Heading

Dagelijkse leven en sociale gewoonten

In het algemeen heeft Cuba een tekort aan alles, hoewel de bevolking een buitengewone veerkracht en vindingrijkheid tentoonspreidt in het aangezicht van ontberingen. Ze zijn bijvoorbeeld zo bedreven in het in goede staat houden van auto’s uit de jaren vijftig dat Cuba een favoriete bestemming is geworden voor oldtimerverzamelaars uit de Verenigde Staten en Europa. Toch hebben de voortdurende voedseltekorten, stroomuitvallen en telefoonstoringen op verschillende manieren invloed op de mensen. De meeste problemen en mogelijkheden zijn relatief en veranderen voortdurend, met uitzondering van de basiselementen van het leven in Cuba – de onontkoombare controle van de regering, de zaterdagavondfilms op een van de twee lokale televisiezenders, de maandagavond telenovela’s (soaps) die uit Brazilië, Mexico, Venezuela of Colombia worden geïmporteerd, en de onvermijdelijke beslommeringen van werk, thuis en familie. Ondanks de socialistische ideologieën is de levensstijl niet voor iedereen gelijk, en hoe men Cuba ervaart varieert aanzienlijk, afhankelijk van iemands individuele situatie.

Groepen die toegang hebben tot harde valuta – voornamelijk Amerikaanse dollars – genieten van een niveau van comfort dat niet veel verschilt van dat van middenklasse inwoners elders in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied. Tweevijfde tot de helft van de Cubanen heeft toegang tot dollars. Het gaat om een gevarieerde groep, die bestaat uit personen die geld van hun familie naar het buitenland overmaken, werknemers in de dienstensector die fooien ontvangen, toeristische ondernemingen die op buitenlanders zijn gericht, leden van het leger, werknemers in bepaalde bedrijfstakken die gedeeltelijk in dollars worden betaald, en zelfs mensen die in de sexhandel werkzaam zijn. Er is ook een groep, plaatselijk mayimbes (bazen) genoemd, die van een goed leven lijkt te genieten zonder het voordeel van een duidelijke baan. Deze mensen vormen de trouwe plaatselijke clientèle in de chique paladares, de familierestaurants die sinds 1994 een officiële vergunning hebben; zij bezoeken ook de elegante staatsrestaurants en de internationale eetzalen, dure boetieks en discotheken van sommige eersteklas hotels, alsmede de Caracol en Cubalse “dollar stores” die over Havana en andere badplaatsen verspreid liggen. Dollars stellen de gewone Cubaan ook in staat de monotone routine van zijn leven, zij het in geringe mate, te verbeteren. Zij kunnen de ontoereikende voorraden van hun rantsoenboekjes aanvullen – niet alleen in kwaliteit maar ook in kwantiteit en variatie – door aankopen op de mercados agropecuarios (algemene voedselmarkten) en creatieve particuliere bronnen (inclusief de zwarte markt).

De typische keuken maakt veel gebruik van varkensvlees, gevogelte, en rijst – gekookt met een schaarste aan kruiden – en tropische vruchten. Populaire gerechten zijn moros y cristianos (zwarte bonen en rijst), ajicao (een stoofpot van vlees en groenten), en lechón asado (geroosterd varken), genuttigd met donkere koffie en plaatselijk geproduceerde pils.

Voor familie- en persoonlijk vermaak blijft de bioscoop erg populair, en in Havana wordt elk jaar een van de grootste filmfestivals van Latijns-Amerika gehouden. In Havana en Santiago hebben toneelgroepen regelmatig voorstellingen. Een klein aantal clubs, zoals het Casa de Amistad (“Vriendschapshuis”) in Havana, voorziet in de behoefte van toeristen en Cubanen met bescheiden middelen door het aanbieden van goed eten en een levendige ambiance. Muziek en dans blijven een belangrijk onderdeel van het Cubaanse leven. Een verscheidenheid aan klassieke en populaire muziekgroepen bieden in het weekend optredens aan, en vele soorten muziek zijn op straat te horen, vooral langs de Malecón, Havana’s boulevard die een trekpleister voor jongeren blijft, vooral ’s avonds en in het weekend. Muziek is ook een integraal onderdeel van de Afro-Cubaanse religie Santería, die veel heeft bijgedragen aan de cultuur van het eiland.

Franklin W. Knight