Laatst bijgewerkt op 2 november 2019
Koude, winderige Uranus ziet eruit als een planeet op zijn kant. Maar je kunt Uranus niet zien. Althans, hij is niet met het blote oog te zien, ook al is hij de op twee na grootste planeet in ons zonnestelsel en vierhonderd keer zo groot als de aarde!
Hier zijn enkele andere interessante feiten over Uranus, de vreemde planeet, die u vast zullen fascineren.
“Uranus draait om de 84 aardse jaren om de zon.”
1. Uranus is te zwak voor oude beschavingen om hem gezien te hebben. Het is de zevende planeet vanaf de zon (Volgorde van de planeten vanaf de zon: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus, en Pluto (de dwergplaneet)).
2. Dit is de reden waarom er geen melding is gemaakt van waarnemingen van Uranus voordat William Herschel hem in 1781 door zijn telescoop zag. Hij had sterren in kaart gebracht, waaronder sterren die tien keer zwakker waren dan de zichtbare sterren.
3. Toen hij door de telescoop keek en een vreemd, langzaam draaiend object zag, was Herschel er niet zeker van of het wel een planeet was. De Britse astronoom dacht dat het een komeet of een ster was. Het duurde enige tijd voordat anderen konden bevestigen dat Uranus een planeet was, omdat hij een planeetbaan volgt.
4. Het grappige is dat Uranus hiermee de eerste planeet is die in de moderne tijd is ontdekt! Mensen uit de oudheid hadden de hemel al afgetast en zes van de negen planeten ontdekt die we vandaag de dag herkennen (de andere moderne ontdekkingen waren Neptunus en Pluto (nu geclassificeerd als een dwergplaneet), te zwak voor het blote oog).
5. Uranus is genoemd naar een Griekse god, niet naar een Romeinse, zoals andere planeten.
6. Als je graag planeten bestudeert, dan weet je dat de meeste planeten naar Romeinse goden zijn genoemd. Mars is bijvoorbeeld de Romeinse god van de oorlog. Uranus daarentegen is genoemd naar de Griekse god van de hemel, Ouranos of Uranus. Hij was de vader van Saturnus.
7. Uranus is de enige planeet die naar een Griekse god is genoemd. Dit merkwaardige feit heeft iets te maken met het feit dat Latijnse (dat de Romeinen spraken) en Griekse woorden zo nauw met elkaar verbonden waren in de hoofden van de mensen tijdens de Renaissance, toen Uranus werd ontdekt. Het lijkt erop dat Johann Bode, de Duitse astronoom die de naam Uranus bedacht, het niet leuk vond klinken hoe de Latijnse naam voor de vader van Saturnus, Caelus, klonk. Misschien gaf hij de voorkeur aan ‘Uranus’, en zo is deze planeet voorbij Saturnus gaan heten.
8. Bij de naamgeving van Uranus waren veel andere namen verworpen. Daartoe behoorden Hypercronius (wat ‘boven Saturnus’ betekent) en zelfs het vreselijke Georgium Sidus (wat ‘De Georgische Planeet’ betekent) waarmee Herschel de toenmalige koning van Engeland George III wilde vleien. Gelukkig waren Herschels hielenlikkerij om Uranus een naam te geven niet populair, anders hadden we nu geen ‘je-anus’ meer in ons midden!
9. De kanteling van Uranus kan zijn veroorzaakt door een botsing.
10. Geen andere planeet dan Uranus heeft zo’n idiote manier om rond de zon te draaien! De aarde, zoals we weten, draait in een hoek van 23 graden. Jupiter maakt nauwelijks een hoek van 3 graden.
11. Er is een grote kans dat de reden voor de scheve draaiing van Uranus de vele botsingen zijn die het heeft ondergaan. Als je naar nabije-infraroodbeelden van de planeet kijkt, kun je vage ringen rond de bol zien. Daaraan kun je zien hoe groot de scheefstand van de planeet werkelijk is. Iets heel groots – vele malen groter dan de aarde – kan lang geleden op Uranus zijn gebotst en de planeet op zijn kant hebben gegooid.
12. Experts geloven dat deze kanteling het resultaat was, letterlijk, van meerdere klappen op de planeet en niet slechts één grote botsing. Dit kan zijn gebeurd in het begin van het zonnestelsel toen de manen van Uranus nog gasbollen waren. Een dergelijke ontdekking heeft de manier waarop we denken over de vorming van planeten in ons zonnestelsel enigszins veranderd.
13. De oude theorie was dat Uranus, Neptunus en de kernen van Saturnus en Jupiter zijn ontstaan door kleine zwevende objecten uit de ruimte eromheen naar binnen te trekken. Maar er zijn aanwijzingen dat Uranus ten minste twee keer een botsing heeft gehad. Dit betekent dat planeten misschien ook door botsingen kunnen zijn ontstaan.
14. Uranus is ijzig en gloeiend heet, met extreme seizoenen.
15. Als je door een telescoop in de richting van Uranus kijkt, zie je een blauwig-groenige schijf. De kleur van de planeet komt van het 2 procent methaangas in zijn atmosfeer, samen met voornamelijk waterstof (83 procent) en wat helium (15 procent). Methaan maakt hem aquamarijn of cyaan van kleur.
16. Uranus heeft een dikke, smogachtige atmosfeer die dichter wordt naarmate je dieper gaat. Als je bijvoorbeeld boven Uranus uit je ruimteschip zou vallen, zou je waarschijnlijk half vallend en half zwemmend door de atmosfeer van de planeet gaan. In het hart van de ijzige smog van de planeet bevindt zich gesteente dat ongeveer zo groot is als de aarde.
17. De druk op het oppervlak is ongeveer 1,3 maal die van de aarde en de zwaartekracht is ongeveer 0,9 maal die van de aarde. Met andere woorden, een dompelpoging van 10 voet op aarde zou gelijk staan aan een dompelpoging van 11 voet op Uranus.
18. In de diepere troposfeer, waar de wolken zijn, vriezen de temperaturen -153 graden C tot -218 graden C. Vergelijk dat eens met de temperaturen op aarde, waar het de afgelopen jaren het koudst is geweest met een record van -93,2 graden Celsius op Antarctica in 2013.
19. Uranus heeft de koudste atmosfeer in het zonnestelsel en het is niet moeilijk te zien waarom. Hij staat 19 keer verder van de zon dan de aarde! De temperatuur op de planeet kan dalen tot -224 graden Celsius.
20. De planeet kan net zo heet als koud worden. Waar de straling van de zon de buitenste lagen van de atmosfeer van de planeet raakt, kan de temperatuur zo heet worden als 577 graden C. De kern kan zo heet worden als 4727 graden (wat niets is vergeleken met de kern van Jupiter van 24.000 graden C). Maar de zon staat ver weg van Uranus, dus de oven in de kern van Uranus speelt waarschijnlijk een veel grotere rol in het warm houden van de planeet.
21. Dit soort extreme temperatuurverschillen zorgt voor seizoenen van wel 20 jaar. Dit is beter te begrijpen als je bedenkt hoe groot Uranus is.
22. Er waait een sterke wind.
23. Uranus is een reuzenplaneet. Windsnelheden op reuzenplaneten kunnen wel 15 keer zo sterk zijn als de winden op aarde. Winden op Uranus kunnen wel 160 km per uur halen. Dat is niet bepaald supersonisch (de geluidssnelheid in lucht is 750 mijl per uur), dus een stilstaande straaljager op het pad van de neerstortende wind zal geen sonische dreun ervaren zoals op Neptunus. Maar de ijzige winden van Uranus kunnen bomen ontwortelen, huizen ontwortelen en veel meer schade aanrichten in enkele seconden dan we op aarde hebben gezien.
24. Het is leuk om te weten dat de winden van Uranus slechts in zeer smalle lagen waaien die een zeer klein deel van de atmosfeer van de planeet uitmaken. Dit betekent dat er waarschijnlijk niet veel weeractiviteit plaatsvindt dieper in de reuzenplaneet Uranus.
Manen van Uranus
25. Uranus heeft 27 manen, Jupiter heeft er 67 en de aarde heeft er maar één. Uranus heeft de op twee na meeste manen in het zonnestelsel. De laatste van deze 27 manen werd in 2003 ontdekt.
26. Er valt nog veel meer te leren over de fascinerende Uranus en zijn vijf grote rotsachtige manen: Miranda, Titania, Ariel, Umbriel, en Oberon.
. . lees verder op de volgende pagina.