Possible Causes of Sudden Wilt and Death in Tomatoes
door Don Janssen, Extension Educator
Vriendelijk afdrukken
Veel tuiniers zijn verbaasd over de plotselinge verwelking en dood van tomatenplanten. Mogelijke oorzaken van verwelking zijn watergebrek, vasculaire verwelkingsziekte, tomatenvlekkenvirus, walnootvergiftiging of stengelboorders.
-Gebrek aan water
Tomatenplanten hebben ongeveer 1 centimeter water per week nodig. Als de grond droog is, kunnen de planten verwelken, maar ze herleven snel als ze water krijgen. Een keer per week grondig water geven bij warm, droog weer zou voldoende moeten zijn. Geef de planten met een tuinslang of een tuinslang direct water op de grond rond de basis van de planten. Als de tomaten met een sproeier worden besproeid, moeten de planten ’s morgens worden besproeid om problemen met bladziekten te voorkomen.
-Vaatverwelking
De eerste symptomen van Verticillium- en Fusarium-verwelking zijn verwelking van de bladeren van de plant op het heetst van de dag. De aangetaste planten herstellen zich vaak ’s avonds of ’s nachts. Geleidelijk aan wordt de verwelking echter erger en vele planten sterven uiteindelijk af. Verticillium- en Fusarium-verwelking worden veroorzaakt door in de grond levende schimmels die tomatenplanten binnendringen via beschadigde wortels. De schimmels verspreiden zich naar het watergeleidende weefsel (xyleem) in de stengel en blokkeren de watertoevoer naar het loof. Het loof van aangetaste planten wordt geel, verwelkt en sterft af. Als de onderste stengel van een dode plant wordt doorgesneden, wordt vaak een bruinachtige verkleuring van het vaatweefsel zichtbaar.
Aan planten met Verticillium- of Fusarium-verwelking kan niets worden gedaan. Planten die afsterven moeten worden verwijderd en vernietigd. Gewasrotatie is van beperkte waarde omdat de verwelkingsschimmels nog verscheidene jaren in de grond kunnen overleven. Het gebruik van resistente variëteiten is de meest praktische manier voor huis-tuinders om verliezen als gevolg van verwelkingsziekte te voorkomen. Resistente variëteiten kunnen besmet raken, maar veel planten overleven en produceren een aanvaardbare oogst. Resistente rassen zijn verkrijgbaar in zaadcatalogi en bij tuincentra. De letters V en F achter de rasnaam in zaadcatalogi of op zaadverpakkingen geven rassen aan die resistent zijn tegen Verticillium en Fusarium verwelkingsziekte. Resistente tomatenrassen die het goed doen zijn onder andere Jetstar, Better Boy, Burpee VF, en Celebrity.
–Tomato Spotted Wilt Virus
Tomato spotted wilt virus (TSWV) kan leiden tot verdorring, verwelking, bronzing van het blad, en bruine of groene ringen op de vruchten. TSWV is een virusziekte die planten in de kas of in het veld kan infecteren. Besmette planten kunnen niet worden genezen en moeten uit de tuin worden verwijderd. Geen enkele tomatenvariëteit is resistent tegen het tomatenvlekkenziektevirus.
–Walnoottoxiciteit
Zwarte walnootbomen produceren een giftige stof (juglone) die solanaceeën (tomaten, aardappelen, paprika’s en aubergines) en andere juglone-gevoelige groenten in de tuin kan verwonden en doden. Symptomen van walnootvergiftiging zijn onder meer een verminderde groei, vergeling en verwelking van het gebladerte, en de dood van gevoelige planten. Juglone is aanwezig in alle delen van de zwarte notenboom (vruchten, bladeren, takken en wortels).
De bronnen van juglone in de bodem omvatten zowel levend als rottend plantaardig materiaal. Regendruppels logen juglone uit de knoppen, bladeren en twijgen. Bij de afbraak van bladeren en ander plantenafval door micro-organismen in de bodem komt ook juglone vrij. Levende wortels geven juglone af aan de omringende bodem. Over het algemeen bevindt de grootste concentratie juglone in de bodem zich in de driplijn van notenbomen.
Er kan niets worden gedaan om met juglone beschadigde tomatenplanten te redden. Het volstaat de dode planten te verwijderen en te vernietigen. Tuinders die grote walnootbomen in de buurt van hun tuinen hebben, moeten alternatieve locaties overwegen. Als alternatieve plaatsen niet beschikbaar zijn, plant dan tomaten en andere gevoelige planten 20 tot 25 voet buiten de druppellijn van de walnootbomen om problemen met walnootgif te minimaliseren.
Maïs, bonen, uien, bieten en wortelen zijn tolerant voor juglone en kunnen dichter bij walnootbomen worden geplant, mits het gebied voldoende zonlicht krijgt. Walnootbomen die 75 tot 100 voet van de tuin verwijderd zijn, zouden geen grote bedreiging moeten vormen voor tomaten en andere groenten die gevoelig zijn voor juglone.
-Stengelboorder
De stengelboorder is een insectenplaag die een grote verscheidenheid van planten, waaronder tomaten, aantast. De larve (rups) boort zich in de stengel en maakt tunnels in de stengel. (De ingangsopening is klein en vaak moeilijk te vinden). De aangetaste planten verwelken en gaan vaak dood. Maar planten die door de stengelboorder zijn aangetast en goed worden verzorgd, kunnen overleven.
De stengelboorder is een paars en crèmekleurig gestreepte rups met een effen paarse band rond zijn lichaam op 1/3 van de weg terug vanaf zijn kop. Het is een vroege plaag die zich verplaatst van hoog grasachtig onkruid en af en toe tomaten, aardappelen en paprika’s in de moestuin aanvalt. Een individuele stengelboorder kan meer dan 1 tomatenplant beschadigen. De volwassen plant is een onopvallende grijsbruine mot.
Tomatenplanten die afsterven moeten worden getrokken en vernietigd. Het vernietigen van de planten kan ook de stengelboorder doden. Het maaien van onkruid rond moestuinen kan ook helpen om de plaag te bestrijden. Stengelboorders kunnen niet effectief bestreden worden met insecticiden.
(Deze bron werd toegevoegd in juli 2002 en verscheen in de Lincoln Journal Star Newspaper Sunday edition. Voor informatie over het reproduceren van dit artikel of het gebruik van foto’s of grafieken, lees de verklaring over de gebruiksvoorwaarden)