De cyclus verloopt meestal in de volgende volgorde, en zal zich herhalen totdat het conflict wordt gestopt, meestal doordat de overlevende de relatie volledig verbreekt of door een of andere vorm van interventie. De cyclus kan honderden keren voorkomen in een gewelddadige relatie, waarbij de totale cyclus een paar uur tot een jaar of langer in beslag kan nemen. De lengte van de cyclus neemt echter meestal af in de loop van de tijd, zodat de fasen “verzoening” en “kalmte” kunnen verdwijnen, het geweld intenser wordt en de cycli vaker voorkomen.
1: SpanningsopbouwEdit
Stress bouwt zich op door de druk van het dagelijks leven, zoals conflicten over kinderen, huwelijkskwesties, misverstanden, of andere conflicten in het gezin. Het bouwt zich ook op als gevolg van ziekte, juridische of financiële problemen, werkloosheid, of catastrofale gebeurtenissen, zoals overstromingen, verkrachting of oorlog. Tijdens deze periode voelt de misbruiker zich genegeerd, bedreigd, geërgerd of onrecht aangedaan. Het gevoel duurt gemiddeld enkele minuten tot uren, hoewel het ook enkele maanden kan duren.
Om geweld te voorkomen kan het slachtoffer proberen de spanning te verminderen door meegaand en verzorgend te worden. Een andere mogelijkheid is dat het slachtoffer de dader provoceert om het misbruik achter de rug te hebben, zich voor te bereiden op het geweld of de mate van verwonding te verminderen. De misbruiker heeft echter nooit het recht om gewelddadig of misbruikend gedrag te vertonen.
2: incidentEdit
In dit stadium probeert de misbruiker zijn slachtoffer te domineren. Er vinden uitbarstingen van geweld en misbruik plaats, waaronder verbaal en psychisch geweld.
Bij intiem partnergeweld worden kinderen negatief beïnvloed doordat ze getuige zijn geweest van het geweld, en ook de relatie van de partner verslechtert. Het loslaten van energie vermindert de spanning, en de mishandelaar kan het gevoel hebben of uiten dat het slachtoffer “het verdiende”.
3: VerzoeningEdit
De dader kan wroeging beginnen te voelen, zich schuldig voelen, of bang zijn dat zijn partner zal weggaan of de politie zal bellen. Het slachtoffer voelt pijn, angst, vernedering, gebrek aan respect, verwarring, en kan zich ten onrechte verantwoordelijk voelen.
Gekarakteriseerd door genegenheid, verontschuldiging, of, als alternatief, het negeren van het incident, markeert deze fase een schijnbaar einde van het geweld, met de verzekering dat het nooit meer zal gebeuren, of dat de dader zijn best zal doen om te veranderen. Tijdens deze fase kan de misbruiker een overweldigend gevoel van wroeging en verdriet hebben of beweren te hebben. Sommige misbruikers laten de situatie zonder commentaar achter zich, maar de meesten zullen de overlevende uiteindelijk overladen met liefde en genegenheid. De misbruiker kan zelfverminking gebruiken of dreigen met zelfmoord om sympathie te krijgen en/of te voorkomen dat de overlevende de relatie verlaat. Mishandelaars zijn vaak zo overtuigend, en overlevenden zo gretig op verbetering van de relatie, dat overlevenden (die vaak versleten en verward zijn door langdurig misbruik) in de relatie blijven.
4: CalmEdit
Tijdens deze fase (die vaak wordt beschouwd als een element van de wittebroodsweken/verzoeningsfase), is de relatie relatief kalm en vredig. Tijdens deze periode kan de dader ermee instemmen om in therapie te gaan, om vergeving te vragen, en een normale sfeer te scheppen. In intieme partnerrelaties kan de dader cadeautjes kopen of kan het koppel aan hartstochtelijke seks doen. Na verloop van tijd worden de verontschuldigingen en de verzoeken om vergeving van de dader minder oprecht en worden zij over het algemeen geformuleerd om scheiding of ingrijpen te voorkomen. Er zullen echter onvermijdelijk interpersoonlijke moeilijkheden ontstaan, die opnieuw leiden tot de fase van spanningsopbouw. Het effect van de voortdurende cyclus kan verlies van liefde, minachting, leed en/of lichamelijke invaliditeit zijn. Intieme partners kunnen uit elkaar gaan, scheiden of, in het uiterste geval, kan iemand worden gedood.