Niektóre nowotwory płuc można wykryć podczas badań przesiewowych, ale większość nowotworów płuc jest wykrywana, ponieważ powoduje problemy. Właściwa diagnoza raka płuc jest stawiana po obejrzeniu próbki komórek płuc w laboratorium. Jeśli masz ewentualne oznaki lub objawy raka płuc, zgłoś się do lekarza.
Historia medyczna i badanie fizykalne
Twój lekarz zapyta o twoją historię medyczną, aby dowiedzieć się o twoich objawach i możliwych czynnikach ryzyka. Lekarz zbada Pana również pod kątem oznak raka płuc lub innych problemów zdrowotnych.
Jeśli wyniki wywiadu i badania fizykalnego sugerują, że może Pan mieć raka płuc, zostaną wykonane dalsze badania. Mogą one obejmować badania obrazowe i/lub biopsję płuca.
Badania obrazowe w poszukiwaniu raka płuc
Badania obrazowe wykorzystują promieniowanie rentgenowskie, pole magnetyczne, fale dźwiękowe lub substancje radioaktywne do tworzenia obrazów wnętrza ciała. Badania obrazowe mogą być wykonywane z wielu powodów, zarówno przed, jak i po zdiagnozowaniu raka płuc, w tym:
- Aby przyjrzeć się podejrzanym obszarom, które mogą być rakiem
- Aby dowiedzieć się, jak daleko rak mógł się rozprzestrzenić
- Aby pomóc określić, czy leczenie działa
- Aby poszukać ewentualnych oznak powrotu raka po leczeniu
Rtg klatki piersiowej
Rtg klatki piersiowej jest często pierwszym badaniem, które lekarz wykona, aby poszukać jakichkolwiek nieprawidłowych obszarów w płucach. Jeśli pojawi się coś podejrzanego, lekarz może zlecić więcej badań.
Tomografia komputerowa (CT)
Tomografia komputerowa wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do wykonania szczegółowych przekrojowych obrazów ciała. Zamiast jednego lub dwóch zdjęć, jak w przypadku zwykłego prześwietlenia rentgenowskiego, tomograf komputerowy wykonuje wiele zdjęć, a komputer łączy je, aby pokazać wycinek badanej części ciała.
Tomografia komputerowa z większym prawdopodobieństwem wykaże guzy płuc niż rutynowe prześwietlenie klatki piersiowej. Może ono również pokazać rozmiar, kształt i położenie guzów płuc oraz pomóc w znalezieniu powiększonych węzłów chłonnych, w których może znajdować się rak, który się rozprzestrzenił. Badanie to może być również wykorzystywane do poszukiwania mas w nadnerczach, wątrobie, mózgu i innych narządach, które mogą być spowodowane rozprzestrzenianiem się raka płuc.
Biopsja igłowa pod kontrolą tomografii komputerowej: Jeśli podejrzewany obszar nowotworu znajduje się głęboko w organizmie, tomografia komputerowa może być użyta do wprowadzenia igły biopsyjnej w ten obszar w celu pobrania próbki tkanki, aby sprawdzić obecność raka.
Obrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI)
Podobnie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny pokazuje szczegółowe obrazy tkanek miękkich w organizmie. Jednak w skanach MRI zamiast promieniowania rentgenowskiego wykorzystuje się fale radiowe i silne magnesy. Rezonans magnetyczny jest najczęściej wykorzystywany do poszukiwania ewentualnego przerzutu raka płuc do mózgu lub rdzenia kręgowego.
Tomografia emisyjna pozytonowa (PET)
W przypadku skanu PET, lekko radioaktywna forma cukru (znana jako FDG) jest wstrzykiwana do krwi i gromadzi się głównie w komórkach nowotworowych.
Skanowanie PET/CT: Często skan PET jest łączony z tomografią komputerową przy użyciu specjalnej maszyny, która może wykonać oba badania w tym samym czasie. Pozwala to lekarzowi porównać obszary o wyższej radioaktywności na skanie PET z bardziej szczegółowym obrazem na skanie CT. Jest to rodzaj skanu PET najczęściej stosowany u pacjentów z rakiem płuc.
Skanowanie PET/CT może być przydatne:
- Jeśli lekarz uważa, że rak mógł się rozprzestrzenić, ale nie wie gdzie. Mogą one wykazać rozprzestrzenianie się raka do wątroby, kości, nadnerczy lub innych narządów. Nie są one tak przydatne do oglądania mózgu lub rdzenia kręgowego.
- W diagnozowaniu raka płuc, ale ich rola w sprawdzaniu, czy leczenie działa jest nieudowodnione. Większość lekarzy nie zaleca skanowania PET/CT do rutynowej obserwacji pacjentów po leczeniu raka płuc.
Skanowanie kości
W przypadku skanowania kości, niewielka ilość materiału radioaktywnego o niskim poziomie jest wstrzykiwana do krwi i gromadzi się głównie w nieprawidłowych obszarach kości. Skanowanie kości może pomóc wykazać, czy nowotwór rozprzestrzenił się na kości. Ale ten test nie jest potrzebny zbyt często, ponieważ skan PET może zazwyczaj pokazać, czy rak rozprzestrzenił się na kości.
Testy diagnozujące raka płuc
Symptomy i wyniki niektórych testów mogą silnie sugerować, że dana osoba ma raka płuc, ale faktyczna diagnoza jest stawiana poprzez oglądanie komórek płuc w laboratorium.
Komórki mogą być pobrane z wydzieliny płucnej (śluzu wykrztuszanego z płuc), płynu usuniętego z okolicy płuc (torakocenteza) lub z podejrzanego obszaru przy użyciu igły lub chirurgicznie (biopsja). Wybór badania (badań) zależy od sytuacji.
Cytologia plwociny
Próbka plwociny (śluzu wykrztuszanego z płuc) jest badana w laboratorium w celu sprawdzenia, czy zawiera komórki rakowe. Najlepiej jest pobierać próbki wcześnie rano przez 3 dni z rzędu. Test ten jest bardziej prawdopodobne, aby pomóc znaleźć nowotwory, które zaczynają się w głównych drogach oddechowych płuc, takich jak płaskonabłonkowe raki płuc. Może ono nie być tak pomocne w wykrywaniu innych rodzajów raka płuc. Jeśli lekarz podejrzewa raka płuc, dalsze badania zostaną wykonane, nawet jeśli w plwocinie nie zostaną znalezione komórki nowotworowe.
Wylew opłucnowy
Jeśli wokół płuc zebrał się płyn (tzw. wysięk opłucnowy), lekarze mogą usunąć część płynu, aby dowiedzieć się, czy jest on spowodowany przez nowotwór rozprzestrzeniający się na wyściółkę płuc (opłucną). Nagromadzenie może być również spowodowane innymi stanami, takimi jak niewydolność serca lub infekcja.
W celu wykonania torakentezy skóra jest znieczulana, a pusta w środku igła jest wprowadzana między żebra w celu odprowadzenia płynu. Płyn jest sprawdzany w laboratorium pod kątem obecności komórek nowotworowych. Inne badania płynu są również czasami przydatne w odróżnieniu złośliwego (nowotworowego) wysięku w opłucnej od takiego, który nie jest złośliwy.
Jeśli złośliwy wysięk w opłucnej został zdiagnozowany i powoduje problemy z oddychaniem, torakocenteza może zostać powtórzona w celu usunięcia większej ilości płynu, co może pomóc danej osobie w lepszym oddychaniu.
Biopsja igłowa
Lekarze często używają wydrążonej igły, aby pobrać małą próbkę z podejrzanego obszaru (masy). Zaletą biopsji igłowej jest to, że nie wymaga ona nacięcia chirurgicznego. Wadą jest to, że pobierają one tylko niewielką ilość tkanki i w niektórych przypadkach ilość pobranej tkanki może być niewystarczająca zarówno do postawienia diagnozy, jak i do wykonania większej ilości testów na komórkach nowotworowych, które mogą pomóc lekarzom w wyborze leków przeciwnowotworowych.
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (FNA)
Lekarz używa strzykawki z bardzo cienką, pustą w środku igłą do pobrania (aspiracji) komórek i małych fragmentów tkanki. Biopsja FNA może być wykonana w celu sprawdzenia, czy w węzłach chłonnych między płucami nie ma raka.
Tchawicze FNA lub transbronchialne FNA wykonuje się poprzez wprowadzenie igły przez ścianę tchawicy (tchawicy) lub oskrzeli (dużych dróg oddechowych prowadzących do płuc) podczas bronchoskopii lub ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej (opisanej poniżej).
W przypadku niektórych pacjentów biopsja FNA jest wykonywana podczas endoskopowego badania ultrasonograficznego przełyku (opisanego poniżej) poprzez wprowadzenie igły przez ścianę przełyku.
Biopsja rdzeniowa
Większa igła jest używana do pobrania jednego lub więcej małych rdzeni tkanki. Próbki z biopsji rdzeniowej są często preferowane, ponieważ są większe niż biopsje FNA.
Biopsja igłowa przezklatkowa
Jeśli podejrzany guz znajduje się w zewnętrznej części płuc, igła biopsyjna może być wprowadzona przez skórę na ścianie klatki piersiowej. Obszar, w którym ma być wprowadzona igła, może być najpierw znieczulony miejscowo. Następnie lekarz wprowadza igłę do tego obszaru, patrząc na płuca za pomocą fluoroskopii (która jest jak zdjęcie rentgenowskie) lub tomografii komputerowej.
Możliwym powikłaniem tej procedury jest wyciek powietrza z płuca w miejscu biopsji do przestrzeni między płucem a ścianą klatki piersiowej. Jest to tzw. odma opłucnowa. Może ona spowodować zapadnięcie się części płuca, a czasami problemy z oddychaniem. Jeśli przeciek powietrza jest niewielki, często ustępuje bez leczenia. Duże przecieki powietrza leczy się poprzez założenie rurki do klatki piersiowej (mała rurka do przestrzeni w klatce piersiowej), która odsysa powietrze w ciągu dnia lub dwóch, po czym zwykle goi się sama.
Bronchoskopia
Bronchoskopia może pomóc lekarzowi znaleźć niektóre guzy lub blokady w większych drogach oddechowych płuc, które często mogą być poddane biopsji podczas zabiegu.
Testy w celu znalezienia rozsiewu raka płuc w klatce piersiowej
Jeśli wykryto raka płuc, często ważne jest, aby wiedzieć, czy rozprzestrzenił się on do węzłów chłonnych w przestrzeni między płucami (śródpiersie) lub innych pobliskich obszarów. Może to mieć wpływ na możliwości leczenia danej osoby. Kilka rodzajów testów może być wykorzystanych do poszukiwania tego rozprzestrzeniania się nowotworu.
Endobronchial ultrasound
Endobronchial ultrasound może być wykorzystany do obejrzenia węzłów chłonnych i innych struktur w obszarze między płucami, jeśli biopsja musi być pobrana w tych obszarach.
Endoskopowa ultrasonografia przełyku
Endoskopowa ultrasonografia przełyku schodzi w dół do przełyku, gdzie może uwidocznić pobliskie węzły chłonne, które mogą zawierać komórki raka płuc. Biopsja nieprawidłowych węzłów chłonnych może być pobrana w tym samym czasie, co procedura.
Mediastinoskopia i mediastinotomia
Te procedury mogą być wykonywane w celu bardziej bezpośredniego spojrzenia i pobrania próbek ze struktur w śródpiersiu (obszar pomiędzy płucami). Główna różnica między nimi polega na lokalizacji i wielkości nacięcia.
Mediastinoskopia to procedura, która wykorzystuje oświetloną rurkę wprowadzoną za mostkiem (kość piersiowa) i przed tchawicą w celu obejrzenia i pobrania próbek tkanki z węzłów chłonnych wzdłuż tchawicy i głównych oskrzeli. Jeśli do niektórych węzłów chłonnych nie można dotrzeć za pomocą mediastinoskopii, może zostać wykonana mediastinotomia, aby chirurg mógł bezpośrednio pobrać próbkę biopsyjną. Do tej procedury potrzebne jest nieco większe nacięcie (zwykle o długości około 2 cali) pomiędzy lewym drugim i trzecim żebrem obok kości piersiowej.
Torakoskopia
Torakoskopia może być wykonana w celu stwierdzenia, czy rak rozprzestrzenił się do przestrzeni pomiędzy płucami a ścianą klatki piersiowej lub do wyściółki tych przestrzeni. Może być również stosowana do pobierania próbek guzów w zewnętrznych częściach płuc, jak również pobliskich węzłów chłonnych i płynu, a także do oceny, czy guz rozrasta się do pobliskich tkanek lub narządów. Procedura ta nie jest często wykonywana tylko w celu zdiagnozowania raka płuc, chyba że inne badania, takie jak biopsja igłowa, nie są w stanie uzyskać wystarczającej ilości próbek do postawienia diagnozy. Torakoskopia może być również stosowana jako część leczenia w celu usunięcia części płuca w niektórych wczesnych stadiach raka płuc. Ten rodzaj operacji, znany jako chirurgia klatki piersiowej wspomagana wideo (VATS), jest opisany w Chirurgia niedrobnokomórkowego raka płuca.
Badania czynnościowe płuc
Badania czynnościowe płuc (lub płuc) są często wykonywane po zdiagnozowaniu raka płuca, aby sprawdzić, jak dobrze pracują twoje płuca. Jest to szczególnie ważne, jeśli w leczeniu nowotworu może być wskazana operacja. Operacja usunięcia raka płuca może oznaczać usunięcie części lub całego płuca, dlatego ważne jest, aby przed zabiegiem sprawdzić, jak dobrze pracują Twoje płuca. Niektóre osoby ze słabą wydolnością płuc (np. osoby z uszkodzeniami płuc spowodowanymi paleniem tytoniu) nie mają wystarczająco dużo nieuszkodzonych płuc, aby wytrzymać usunięcie nawet części płuca. Badania te mogą dać chirurgowi pojęcie o tym, czy operacja jest dobrym rozwiązaniem, a jeśli tak, to ile płuc można bezpiecznie usunąć.
Są różne rodzaje PFT, ale wszystkie one zasadniczo polegają na tym, że pacjent wdycha i wydycha powietrze przez rurkę podłączoną do urządzenia mierzącego przepływ powietrza.
Czasami PFT łączy się z badaniem zwanym badaniem gazometrycznym krwi tętniczej. W tym teście, krew jest pobierana z tętnicy (zamiast z żyły, jak w większości innych badań krwi), więc ilość tlenu i dwutlenku węgla może być zmierzona.
Badania laboratoryjne próbek z biopsji i innych
Próbki, które zostały pobrane podczas biopsji lub innych badań są wysyłane do laboratorium patologicznego. Patolog, lekarz, który używa testów laboratoryjnych do diagnozowania chorób takich jak rak, obejrzy próbki i może wykonać inne specjalne testy, aby pomóc lepiej sklasyfikować raka. (Nowotwory innych narządów również mogą rozprzestrzeniać się do płuc. Bardzo ważne jest, aby dowiedzieć się, gdzie rozpoczął się rak, ponieważ leczenie jest różne w zależności od rodzaju raka.)
Wyniki tych badań są opisane w raporcie patologicznym, który jest zazwyczaj dostępny w ciągu tygodnia. Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące wyników patologii lub jakichkolwiek badań diagnostycznych, porozmawiaj ze swoim lekarzem. W razie potrzeby można uzyskać drugą opinię na temat raportu patologicznego, zlecając przesłanie próbek tkanki do patologa w innym laboratorium.
Więcej informacji można znaleźć w części Zrozumieć swój raport patologiczny.
Badania molekularne w kierunku zmian w genach
W niektórych przypadkach, zwłaszcza niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC), lekarze mogą poszukiwać określonych zmian w genach komórek nowotworowych, które mogą oznaczać, że pewne leki celowane mogą pomóc w leczeniu raka. Na przykład:
- EGFR jest białkiem, które występuje w dużych ilościach na powierzchni 10% do 20% komórek NSCLC i pomaga im rosnąć. Niektóre leki ukierunkowane na EGFR mogą być stosowane w leczeniu NSCLC ze zmianami w genie EGFR, które są częstsze w pewnych grupach, takich jak osoby niepalące, kobiety i Azjaci. Jednak leki te nie wydają się być tak pomocne u pacjentów, których komórki nowotworowe mają zmiany w genie KRAS. Lekarze badają teraz komórki NSCLC pod kątem zmian w genach takich jak EGFR i KRAS, aby określić, czy te nowsze metody leczenia mogą być pomocne.
- Około 5% NSCLC ma zmianę w genie ALK. Zmiana ta jest najczęściej widoczna u osób niepalących (lub lekko palących), które mają gruczolakoraka podtypu NSCLC. Lekarze mogą badać nowotwory pod kątem zmian w genie ALK, aby sprawdzić, czy leki ukierunkowane na tę zmianę mogą im pomóc.
- Około 1% do 2% NSCLC ma rearanżację w genie ROS1, która może sprawić, że guz zareaguje na pewne leki ukierunkowane.
- Mały odsetek NSCLC ma zmiany w genie RET. Niektóre leki, które celują w komórki ze zmianami w genie RET mogą być opcją w leczeniu tych nowotworów.
- Około 5% NSCLC ma zmiany w genie BRAF. Niektóre leki, które celują w komórki ze zmianami w genie BRAF mogą być opcją w leczeniu tych nowotworów.
- Niewielki odsetek NSCLC ma pewne zmiany w genie MET, które czynią je bardziej prawdopodobną odpowiedzią na niektóre leki celowane.
Te badania molekularne mogą być wykonane na tkance pobranej podczas biopsji lub operacji raka płuc. Jeśli próbka z biopsji jest zbyt mała i nie można wykonać wszystkich badań molekularnych, badania mogą być również wykonane na krwi pobranej z żyły, tak jak w przypadku zwykłego pobierania krwi. Krew ta zawiera DNA z martwych komórek nowotworowych, które znajdują się w krwiobiegu osób z zaawansowanym rakiem płuc. Uzyskanie DNA guza poprzez pobranie krwi jest czasami nazywane „płynną biopsją” i może mieć zalety w porównaniu do standardowej biopsji igłowej, która może nieść ze sobą ryzyko, takie jak odma opłucnowa (zapadnięcie się płuca) i duszność.
Testy na obecność określonych białek w komórkach nowotworowych
Badania laboratoryjne mogą być również wykonane w celu poszukiwania określonych białek w komórkach nowotworowych. Na przykład, komórki NSCLC mogą być badane na obecność białka PD-L1, które może pokazać, czy rak ma większe szanse na odpowiedź na leczenie niektórymi lekami immunoterapeutycznymi.
Badania krwi
Badania krwi nie są wykorzystywane do diagnozowania raka płuc, ale mogą pomóc w określeniu ogólnego stanu zdrowia danej osoby. Na przykład, mogą one pomóc w określeniu, czy dana osoba jest wystarczająco zdrowa, aby poddać się operacji.
Całkowita morfologia krwi (CBC) sprawdza, czy w twojej krwi znajduje się normalna liczba różnych typów komórek krwi. Na przykład, może ono wykazać, czy jest Pan/Pani anemiczny/a (ma Pan/Pani niską liczbę czerwonych krwinek), czy może mieć Pan/Pani problemy z krwawieniem (z powodu niskiej liczby płytek krwi) lub czy jest Pan/Pani w grupie podwyższonego ryzyka infekcji (z powodu niskiej liczby białych krwinek). Badanie to może być regularnie powtarzane podczas leczenia, ponieważ wiele leków przeciwnowotworowych może wpływać na komórki krwiotwórcze szpiku kostnego.
Badania chemiczne krwi mogą pomóc w wykryciu nieprawidłowości w niektórych organach, takich jak wątroba lub nerki. Na przykład, jeśli rak rozprzestrzenił się na kości, może powodować wyższy niż normalny poziom wapnia i fosfatazy zasadowej.
Badania chemiczne krwi mogą pomóc w wykryciu nieprawidłowości w niektórych narządach, takich jak wątroba czy nerki.