Heading

Julie Bromberg i Laura Covarrubias

Kliknij link, aby przejść do sekcji:

Promieniowanie ze środowiska
Urządzenia medyczne wykorzystujące promieniowanie
Inne produkowane urządzenia wykorzystujące promieniowanie
Tabela: Przybliżona dawka i ryzyko zachorowania na raka związane z różnymi źródłami promieniowania

Gdy większość ludzi myśli o promieniowaniu, ma na myśli urządzenia produkcyjne, takie jak bomba atomowa lub urządzenia do leczenia raka, które emitują duże dawki promieniowania. W rzeczywistości jednak promieniowanie przybiera wiele form i jest zawsze wokół nas. Niektóre rodzaje są znacznie bardziej niebezpieczne niż inne.1,2

Większość badaczy zgadza się, że nie istnieje coś takiego jak dawka promieniowania jonizującego, która jest tak niska, że nie będzie miała jakiegoś wpływu na nasz organizm, np. uszkadzając komórki. Zazwyczaj uszkodzenia te są na tyle małe, że jedna dawka nie prowadzi do żadnych problemów zdrowotnych. Prawdopodobnie zwiększone ryzyko zachorowania na raka związane z niskimi dawkami promieniowania jest tak małe, że badania w populacji ogólnej nie są w stanie go wykryć.3,4

Należy pamiętać, że każda ekspozycja na promieniowanie gromadzi się w naszym organizmie, a ryzyko zachorowania na raka wzrasta z każdą ekspozycją na promieniowanie. Nawet jeśli pojedyncze źródło promieniowania nie jest w stanie samo w sobie wywołać raka, łączne narażenie na promieniowanie narasta w ciągu całego życia i z czasem zwiększa ryzyko zachorowania na raka.5 Dlatego tak ważne jest ograniczenie niepotrzebnego narażenia na promieniowanie. Narażenie na promieniowanie w pewnych wrażliwych okresach rozwoju, takich jak dzieciństwo i okres dojrzewania, również wiąże się z większym ryzykiem dla zdrowia niż to samo narażenie u dorosłych.6,7

Ponieważ promieniowanie jest zawsze wokół nas, nie możemy go uniknąć w całości, ale możemy spróbować ograniczyć nasze narażenie. W tym artykule wyjaśniono różne zagrożenia związane z różnymi źródłami promieniowania oraz sposoby unikania zbyt dużej ekspozycji na promieniowanie.

Promieniowanie ze środowiska

Promieniowanie tła

Promieniowanie tła odnosi się do promieniowania, które naturalnie występuje w naszym środowisku i nie pochodzi z żadnych wyprodukowanych urządzeń. Promieniowanie jest emitowane z Ziemi, Słońca, naszej galaktyki i innych galaktyk. Nawet ludzkie ciało naturalnie zawiera pewne pierwiastki promieniotwórcze.8 Ludzie, którzy otrzymują niewiele lub nie otrzymują żadnych badań medycznych o wysokiej dawce promieniowania, są zwykle bardziej narażeni na promieniowanie ze środowiska naturalnego niż z jakiegokolwiek urządzenia wyprodukowanego.9

Wynika to z faktu, że jesteśmy stale narażeni na bardzo niską dawkę promieniowania przez całe życie, podczas gdy urządzenia takie jak badania rentgenowskie narażają nas na promieniowanie przez bardzo krótki okres czasu. Z drugiej strony jedna tomografia komputerowa może odpowiadać kilkuletniej ekspozycji na promieniowanie tła, więc wiele osób otrzymuje znacznie większe dawki promieniowania z urządzeń medycznych niż ze środowiska naturalnego.

Ryzyko zachorowania na raka w wyniku ekspozycji na promieniowanie tła przez całe życie wynosi około 1 na 100, czyli 1% populacji.10Niemożliwe jest uniknięcie całego promieniowania tła, ale najlepszym sposobem na ograniczenie niepotrzebnego narażenia na promieniowanie ze środowiska jest zapobieganie narażeniu na radon i wielokrotne wystawianie się na słońce bez ochrony.

Radon

Radon jest bezbarwnym, bezwonnym gazem pochodzącym z rozpadających się skał i gleby. Dla przeciętnej osoby, radon stanowi ponad połowę rocznego narażenia na promieniowanie. Radon wydobywa się z ziemi i zostaje uwięziony w domach i budynkach.

Narażenie na niewielką ilość radonu wewnątrz jest normalne, ale wysoki poziom może powodować raka płuc. Radon jest drugą główną przyczyną raka płuc (palenie jest główną przyczyną), a około 1 na 15 domów ma zbyt dużo radonu. Jedynym sposobem aby dowiedzieć się czy masz bezpieczny poziom radonu w swoim domu jest poddanie go badaniu.11

Promieniowanie kosmiczne i ziemskie

Promieniowanie kosmiczne i ziemskie to promieniowanie pochodzące z galaktyki i z Ziemi. Stanowi ono około 8% naszej średniej rocznej ekspozycji na promieniowanie.12 Promieniowanie kosmiczne obejmuje promienie ultrafioletowe (UV) pochodzące ze słońca, które powodują opaleniznę i oparzenia słoneczne. Promienie UV mogą również uszkadzać DNA w komórkach skóry i prowadzić do raka skóry.13 Chociaż nie możemy unikać promieni UV przez cały czas, ograniczenie ekspozycji na bezpośrednie działanie promieni słonecznych może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry. Łóżka opalające są również powszechnym źródłem promieniowania UV i są tak samo niebezpieczne jak promieniowanie słoneczne. Aby uzyskać więcej informacji na temat łóżek opalających, przeczytaj: Tanning Beds: Safe Alternative to Sun?

Bycie na większych wysokościach, np. latanie samolotem lub mieszkanie w wysoko położonych miejscach, naraża Cię na wyższe poziomy promieniowania kosmicznego niż przebywanie na poziomie morza. Chociaż technicznie nie ma „bezpiecznej” dawki promieniowania jonizującego, szanse na zachorowanie na raka w wyniku częstych podróży samolotem są bardzo małe. Badania przeprowadzone na członkach załóg linii lotniczych nie wykazały znaczącego wzrostu ryzyka zachorowania na raka po wielu latach pracy w samolocie.14

W dodatku nie wykazano, aby mieszkanie w Denver lub innych wysoko położonych miejscach, które otrzymują większe dawki promieniowania kosmicznego, zwiększało ryzyko zachorowania na raka.15

Urządzenia medyczne wykorzystujące promieniowanie

Promienie rentgenowskie wykorzystują promieniowanie jonizujące i są wykorzystywane do wielu rodzajów badań diagnostycznych, takich jak tomografia komputerowa, mammografia, fluoroskopia i zwykłe zdjęcia rentgenowskie. Badania te pozwalają lekarzowi dostrzec potencjalne problemy wewnątrz organizmu i wybrać odpowiedni sposób leczenia. Mogą one pomóc lekarzom w podejmowaniu decyzji ratujących życie, ale niektórzy lekarze wykonują niepotrzebne badania lub stosują zbyt wysokie dawki promieniowania.16 Ponieważ promieniowanie rentgenowskie wykorzystuje promieniowanie jonizujące, może ono powodować uszkodzenia naszych komórek i DNA. Badania rentgenowskie mogą prowadzić do raka, ale kilka popularnych badań (takich jak mammogramy i prześwietlenia kości) wykorzystuje bardzo niskie dawki promieniowania, które nie powodują znacznego wzrostu ryzyka zachorowania na raka, jeśli są prawidłowo stosowane.

W ciągu ostatnich kilku dekad średni poziom promieniowania, na które narażeni są Amerykanie, gwałtownie wzrósł z powodu zwiększonego wykorzystania medycznych badań diagnostycznych, takich jak prześwietlenia (w tym prześwietlenia dentystyczne i mammogramy) i tomografii komputerowej oraz leczenia raka. Badania diagnostyczne i zabiegi mogą przyczynić się do poprawy jakości i długości życia pacjentów, ale wiążą się też z ryzykiem. Zazwyczaj korzyść z wykonania jednego z tych badań przeważa nad ryzykiem, ale pacjenci i lekarze muszą być ostrożni w wykonywaniu niepotrzebnych badań, zwłaszcza jeśli badanie wykorzystuje duże dawki promieniowania.

Nie wszystkie badania obrazowe wykorzystują promieniowanie, które zostało powiązane z rakiem. Rezonans magnetyczny (MRI) i ultradźwięki nie wykorzystują promieniowania rentgenowskiego. Zamiast tego wykorzystują one promieniowanie niejonizujące i nie stwierdzono, aby zwiększały ryzyko zachorowania na raka lub wystąpienia innych problemów zdrowotnych.17

MRI i ultradźwięki są bezpieczniejszą alternatywą dla badań diagnostycznych wykorzystujących promieniowanie rentgenowskie lub inne promieniowanie jonizujące.

Dzieci, młodzi dorośli i płody kobiet w ciąży powinni zachować szczególną ostrożność przy wykonywaniu jakichkolwiek badań rentgenowskich. Dzieci, młodzi dorośli i płody są bardziej wrażliwe na promieniowanie, a ich młody wiek pozwala na dłuższy rozwój nowotworów.18,19,20

Kobiety w ciąży powinny unikać promieniowania rentgenowskiego, zwłaszcza gdy są w ciąży poniżej 20 tygodnia, ponieważ promieniowanie w łonie matki może prowadzić do upośledzenia umysłowego, zahamowania wzrostu, białaczki i innych nowotworów w późniejszym okresie życia.21 Jeśli konieczne jest prześwietlenie ciężarnej kobiety, American College of Obstetricians and Gynecologists stwierdza, że pojedyncze badanie rentgenowskie nie jest szkodliwe dla płodu, ale należy stosować ołowiany fartuch ochronny do przykrycia brzucha.22 Należy jednak unikać prześwietleń w dużych dawkach, wielokrotnych lub prześwietleń miednicy u kobiet w ciąży, jeśli to tylko możliwe.

Wiele osób wykonuje proste badania rentgenowskie, takie jak prześwietlenie ramienia, nogi, klatki piersiowej lub zębów w poszukiwaniu złamanych kości lub innych problemów. Proste badania rentgenowskie wykorzystują bardzo niskie dawki promieniowania,23 a badania nie wykazały wzrostu ryzyka zachorowania na raka wśród ludzi, którzy otrzymali bardzo niską dawkę promieniowania.24 Chociaż dawka promieniowania wykorzystywana do prześwietlenia różnych części ciała będzie się różnić, większość prostych badań rentgenowskich wykorzystuje mniejszą dawkę promieniowania niż inne rodzaje badań rentgenowskich (takie jak mammografia lub tomografia komputerowa).

Mammogramy

Mammogramy są badaniem rentgenowskim wykorzystywanym do wykrywania raka piersi. Badanie to wykorzystuje większą dawkę promieniowania niż zwykłe zdjęcie rentgenowskie, ale mniejszą niż tomografia komputerowa lub fluoroskopia. Według U.S. Preventative Services Task Force, kobieta po 50. roku życia, u której występuje średnie ryzyko zachorowania na raka piersi, powinna wykonywać badanie mammograficzne raz na dwa lata, aż do 74. roku życia.25 Te nowe wytyczne narażają kobiety na mniej niż połowę dawki promieniowania związanej z badaniem mammograficznym, niż wynikałoby to z poprzednich zaleceń (które przewidywały coroczne badania mammograficzne od 40. roku życia dla kobiet o średnim ryzyku zachorowania).

Chociaż takie dawki promieniowania mogą powodować nowe zachorowania na raka piersi, dzięki odpowiedniemu stosowaniu mammografii uratowano życie, a korzyści z regularnego wykonywania badań mammograficznych będą prawdopodobnie jeszcze większe niż ryzyko, jeśli częstotliwość badań mammograficznych zostanie zmniejszona do co drugiego roku.

Kobietom będącym nosicielkami mutacji genetycznej BRCA zalecano wcześniej rozpoczynanie corocznych badań mammograficznych w wieku 25-30 lat, ponieważ mutacja ta naraża je na znacznie większe ryzyko zachorowania na raka piersi. Nowsze badania wykazały, że rozpoczynanie corocznych badań mammograficznych przed 35 rokiem życia nie przynosi tym kobietom żadnych korzyści, a wręcz może być dla nich szkodliwe. Kobiety te są bardziej narażone na promieniowanie przez całe życie, co zwiększa szansę zachorowania na raka piersi spowodowanego promieniowaniem, którego w przeciwnym razie mogłyby nie dostać.26

Fluoroskopia

Fluoroskopia jest badaniem rentgenowskim, które pozwala lekarzom zobaczyć ciągły obraz rentgenowski Twojego ciała (jak film, a nie tylko zdjęcie, jak w przypadku innych badań rentgenowskich). Fluoroskopia wykorzystuje barwnik pochłaniający promieniowanie rentgenowskie, który jest wpijany lub wstrzykiwany do ciała, co pozwala lekarzom zobaczyć lepszy zarys narządu. Procedura ta jest stosowana w celu obejrzenia układu pokarmowego (np. żołądka, nerek lub okrężnicy), tętnic lub stawów.27

Ponieważ badanie to wysyła wiązki promieniowania rentgenowskiego przez dłuższy okres czasu (zwykle 20-60 minut)28 , naraża ludzi na znacznie większe dawki promieniowania niż zwykłe badanie rentgenowskie, chociaż dawki te różnią się znacznie w zależności od badania.

Fluoroskopia i tomografia komputerowa wykorzystują wysokie dawki promieniowania i stwarzają największe i możliwe do uniknięcia ryzyko zachorowania na raka spowodowanego promieniowaniem. Ograniczenie liczby badań tomografii komputerowej i fluoroskopii jest jednym z najlepszych sposobów uniknięcia zachorowania na raka spowodowanego promieniowaniem. Oprócz zwiększenia ryzyka zachorowania na raka, badanie to może uszkodzić skórę i spowodować oparzenia.29

Tomografia komputerowa (CT)

Tomografia komputerowa jest stosunkowo nowym rodzajem technologii obrazowania diagnostycznego, która pozwala lekarzom na oglądanie trójwymiarowych obrazów różnych narządów w Twoim ciele. W tomografii komputerowej wykorzystuje się większe dawki promieniowania niż w większości innych rodzajów badań diagnostycznych i może ona powodować u niektórych pacjentów nowe nowotwory, w porównaniu z ryzykiem, jakie istniałoby, gdyby nie poddano ich tomografii komputerowej.

Dziś średnia dawka promieniowania, jaką Amerykanin otrzymuje w ciągu całego życia w wyniku procedur diagnostycznych, jest sześciokrotnie wyższa niż w latach 80-tych.30 Wynika to w dużej mierze ze zwiększonego wykorzystania tomografii komputerowej. Każdego dnia w USA wykonuje się 19 500 badań tomografii komputerowej, a liczba ta stale rośnie. Każde badanie tomografii komputerowej odpowiada 30-442 prześwietleniom klatki piersiowej, w zależności od dawki stosowanej podczas badania.31 W jednym z badań przewidziano, że badania tomografii komputerowej wykonane w USA tylko w 2007 r. spowodują 29 000 nowych przypadków raka i około 15 000 zgonów, które nie wystąpiłyby, gdyby nie wykonano badania tomografii komputerowej.32 Ryzyko to wzrasta z każdym kolejnym badaniem tomografii komputerowej wykonywanym u danej osoby. Obecnie do badań przesiewowych w kierunku raka płuc stosuje się tomografię komputerową o niskiej dawce promieniowania, która naraża pacjentów na mniejsze promieniowanie, ale istnieją obawy, czy korzyści przeważają nad ryzykiem. Aby uzyskać więcej informacji na temat niskodawkowej tomografii komputerowej, kliknij tutaj.

Niestety nie ma ustalonych wytycznych dotyczących ilości promieniowania, jaka powinna być stosowana podczas każdej procedury. Różne skany wymagają różnych poziomów promieniowania w celu uzyskania wyraźnego obrazu, ale niektórzy lekarze stosują więcej promieniowania niż jest to konieczne. Jedno z badań wykazało, że w różnych placówkach medycznych występowały ogromne różnice w dawce promieniowania stosowanej przy tej samej procedurze. Średnio najwyższa dawka podawana w przypadku tomografii komputerowej była 13 razy wyższa niż najniższa dawka podawana w przypadku tego samego rodzaju badania.33 Badacze nie znaleźli żadnego wzorca wyjaśniającego, dlaczego doszło do takiego zróżnicowania dawek, ani żadnego naukowego uzasadnienia.

Narażenie dzieci na promieniowanie w wyniku tomografii komputerowej jest szczególnie niepokojące, ponieważ dzieci mają o wiele więcej lat na rozwój raka niż dorośli poddawani tomografii komputerowej i są bardziej wrażliwe na skutki promieniowania. Badanie z czerwca 2012 r. wykazało, że dzieci otrzymujące większe dawki promieniowania – w wyniku wielokrotnej tomografii komputerowej – były bardziej narażone na rozwój guzów mózgu i białaczki niż dzieci, u których wykonano tylko jedną tomografię komputerową.34 Jednak guzy mózgu i białaczka są bardzo rzadkimi schorzeniami, a zwiększone ryzyko związane z tomografią komputerową było stosunkowo niewielkie: na każde 10 000 tomografii komputerowych wykonanych u dzieci poniżej 10 roku życia przypada jedno dodatkowe rozpoznanie białaczki i jedno dodatkowe rozpoznanie guza mózgu. Badacze doszli do wniosku, że korzyści wynikające z posiadania przez dzieci koniecznych badań tomograficznych przewyższają ryzyko późniejszego zachorowania na raka.

W badaniu opublikowanym w maju 2013 r. przyjrzano się dzieciom w wieku od niemowlęctwa do 19 lat w Australii i porównano te, które przeszły badania tomograficzne z tymi, które nigdy ich nie miały.35 Dziesięć lat po poddaniu się badaniu stwierdzono o 24% więcej przypadków raka wśród 680 000 dzieci i nastolatków, które przeszły badania tomograficzne, niż wśród 10 milionów dzieci i nastolatków, które nie przeszły badań tomograficznych. Nie uwzględniono młodych ludzi, u których wykonano tomografię komputerową w okresie 12 miesięcy przed rozpoznaniem raka, ponieważ decyzja o wykonaniu tomografii mogła być związana z objawami raka. Dzieci w wieku 4 lat i młodsze miały najwyższe zwiększone ryzyko zachorowania na raka, a ryzyko dla wszystkich wzrastało wraz z liczbą wykonanych skanów. Naukowcy doszli do wniosku, że na każde 1800 osób poniżej 20 roku życia, które miały tomografię komputerową, przypadał 1 dodatkowy przypadek raka, który nie wystąpiłby bez promieniowania z tomografii komputerowej. Skany TK w tym badaniu miały miejsce między 1985 a 2005 r., kiedy dawki promieniowania były ogólnie wyższe niż obecnie.

Rodzice powinni upewnić się, że skany TK zlecone ich dzieciom są niezbędne z medycznego punktu widzenia i zapytać lekarzy, czy istnieją alternatywy o niższym promieniowaniu. Rodzice nie powinni powstrzymywać swoich dzieci przed poddaniem się niezbędnej tomografii komputerowej z powodu obaw związanych z promieniowaniem, ale powinni zastanowić się nad ograniczeniem do minimum liczby badań poniżej 20. roku życia.

FDA i dziennikarze śledczy opublikowali również ostrzeżenia o występowaniu skrajnie przypadkowych przedawkowań promieniowania w wyniku tomografii komputerowej.36,37

W styczniu 2010 r. FDA poinformowała, że ponad 250 pacjentów w 4 placówkach otrzymało aż 8 razy więcej promieniowania niż powinni.38 Przypadkowe przedawkowanie promieniowania może skutkować zaczerwienieniem skóry, wypadaniem włosów, zwiększonym ryzykiem wystąpienia różnych nowotworów i zaćmy w przyszłości, a także śmiercią. Chociaż ekstremalne przedawkowania promieniowania są rzadkie, te możliwe do uniknięcia błędy doprowadziły wielu pracowników służby zdrowia do wezwania do bardziej standardowych i kompleksowych metod nadzorowania promieniowania medycznego.39

(Kliknij tutaj, aby uzyskać więcej informacji na temat tomografii komputerowej serca i ryzyka raka).

Tomografia emisyjna pozytonów (PET)

Skanowanie PET różni się od innych rodzajów obrazowania diagnostycznego tym, że pozwala lekarzom zobaczyć, jak funkcjonuje organ lub system, a nie tylko zobaczyć strukturę. Badanie to działa w zupełnie inny sposób niż inne badania i nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, lecz promienie gamma, które zwykle mają wyższy poziom energii niż promieniowanie rentgenowskie.

Skanowanie PET polega na wstrzykiwaniu (lub połykaniu) niewielkich ilości materiału radioaktywnego, który następnie rozprzestrzenia się po całym organizmie. Skaner PET jest następnie wykorzystywany do wykrywania promieniowania emitowanego przez materiał radioaktywny w organizmie. Procedury wykorzystujące materiał radioaktywny do diagnozowania i leczenia pacjentów określa się mianem „medycyny nuklearnej”. „40

Dawka promieniowania podczas skanowania PET jest podobna do dawki promieniowania podczas tomografii komputerowej i dlatego naraża ludzi na stosunkowo dużą dawkę promieniowania w porównaniu z innymi rodzajami skanowania.

Używanie promieniowania do leczenia raka:

Promieniotwórczość

Promieniotwórczość wykorzystuje wysokie dawki promieniowania do leczenia różnych rodzajów raka. Wiązki promieniowania są kierowane na nowotwór w celu zniszczenia komórek rakowych. Może to uratować życie i zapobiec nawrotom raka, ale zdrowe komórki, które zostały wystawione na działanie promieniowania, mogą przekształcić się w nowy nowotwór. Na szczęście nowe nowotwory wywołane radioterapią nie występują zbyt często, ponieważ technologia napromieniania może precyzyjnie napromieniować niewielką część ciała, w której znajduje się rak, minimalizując ilość zdrowych komórek narażonych na promieniowanie.41

Innym problemem związanym z radioterapią i testami diagnostycznymi są błędy w stosowaniu tej technologii. Chociaż są one stosunkowo rzadkie, niektórzy pacjenci przypadkowo otrzymują zbyt wysokie dawki promieniowania. Oprócz zwiększonego ryzyka zachorowania na raka w przyszłości, nieprawidłowe dawki mogą spowodować poważne rany skóry, kości i innych narządów, a także śmierć.42,43

W latach 1950-2006 częstotliwość stosowania promieniowania diagnostycznego wzrosła 10-krotnie.44 Ponieważ pracownicy służby zdrowia nadal znajdują nowe zastosowania dla urządzeń medycznych wykorzystujących promieniowanie, ludzie będą częściej narażeni na promieniowanie. Na przykład wielu radiologów zaczęło ostatnio promować stosowanie tomografii komputerowej do badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego (tzw. wirtualna kolonoskopia), chociaż FDA nie zatwierdziła tomografii komputerowej do tego celu.45

Mimo że wielu pacjentów wolałoby tę nieinwazyjną procedurę od tradycyjnych badań bezpośrednich, narażałaby ona ludzi na wysokie dawki promieniowania, które są w przybliżeniu równe 100 prześwietleniom klatki piersiowej (lub 3-letniemu promieniowaniu tła)46. Oznacza to, że u większej liczby osób prawdopodobnie zostaną zdiagnozowane nowotwory, które są spowodowane promieniowaniem, niż te, których nie otrzymaliby w innym przypadku.

Inne produkowane urządzenia wykorzystujące promieniowanie

Skanery rentgenowskie na lotniskach i w budynkach

Skanery rozpraszania wstecznego i skanery milimetrowe zaczęły zastępować wykrywacze metalu i są przeznaczone do skanowania osób w celu określenia, jaką broń lub materiały wybuchowe mogą mieć pod ubraniem. Obecnie w Stanach Zjednoczonych działa około 250 skanerów rozpraszających wstecznie i 264 skanerów fal milimetrowych. TSA ma nadzieję, że do końca 2014 roku zainstaluje 1800 skanerów obu typów, co oznaczałoby, że prawie każde lotnisko w kraju będzie je miało.

Skanery rozpraszające wstecznie wyglądają jak dwa duże niebieskie pudełka:

Podczas skanowania ludzie podnoszą ręce i stają bokiem między tymi dwoma pudełkami.

W przeciwieństwie do tego, skanery fal milimetrowych wyglądają jak okrągłe szklane budki telefoniczne, a osoba skanowana stoi z podniesionymi rękami, podczas gdy część skanera obraca się wokół niej:

Jeśli nie jesteś pewien, który skaner jest w użyciu na Twoim lotnisku, zapytaj pracownika TSA w punkcie kontroli bezpieczeństwa.

Podczas gdy wykrywacze metalu i skanery milimetrowe wykorzystują promieniowanie niejonizujące, które do niedawna było uważane za bezpieczne (zobacz nasz artykuł Czy telefony komórkowe mogą szkodzić naszemu zdrowiu?), skanery rozpraszające wstecznie wykorzystują promieniowanie jonizujące, które jest wykorzystywane w promieniach rentgenowskich i jest znane jako potencjalnie zwiększające ryzyko zachorowania na raka. Skanowanie z rozpraszaniem wstecznym działa nieco inaczej niż prześwietlenia rentgenowskie. Promieniowanie rentgenowskie polega na wysyłaniu wysokoenergetycznego promieniowania do ciała i rejestrowaniu promieniowania przechodzącego przez ciało. Gęste części ciała (np. kości) blokują część promieniowania, co skutkuje jaśniejszymi obszarami na zarejestrowanym obrazie. Skanery z rozpraszaniem wstecznym również wysyłają promieniowanie w kierunku ciała, ale o znacznie niższej energii niż promieniowanie rentgenowskie. Ponieważ promieniowanie to nie jest tak silne jak promieniowanie rentgenowskie, nie przechodzi ono przez ciało. Zamiast tego, zewnętrzne warstwy ciała „rozpraszają” promieniowanie, które odbija się od ciała i wraca w kierunku urządzenia. Ludzie otrzymują większość promieniowania, które jest pochłaniane przez ciało, odkłada się w warstwach zewnętrznych (takich jak skóra i żebra), chociaż badanie z 2012 r. wykazało, że promieniowanie z tych skanów może przenikać do innych organów.47 Ponieważ promieniowanie jest skoncentrowane w skórze, istnieją obawy, że może to powodować raka skóry.

Wszystkie dane dotyczące skanów rozpraszania wstecznego są dostarczane przez TSA, agencję rządową, która nie pozwala niezależnym badaczom na badanie używanych przez nich maszyn.48 Naukowcy muszą zatem zgadywać na podstawie danych dostarczonych przez TSA lub tworzyć modele skanerów na podstawie informacji udostępnianych przez agencję.

TSA twierdzi, że skanery rozpraszające wstecznie wykorzystują tak niskie dawki promieniowania, że oszacowanie potencjalnych skutków skanowania jest niezwykle trudne.49,50 W raporcie z 2011 r., w którym wykorzystano informacje uzyskane od TSA, stwierdzono, że skany rozpraszające wstecznie narażają ludzi na taką samą dawkę promieniowania, jaką otrzymują w czasie od 3 do 9 minut normalnego codziennego życia lub od 1 do 3 minut lotu.51 Aby przedstawić to w odpowiedniej perspektywie, można by oczekiwać, że tylko 6 ze 100 milionów pasażerów linii lotniczych każdego roku zachoruje na raka w ciągu całego życia z powodu skanerów backscatter.

Dr David Brenner, badacz z Columbia University, przedstawił inne szacunki oparte na ryzyku, jakie skanery stanowią dla całej populacji, a nie tylko dla pojedynczych osób.52 Dr Brenner pomnożył ryzyko związane z jednym skanowaniem przez liczbę skanowań przeprowadzanych każdego roku, aby oszacować liczbę osób, które mogą zachorować na raka w ciągu jednego roku z powodu skanerów. Ponieważ każdego roku może być wykonywanych do miliarda skanów, Brenner oszacował, że każdego roku 100 osób zachoruje na raka z powodu narażenia na promieniowanie.

W kwietniu 2010 r. grupa naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco napisała do dr Johna Holdrena, asystenta prezydenta Obamy ds. nauki i technologii, list z obawami dotyczącymi skanów rozpraszających wstecznie. Naukowcy ci wskazali, że ponieważ skany rozpraszania wstecznego penetrują jedynie zewnętrzne warstwy ciała, możliwe jest, że warstwy te otrzymują wyższe stężenie promieniowania niż wcześniej sądzono.

Naukowcy wyrazili również obawę, że sperma może ulec mutacji, ponieważ jądra znajdują się blisko powierzchni skóry i są narażone na promieniowanie podczas tych skanów rozpraszania wstecznego. Ponadto zauważyli, że nie zbadano wpływu promieniowania na rogówkę (zewnętrzną powierzchnię oka) i grasicę (część układu odpornościowego znajdującą się w klatce piersiowej). Chociaż list ten jedynie zarysował obawy naukowców i nie przedstawił nowych danych, wezwał do dalszego testowania skanów rozpraszania wstecznego. Naukowcy wezwali do przeprowadzenia bardziej rygorystycznych i niezależnych badań w celu zapewnienia, że skany są bezpieczne dla całej populacji, jak również dla wszystkich części ciała.

We wspólnej odpowiedzi z TSA, FDA stwierdziła, że narażenie na promieniowanie ze skanów rozpraszających wstecznie mieści się w ustalonych limitach prawnych, nawet dla osób często podróżujących samolotem.53 W odpowiedzi na obawy naukowców, że dawka promieniowania na skórę byłaby wyższa, FDA napisała, że ich obliczenia wykazały, że osoba musiałaby przejść przez skaner 1000 razy w ciągu roku, aby zacząć absorbować roczny limit tego, co jest uważane za bezpieczne.54

Nie wszyscy zgadzają się z FDA, a niektórzy zwrócili uwagę, że agenci TSA obsługujący skanery mogą niewłaściwie zarządzać urządzeniami lub że mogą wystąpić błędy mechaniczne, z których każdy może spowodować, że maszyny emitują więcej promieniowania niż powinny. Od maja 2010 r. do maja 2011 r. odnotowano 3778 zgłoszeń dotyczących problemów mechanicznych w urządzeniach do prześwietlania osób, ale tylko 2% z tych urządzeń zostało ocenionych pod kątem bezpieczeństwa promieniowania.55

Aby uzyskać bardziej szczegółowe spojrzenie na bezpieczeństwo i promieniowanie na lotniskach, przeczytaj tutaj.

Krofale mikrofalowe, telefony komórkowe i inne produkowane urządzenia

Wśród naukowców nadal toczy się wiele dyskusji na temat tego, czy promieniowanie niejonizujące (niskoenergetyczne), takie jak mikrofale, może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka lub wystąpienia innych problemów zdrowotnych. Obawy nie dotyczą kuchenek mikrofalowych, ale raczej długotrwałego narażenia na mikrofale z innych źródeł, takich jak wieże komunikacyjne i telefony komórkowe.56 Telefony komórkowe emitują bardzo niskie dawki promieniowania mikrofalowego, które przez długi czas uważano za bezpieczne.

Ale ogólnie rzecz biorąc bezpieczniejsze niż promieniowanie jonizujące, znacznie dłuższe narażenie może uczynić te produkty potencjalnie niebezpiecznymi. Istnieją badania wskazujące, że długotrwałe narażenie na niskie dawki promieniowania niejonizującego może uszkodzić DNA i może powodować nowotwory oraz szkody neurologiczne i reprodukcyjne.57,58

Gwałtowny wzrost użycia telefonów komórkowych i innych urządzeń bezprzewodowych wzmaga potrzebę dalszych badań nad potencjalnymi skutkami zdrowotnymi tych źródeł promieniowania niejonizującego. Kliknij tutaj, aby uzyskać więcej informacji na temat telefonów komórkowych i zdrowia.

Tytoń, nawozy sztuczne, pręty spawalnicze, czujniki dymu i kilka innych produktów konsumenckich również zawierają pewne promieniowanie, ale promieniowanie z tych źródeł jest ogólnie bardzo niskie (około 3% naszej rocznej dawki promieniowania.

PROKSYMALNA DAWKA I RYZYKO RAKA Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ PROMIENIOWANIA: Jak to się ma do naturalnego promieniowania tła? Jakie jest dożywotnie ryzyko zgonu z powodu nowotworu w wyniku jednorazowej ekspozycji na to źródło promieniowania?

†Dawka jest oparta na normalnej dawce skutecznej dla tego typu skanowania. Rzeczywiste dawki stosowane przy danym skanowaniu różnią się znacznie w zależności od instytucji medycznej, osoby i innych czynników.59

Naturalne promieniowanie tła wynosi około 3 mSv rocznie.60

§ Ryzyko zachorowania na raka jest oparte na szacunkach ryzyka zachorowania na raka opracowanych przez EPA: „…fizycy zdrowia obecnie szacują, że ogólnie, jeśli każda osoba w grupie 10 000 osób narażonych na 1 rem promieniowania jonizującego, w małych dawkach przez całe życie, oczekiwalibyśmy, że 5 lub 6 osób więcej umrze na raka niż w przeciwnym wypadku.”

§ „W tej grupie 10 000 osób, możemy oczekiwać, że około 2 000 umrze na raka ze wszystkich przyczyn nie związanych z promieniowaniem. Skumulowana ekspozycja na 1 rem promieniowania, zwiększyłaby tę liczbę do około 2005 lub 2006 roku.”

Wszystkie artykuły są recenzowane i zatwierdzane przez dr Dianę Zuckerman i innych pracowników wyższego szczebla.

Related Content:
Dzieci i telefony komórkowe: czy promieniowanie telefonu jest ryzykowne dla dzieci?
Bezpieczeństwo na lotnisku i promieniowanie
Czy telefony komórkowe mogą szkodzić naszemu zdrowiu?