Thutmose III, ook bekend als Thutmosis of Tuthmosis, was waarschijnlijk een van de grootste militaire koningen die ooit over Egypte hebben geregeerd. Hij voerde meedogenloos militaire campagnes in het buitenland, vooral in West-Azië, maar ook in Nubië. Zijn veldtochten leverden op lange termijn slaven, buit en zelfs tribuut op. In dit artikel onthullen we tien interessante feiten over zijn leven, heerschappij, dood en zelfs invloed op de moderne wereld.
Thutmose III begon zijn carrière onder de duim van zijn stiefmoeder
Thutmose III’s vader Thutmose II stierf toen hij nog een peuter was, hem achterlatend om te worden opgevoed door zijn moeder Iset. Iset was niet Thoetmosis II’s enige vrouw. Hij was ook getrouwd met zijn halfzuster, Hatsjepsoet.
Een tweejarige kan natuurlijk geen land regeren, dus trad Hatsjepsoet officieel voor hem in de plaats als regentes. Toch regeerde zij als een Egyptische farao en liet zich zelfs afbeelden in koninklijke regalia als een man. Hun gezamenlijke heerschappij duurde 22 jaar toen zij uit de geschiedschrijving verdween en Thoetmosis alleen regeerde.
Thoetmosis III liet op veel van hun gezamenlijke monumenten haar naam met een beitel beitelen. Lange tijd dachten egyptologen dat dit erop wees dat hij haar gezamenlijke heerschappij kwalijk nam. Maar deze vernietiging vond 25 jaar na haar dood plaats. Nu denken we dat het bedoeld was om de weg te effenen voor zijn gezamenlijke bewind met zijn zoon, Amenhotep II.
Thoetmosis III doodde 120 olifanten in Syrië
Elfanten zwierven nog door Syrië tijdens het Egyptische Nieuwe Rijk. In de buurt van de stad Niy in Noord-Syrië kwam Thoetmosis III een grote kudde tegen. De god Ra gaf hem naar verluidt de macht om ze af te slachten voor hun ivoor. Zijn prestatie was zo buitengewoon dat hij zei dat er geen sprake was van opschepperij of leugens.
Hoewel zijn annalen impliceerden dat de koning in zijn eentje handelde, gaf zijn generaal Amenemhab in zijn grafinscripties een andere versie van de gebeurtenissen. Volgens hem hielp hij de koning bij deze prestatie. Amenemhab zei dat hij de slurf van de grootste olifant afsneed (die hij zijn “hand” noemde) toen de olifant oog in oog kwam te staan met de farao. De koning beloonde hem met goud en nieuwe kleren voor zijn hulp.
De olifanten van Syrië stierven uiteindelijk uit omdat er veel vraag bleef naar hun ivoor. Vooral de Arameeërs waren dol op het snijden van ivoor tot inlegwerk voor meubels. Deze hadden vaak Egyptisch-geïnspireerde motieven.
Thutmose III heeft geen voeten om op te staan
Thutmose III is vaak vergeleken met Napoleon Bonaparte, niet alleen vanwege zijn keizerlijke aspiraties, maar ook vanwege zijn kleine gestalte. Dat komt omdat zijn mummie minder dan 1,62 meter lang is. Waarschijnlijk was hij echter langer dan dit, want zijn mummie mist zijn voeten.
Tijdens Dynastie 21 plunderden grafrovers de Egyptische koningsgraven in de Vallei der Koningen voor hun schatten. Ambtenaren besloten de koninklijke mummies te beschermen door ze naar twee opslagplaatsen te verplaatsen, een in de vallei en een daarbuiten. Ze verplaatsten de mummie van Thoetmosis III naar de laatste en sloegen daarbij waarschijnlijk zijn voeten van de grond.
…While His Foreign Wives Liked Fancy Footwear
Thutmose III had een slimme strategie om de veroverde steden in West-Azië aan hem trouw te houden. Hij nam de minderjarige zonen van hun heersers in gijzeling en leidde hen op aan het Egyptische hof, zodat hun loyaliteit verzekerd was. Het is dan ook geen verrassing dat Thoetmosis III ook trouwde met drie buitenlandse vrouwen, Menhet, Menwi en Merti genaamd. Hun graftombe bevond zich in een afgelegen vallei in Luxor, de Vallei van de Apen.
De afgelegen ligging van de tombe heeft niet verhinderd dat deze in het begin van de 20e eeuw werd geplunderd. Lokale dorpelingen waren in staat de tombe leeg te halen voordat de archeologen er waren, en hun lichamen werden volledig vernietigd. De tombe leverde echter naast het schoeisel nog een aantal andere artefacten op. Deze omvatten gouden, carneoolse kralen en glazen armbanden, samen met gouden halskettingen en hoofdtooien, plus stenen canopische kruiken die de interne organen bevatten die tijdens de mummificatie waren verwijderd.
De graftombe van Thoetmosis in de Vallei der Koningen is uniek versierd
De meeste koninklijke graftombes in de Vallei der Koningen zijn kleurrijk versierd. Thoetmosis III koos ervoor zijn graftombe (KV34) in een bijzondere, grimmige stijl te laten decoreren. De graftombe is hoog in de rotswand uitgehouwen en is tegenwoordig bereikbaar via een lange metalen trap.
De grafkamer is ovaal van vorm, zoals de koninklijke cartouche die gebruikt werd om de naam van de koning te omsluiten. De kunstenaars hebben de muren beschilderd met een gebroken witte achtergrond die het uiterlijk van papyrus imiteert en de tekst en figuren op de muur zijn geschreven in een cursieve vorm van hiërogliefen die normaal alleen op papyrus voorkomen.
Thutmose III had zijn eigen virtuele dierentuin en botanische tuin
Egyptische kunstenaars reproduceerden getrouw de natuurlijke wereld om hen heen. Toen Thoetmosis III en zijn leger op veldtocht in Syrië waren, kwamen zij veel dieren en planten tegen die in Egypte niet voorkwamen. Zijn kunstenaars legden zorgvuldig vast wat zij zagen of brachten misschien specimens mee terug naar Egypte. Toen hij naar Egypte terugkeerde, maakten zij een uniek tafereel in zijn tempel te Karnak, genaamd de Akh-Menou.
Reliëf houtsnijwerk van de dieren en planten die men in West-Azië aantrof, siert de wanden van deze kamer. Sommige zijn geïdentificeerd als planten en dieren die vandaag de dag bekend zijn, maar andere zijn nog steeds onbekend.
Thutmose III bewaarde een verslag van deze planten en dieren op de muren van zijn tempel voor het nageslacht. Tegelijkertijd liet hij zijn soldaten de boomgaarden omhakken en de graanoogst van zijn verslagen vijanden vernietigen.
Thutmose III belastte zijn burgers zwaar
Thutmose III beperkte zich niet tot het innen van tribuut van zijn vazallen in West-Azië en Nubië, maar belastte ook Egyptenaren. Belastingen werden in natura betaald en zijn vizier (het antieke equivalent van een minister-president) Rekhmire zag toe op het proces.
Rekhmire gaf in zijn graftombe een getrouwe weergave van de taken die hem waren toevertrouwd, waaronder het innen van belastingen. Traditioneel werden de belastingen betaald in graan, waarbij de belastinginners zo nodig met de zweep van een stok het verschuldigde bedrag ophaalden.
Vee, honing, fruit, schildpadduiven, matten en linnen stoffen werden ook geïnd.
Het eerste Egyptische recept dateert van zijn regering
Rekhmire’s graftombe bevat ook visuele instructies voor het maken van “shat” cakes, het eerste oude Egyptische recept dat bestaat. Het belangrijkste ingrediënt in deze cakes waren tijgernoten (ook bekend als “chufa” in het Spaans).
Tijgernoten zijn een kleine, enigszins zoete knol die onder de grond groeit en smaakt als een kruising tussen amandel en kokosnoot. De Spanjaarden gebruiken ze om de drank horchata te maken, in Noord-Amerika beter bekend als een koele drank op basis van rijst.
De tijgernoten werden tot poeder gestampt en met honing vermengd tot koeken die vervolgens werden gebakken in vet, mogelijk ganzenvet.
Er werd lange tijd gedacht dat de koeken eigenlijk van johannesbrood waren gemaakt. Maar de vondst van een geëtiketteerde pot tijgernoten in een graftombe in Aswan maakte de identificatie als tijgernoten zeker.
In West-Azië zijn veel Egyptische kunstvoorwerpen uit zijn bewind gevonden
De vele jaren van militaire campagnes en bestuur van West-Azië hebben Thoetmosis III’s stempel op de regio gedrukt. Dit is vooral opmerkelijk in de archeologische verslagen.
Veel artefacten die ofwel in Egypte werden geproduceerd of onder een Egyptiserende invloed stonden, zijn opgegraven in plaatsen als Israël, Syrië, Libanon en Jordanië. De meest voorkomende daarvan zijn scarabee-zegels met de naam van Thoetmosis III.
Niet alle scarabeeën met zijn naam dateren echter uit zijn regeerperiode. Normaal werden scarabee zegels alleen gegraveerd met de naam van de heersende farao. Maar Thoetmosis III was zo beroemd dat men nog eeuwen na zijn dood scarabeeën met zijn naam erop bleef produceren, zowel in Egypte als in de landen die hij eerder had veroverd. De datering van een scarabee met zijn naam erop is dus niet altijd meteen duidelijk en er moet rekening worden gehouden met andere stijlkenmerken.
Thutmose III hielp de Eerste Wereldoorlog te beëindigen
Als ooit het nut van geschiedenisstudie werd aangetoond, dan was het wel in een van de voorlaatste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog bij Megiddo (het bijbelse Armageddon) in Palestina. Onder leiding van Generaal Allenby vochten de Geallieerden, en in het bijzonder de cavalerie, een beslissende en invloedrijke slag uit.
Allenby was bevriend met de Egyptoloog James Henry Breasted en had diens vertalingen van de annalen van Thoetmosis III gelezen. In deze annalen had de oude Egyptische koning verteld hoe hij de ommuurde stad Megiddo wilde aanvallen. Zijn legerofficieren drongen er bij hem op aan de stad via een open vlakte te benaderen, terwijl Thoetmosis III zijn eigen benadering had. Er was een betrekkelijk nauwe pas en Thoetmosis III stelde voor dat door “te paard” door deze pas te gaan, zij de vijand bij verrassing zouden treffen. Natuurlijk hadden de officieren geen andere keus dan in te stemmen met zijn suggestie, met groot succes.