Skandal, chwała i nieporozumienie we Francji
Wielki impresario (sponsor rozrywki) Siergiej Diagilew (1872-1929) usłyszał dzieła Strawińskiego w St. Petersburgu i zaprosił go do Paryża, Francja, aby napisać aranżacje orkiestrowe utworów Chopina (1810-1849) do baletów, że był
Reproduced by permission of
produkcji. Każdy z nich skandalizował (wywoływał dyskusję wśród) pierwszych widzów. Balety były również wyjątkowe i szybko stały się klasykami. Te trzy balety – Ognisty ptak (1910), Pietruszka (1911) i Święto wiosny (1912-1913)- razem sprawiły, że wpływ Strawińskiego na wszystkie dziedziny sztuki był ogromny. Uczyniły go przywódcą heroicznego pokolenia muzycznego, obok starszych kompozytorów, takich jak Maurice Ravel (1875-1937) i Arnold Schoenberg (1874-1951). wojna światowa (1914-18; wojna z udziałem Niemiec, Turcji i Austro-Węgier z jednej strony, a Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Włoch, Japonii i Stanów Zjednoczonych z drugiej) uniemożliwiła Strawińskiemu pisanie kolejnych utworów dla zespołu Diagilewa. Rewolucja rosyjska (1917; dwie rewolucje, które najpierw obaliły monarchię, a następnie zastąpiły ją komunistami) uniemożliwiła Strawińskiemu powrót z Paryża do domu. W czasie wojny mieszkał w Szwajcarii, gdzie współpracował z poetą C. F. Ramuzem nad serią utworów opartych na folklorze, m.in. nad Opowieścią żołnierza (1918). Dzieło to wywarło głęboki wpływ na Bertolta Brechta (1898-1956), Jeana Cocteau (1889-1963) i innych dramaturgów lat dwudziestych.
Inny balet, rozpoczęty w 1914 roku, a ostatecznie zaaranżowany w 1923 roku, był największym osiągnięciem tych lat: Swadebka (Les Noces, czyli Małe wesele). Spotkała się w nim barbarzyńska siła Święta wiosny i nowoczesna lapidarność (zwięzłość) Opowieści żołnierza w poważnej afirmacji miłości. Obok tych bardzo różnorodnych dzieł głównych powstało kilka mniejszych, na głosy i na instrumenty w różnych kombinacjach. Wśród nich wyróżniała się poświęcona pamięci Claude’a Debussy’ego (1862-1918) Symfonia na instrumenty dęte.
Krótka opera komiczna Mavra (1922) ujawniła nowy liryzm (osobisty, emocjonalny) w skomplikowanym rozwoju Strawińskiego. Choć nie odniosła popularnego sukcesu – ku wielkiemu rozczarowaniu Strawińskiego – wywarła wpływ na młodych kompozytorów, takich jak Dariusz Milhaud, Francis Poulenc, Kurt Weill, Sergiusz Prokofiew i Dymitr Szostakowicz.
Wśród utworów instrumentalnych Strawińskiego z lat 20. znalazł się Koncert fortepianowy, Oktet na instrumenty dęte, Sonata i Serenada na fortepian solo. W 1927 r. powstała opera-oratorium (długi utwór zazwyczaj pozbawiony akcji i scenografii) Edyp Rex, a w 1928 r. balet Apollo. Pocałunek wróżki (1928), balet w hołdzie Czajkowskiemu, wykorzystywał tematy z pieśni i utworów fortepianowych Czajkowskiego. Śmierć Diagilewa w 1929 roku oznaczała koniec społecznego punktu ciężkości dla większości dzieł Strawińskiego. Choć Strawiński został obywatelem francuskim w 1934 roku, nie był w stanie zdobyć we Francji uznania i bezpieczeństwa, którego potrzebował.
Symfonia Psalmów (1930) na chór mężczyzn i chłopców oraz orkiestrę bez skrzypiec stała się po Święcie wiosny najbardziej znanym dziełem Strawińskiego. Początkowo jego powaga kłóciła się ze światowością baletów. Później często polecano ją jako dobry punkt wyjścia do zapoznania się z całością twórczości Strawińskiego. Równie wyjątkowe jak Symfonia Psalmów były dzieła teatralne Persefona (1934) i Gra w karty (1936). Z rozmachem pisał Strawiński także utwory instrumentalne: Koncert skrzypcowy (1931), Duo concertante na skrzypce i fortepian (1932), Koncert na dwa fortepiany (1935), Koncert na orkiestrę kameralną („Dumbarton Oaks”, 1938), Symfonię C (1940).
Od 1942 do 1948 roku Strawiński pracował z przerwami (z przerwami) nad niezamówionym (z własnej inicjatywy) opracowaniem Ordinarium mszy rzymskokatolickiej na chór i instrumenty dęte. Do pracy tej skłoniły go Msze Mozarta, ale nie w jakiś oczywisty sposób.