Jonathan Livingston Crab. (Foto: Paul Yacovitch)
Heden ten dage is het normaal om de verjaardag of adoptieverjaardag van je huisdier online aan te kondigen. Maar het is zeker niet gebruikelijk dat het nummer 40 is – vooral als dat huisdier een heremietkreeft is.
Velen hebben wel eens heremietkreeften gekocht bij souvenirwinkels op de promenade tijdens strandvakanties, één of misschien twee keer. De kleine krabben worden geleverd in draadkooien en dragen vaak plakkerig beschilderde schelpen, en de meeste sterven na slechts een paar weken.
Carol Ann Ormes kocht haar heremietkreeft in de zomer van 1976, maar het grote verschil tussen de hare en die van alle anderen is dat Jonathan Livingston Crab in 2016 nog steeds sterk door het leven gaat. Voor zover iemand weet, houdt Jonathan het langlevenrecord voor een heremietkreeft in gevangenschap.
Andere hobbyisten verwijzen naar Ormes met termen als “legende” en “de krabkoningin”. En in reactie op Jon’s jubileumaankondiging, in augustus, kreeg Ormes tientallen felicitaties, zowel van online als van echte vrienden, waaronder degenen die met haar waren op die strandvakantie aan de kust van Delaware vier decennia geleden.
Een close-up van een heremietkreeft op het zand. (Foto: Dan Meineck/CC BY-ND 2.0)
Voor die noodlottige trip naar het strand had ze zelfs nog nooit van heremietkreeften gehoord. Toen een medereiziger Ormes vertelde over hoe de beestjes schelpen konden veranderen, was ze geïntrigeerd. Maar toen die vriend er ook een kocht, was het niet bepaald liefde op het eerste gezicht. “Hij was een beetje vreemd,” zegt Ormes. En hun andere vriendin was doodsbang voor hem: “Als we terugkwamen van een etentje of zo, zei ze: ‘Jullie twee gaan er eerst in!'”
Aan het eind van hun twee weken durende vakantie had Ormes echter besloten dat ze zelf ook een heremietkreeft wilde. Ze stopten bij een winkel in Ocean City, Maryland, en kochten Jon op weg naar huis.
Toen Ormes Jon kreeg, waren er geen bronnen waar ze kon opzoeken hoe ze voor hem moest zorgen. De kleine kooitjes waarin ze zitten, zijn zo goed als zeker dodelijk, omdat ze niet genoeg vocht vasthouden. Nu kun je kachels, thermometers en hygrometers kopen om de omgeving van koudbloedige huisdieren in de gaten te houden, maar zij had niets van dat alles. “
Ormes kwam er instinctief en proefondervindelijk achter wat ze nodig had, te beginnen met de aanschaf van een glazen bak waarvan de bodem bedekt was met fijn grind. In dezelfde winkel waar Ormes een nieuwe kooi kocht voor Jonathan Livingston Crab, kocht ze ook een vrouwelijk maatje voor hem. Crab Kate bleef 35 jaar bij hen tot ze in 2011 overleed. Dierentuinen houden pas sinds kort statistieken bij voor ongewervelde dieren, maar de levensduur van beide krabben zou een record zijn.
Een illustratie van heremietkreeften uit 1857. (Foto: Biodiversity Heritage Library/CC BY 2.0)
Ormes’ professionele achtergrond heeft waarschijnlijk ook geholpen: ze was 38 jaar lang hoofd microbiologie in een ziekenhuis in de regio Washington en ze had gewerkt met ratten, muizen, kikkers en padden. “Ik hield van al die insecten, de kikkers die we in de zomer hadden en die blaften als honden,” zegt ze. “Ik was er klaar voor.” Ze voelde zich op haar gemak met een huisdier dat meer behoefte had aan een goede luchtvochtigheid dan aan knuffelen, en ze kon zich ook vinden in enkele andere vreemde aspecten van het leven met ongewervelden.
Later ontdekte ze echter dat de naam van Jonathan Livingston een beetje uit de lucht gegrepen was. “Ze waren allebei vrouwtjes, maar dat heb ik Jon nooit verteld,” zegt ze. “Dat weet je pas als ze ouder worden.”
Jon was al bijna 20 toen Ormes met pensioen ging en haar eerste computer kreeg. Haar bekendheid verspreidde zich toen ze online kwam en met andere liefhebbers van heremietkreeften over de hele wereld in contact kwam en haar advies over verzorging en voeding deelde. Een tijdje hielp ze een online club leiden, waar ze de spanning van het vervellingsproces van Jon en Kate volgde – een delicate tijd voor heremietkreeften, en vaak hun ondergang als niet voor de juiste omstandigheden wordt gezorgd. De club is niet langer actief, maar Ormes stuurt nog steeds e-mails als Jon vervelt. In 2014 schreef ze:
“Vanmorgen voor het ontbijt had ik het gevoel dat ik even in Jonathans vervellingskuip moest gluren. En daar was hij, onder zijn leien dak vandaan en bijna klaar met het opeten van de eierschaal die ik er in had gelegd voordat hij er onder dook. Hij ziet er absoluut prachtig uit, een heel glanzend toasty bruin met harige (gouden) poten en scherpe teenpunten. Hij heeft nieuwe oogstengels en antennes samen met zijn nieuwe poten en klauwen en bovenlichaam. Zijn groene turbo zeeschelp is mooi en glanzend omdat hij dit jaar in heel fijn grind zat en niet in kokosvezel wat de glans van zijn zeeschelpen afhaalt.”
Een heremietkreeft in een aquarium met behulp van een wulkschelp. (Foto: Les Williams/CC BY-SA 2.0)
Maar het zijn niet alleen andere krabbenfans die zijn meegekomen met de rit. Karen Riecks, die Ormes al sinds de jaren negentig kent, herinnert zich dat ze foto’s van de krabben kreeg gemaild telkens als ze vervielen en naar een nieuwe schelp verhuisden. “Ik ben zelfs met mamma Carol Ann naar een schelpenwinkel geweest om nieuwe schelpen uit te zoeken voor haar twee baby’s”, zegt ze. Toen Ormes met pensioen ging en naar Florida verhuisde, bood Riecks aan om de krabben naar Florida te rijden toen Ormes moeite had om ze te laten vliegen. En zelfs de doodsbange vriendin van hun strandreis heeft voor Jon en Kate gezorgd terwijl Ormes op reis was.
Haar online bekendheid heeft tot verrassende ontmoetingen geleid. Een keer liet ze aan de kust van Delaware foto’s van haar krabben zien aan het personeel van een van de winkels, toen een klant binnenkwam en vroeg of zij ze ook mocht zien. “Ze begon ze te bekijken en toen keek ze mij aan en zei: ‘Ben jij Carol van Crabworks? Ik heb u gisteren nog geschreven”, zegt Ormes. “Ze was een andere krabpersoon uit Pennsylvania.”
Bij de gemeenschap in Florida waar ze nu woont, is Jonathan Livingston Crab goed bekend, hoewel mensen soms een beetje verward zijn over wat hij precies is. “Mensen zullen zeggen: ‘Hoe is het met je heremietkikker? Hoe is het met je slak? Sorry, ik bedoel niet de slak, ik bedoel je garnaal,” zegt Ormes.
Mensen die naar het appartement komen, vragen altijd of ze hem mogen ontmoeten, en hij komt ook buiten om te socialiseren. Ze geeft presentaties waarin ze de kleine schelpen laat zien waarin hij als baby leefde, en dan onthult ze hem op dramatische wijze, zodat mensen zijn huidige grootte kunnen zien. Onlangs is hij op bezoek geweest bij het call center van de gemeente. “Iedereen buiten dat kantoor kwam om hem te zien,” zegt ze. “Hij liep overal, zelfs op hun bureaus en toetsenborden en kabels.”
Geschilderde schelpen te koop op Panama City Beach, Florida. (Foto: tink tracy/CC BY-ND 2.0)
Julie Smith, een buurvrouw, zegt: “Ik vind het gewoon geweldig als ze Jonathan door de gang laat lopen om op bezoek te komen. Het is echt geweldig om hem door het appartement te zien scharrelen.” En toen Crab Kate stierf, zag een buurman haar rondkijken naar een begraafplaats: “Hij zei: ‘Het zou een eer voor me zijn om haar in mijn tuin te begraven.'”
Jons hoge leeftijd is een geweldige prestatie, maar kun je echt een relatie hebben met een krab? Ormes zegt dat Jon haar kan onderscheiden van andere mensen, en hij zoekt duidelijk haar gezelschap op. “Hij volgt me overal. Als ik op de lanai achter mijn computer zit, komt hij naar me toe en klimt op mijn voeten, als ik naar de ochtendkamer ga, komt hij naar me toe en loopt rond de tafel,” zegt ze. “Als ik wegga en hem uit zijn tank laat, kom ik thuis en staat hij bij de voordeur.”
Ormes denkt dat al die beweging buiten de tank een van de factoren is die haar krabben zo lang gezond hebben gehouden. Tegenwoordig houdt Jonathan Livingston Crab haar ook actief, want hij kruipt graag onder de meubels. Eind oktober wordt ze 80 en, zegt ze, “ik moet nog steeds op handen en knieën rondkruipen om hem te zoeken.”
Het is een van de vele dingen die ze in de loop der jaren hebben gedeeld – en zijn 40-jarig jubileum was een andere. Hij kreeg een kreeftenstaart die hij uit haar hand at. “Hij houdt van het exoskelet gedeelte. Hij wil het vlees niet,” zegt ze. “Ik mag het vlees eten.”