Dali jest znany ze swoich zaginających umysł dzieł sztuki. The Persistence of Memory nie jest wyjątkiem.
Trwałość pamięci to obraz niezwykle wyjątkowy. Dali zaciera granice między rzeczywistością a fantazją, „topiąc” różne przedmioty na obrazie. Wspomniał również, że sam zegarek był reprezentacją „względności przestrzeni i czasu”.
Ale obraz Dali’ego nie wygląda po prostu jak dzika halucynacja. Używając eksperymentalnych metod artystycznych, Dali faktycznie miał halucynacje w całym dziele.
Metoda Dali’ego, zwana przez niego samego „metodą paranoiczno-krytyczną”, polegała na wywoływaniu halucynacji w celu pogłębienia swojej sztuki. Większość jego prac koncentrowała się wokół eksploracji świata snów, świata wyobraźni oraz reprezentacji filozofii i czasu w jego sztuce. Być może naturalną rzeczą jest – lub tak bliską naturalności, jak to tylko było możliwe u Dalego – zrobienie kroku w kierunku halucynacji.
Właściwie nazwał on Trwałość pamięci „fotografią marzeń sennych”: stopione wersje typowo twardych przedmiotów ukazują cienką granicę między stanem snu a stanem rzeczywistym. Dali próbował namalować sam świat snu i przedstawić względność czasu, tworząc ten nienaturalny portret.
Każdy obiekt na fotografii snu coś reprezentuje. Mrówki, powszechnie wybierane przez Dali do reprezentowania rozkładu, pełzają po mniejszym zegarku w hiperrealistycznych szczegółach. Zegarki same w sobie reprezentują utratę czasu (jak również zmieniony stan snu). Z kolei „potwór” o dziwnym kształcie, znajdujący się na środku obrazu, wywołuje wiele różnych analiz: niektórzy przypisują mu znaczenie potwora lub kosmity, inni uważają, że może to być zniekształcony portret samego Dali.
Na portret Dali’ego duży wpływ miał również Sigmund Freud i jego założenie psychoanalizy: Myśli i przekonania Dali na temat umysłu i podświadomości wywodzą się od Freuda. Teoria Freuda głosiła, że sny są wiadomościami wysyłanymi do nas przez naszą podświadomość, a my musimy je tylko rozszyfrować, aby zrozumieć, co nasza podświadomość nam mówi.
Dali wierzył w tę filozofię tak mocno, że jest to część powodu, dla którego sam wywoływał halucynacje: zmieniając swój stan psychiczny, wierzył, że jest w stanie osiągnąć stan snu i w ten sposób uzyskać dostęp do swojej podświadomości. Stosując swoją paranoiczno-krytyczną metodę, malował dokładnie to, co widział, w najdrobniejszych szczegółach i nie chciał od tego odchodzić. Chociaż wspomniał, że często był przerażony halucynacjami, które wywołał, stwierdził, że „rejestruje bez wyboru i z całą dokładnością dyktaty mojej podświadomości, moje sny…”.
Jego halucynacyjne obrazy stworzyły wielkie dzieła sztuki, które są nasycone surrealizmem, reprezentacją i unikalnymi sposobami wprowadzania snów do świata rzeczywistego. Metody Dali’ego, choć niepodobne do metod żadnego innego artysty, dały mu środki do tworzenia obrazów, które są całkowicie unikalne.
