Eerder onderzoek, waarbij gebruik werd gemaakt van een wereldwijde steekproef van fossielen, suggereerde dat de 50 voet lange reuzenhaai Otodus megalodon 2,6 miljoen jaar geleden is uitgestorven. Een andere recente studie probeerde dit uitsterven (en dat van andere zeesoorten) in verband te brengen met een supernova waarvan bekend is dat die rond die tijd plaatsvond.
Een team van onderzoekers onder leiding van de gewervelde paleontoloog Robert Boessenecker van het College of Charleston, Charleston, South Carolina, merkte echter op dat er op veel plaatsen problemen waren met de gegevens betreffende afzonderlijke fossielen in de studie die de datum van uitsterven schatte.
In de nieuwe studie rapporteerden de onderzoekers elk fossiel voorval van O. megalodon uit de dichtbemonsterde gesteenterecords van Californië en Baja Californië (Mexico) om het uitsterven te schatten.
Naast Boessenecker bestond het onderzoeksteam uit Dana Ehret, van het New Jersey State Museum; Douglas Long, van de California Academy of Sciences; Morgan Churchill, van de Universiteit van Wisconsin Oshkosh; Evan Martin, van het San Diego Natural History Museum; en Sarah Boessenecker, van de Universiteit van Leicester, Verenigd Koninkrijk.
Zij ontdekten dat echte fossielen voorkwamen tot het einde van het vroege Plioceen, 3,6 miljoen jaar geleden. Alle latere fossielen hadden ofwel een slechte herkomst en waren waarschijnlijk afkomstig van andere fossiele vindplaatsen of vertoonden tekenen van erosie uit oudere afzettingen. Tot 3,6 miljoen jaar geleden, had O. megalodon een ononderbroken fossielenbestand aan de Westkust.
“We gebruikten dezelfde wereldwijde dataset als eerdere onderzoekers, maar controleerden elk fossiel grondig, en ontdekten dat de meeste dateringen verschillende problemen hadden – fossielen met te jonge of onnauwkeurige dateringen, fossielen die verkeerd zijn geïdentificeerd, of oude dateringen die sindsdien zijn verfijnd door verbeteringen in de geologie; en we weten nu dat de specimens veel jonger zijn,” zei Boessenecker.
“Na het maken van uitgebreide aanpassingen aan deze wereldwijde steekproef en het opnieuw statistisch analyseren van de gegevens, ontdekten we dat het uitsterven van O. megalodon minstens een miljoen jaar eerder moet zijn uitgestorven dan eerder was vastgesteld.”
Dit is een substantiële aanpassing, omdat het betekent dat O. megalodon waarschijnlijk is uitgestorven lang voordat een reeks vreemde zeehonden, walrussen, zeekoeien, bruinvissen, dolfijnen en walvissen allemaal verdwenen, ergens ongeveer 1-2.
“Het uitsterven van O. megalodon werd eerder in verband gebracht met deze mariene massa-extinctie – maar in werkelijkheid weten we nu dat de twee niet onmiddellijk met elkaar in verband staan,” zei Boessenecker.
Het is ook onduidelijk of deze voorgestelde massale uitsterving werkelijk een uitsterving is, omdat zeezoogdierfossielen tussen 1 en 2 miljoen jaar oud buitengewoon zeldzaam zijn, wat een twee miljoen jaar lange periode van “speelruimte” oplevert.”
“Het is eerder mogelijk dat er een periode van faunale turnover was (vele soorten die uitstierven en vele nieuwe soorten die verschenen) dan een echte onmiddellijke en catastrofale uitsterving veroorzaakt door een astronomisch cataclysme zoals een supernova,” zei Boessenecker.
De onderzoekers speculeren dat concurrentie met de pas geëvolueerde moderne grote witte haai (Carcharodon carcharias) een meer waarschijnlijke reden is voor het uitsterven van megalodon.
Grote witte haaien duiken ongeveer 6 miljoen jaar geleden voor het eerst op met gekartelde tanden en alleen in de Stille Oceaan; tegen 4 miljoen jaar geleden worden ze uiteindelijk wereldwijd aangetroffen.
“Wij stellen dat deze korte overlapping (3,6-4 miljoen jaar geleden) voldoende tijd was voor de grote witte haaien om zich wereldwijd te verspreiden en de O. megalodon in zijn hele verspreidingsgebied te verdringen, waardoor hij uitroeide – en niet door straling uit de ruimte,” aldus Boessenecker.