja.
Autor: Dr. Megan Cray