Er zijn steeds meer aanwijzingen dat de pathogenese van baarmoederhalskanker afhankelijk is van een omgeving die de persistente infectie van de cervicale transformatiezone door humaan papilloma virus (HPV) omvat, het hormoon oestrogeen, en de dichtheid van oestrogeenreceptoren in de transformatiezone. Nog in 2012 heeft de American Society for Colposcopy and Cervical Pathology (ASCCP) in hun “Updated Consensus Guidelines” opnieuw het belang bevestigd van het gebruik van de endocervicale/transformatiezone component als een vitale metriek voor de beoordeling van de kwaliteit van de uitstrijkjes. Het verband tussen HPV-infectie en de transformatiezone in de pathogenese van baarmoederhalskanker vormt een interessant dilemma, aangezien de Cobas HPV-test (Roche, Basel, Zwitserland) is goedgekeurd als primaire screeningmethode voor baarmoederhalskanker. Het geval dat wordt geëvalueerd is dat van een vrouw met een abnormaal uitstrijkje, waarbij endocervicaal adenocarcinoom in situ (AIS) werd vastgesteld. HPV 18 werd gedetecteerd. Een eerdere Pap-test was negatief voor intra-epitheliale laesie of maligniteit (NILM). HPV werd niet gedetecteerd, en het bevatte niet de transformatie zone component. Dit geval is een waarschuwend verhaal omdat de aanwezigheid van de endocervicale/transformatiezonecomponent steeds meer als onhandig en onbelangrijk wordt beschouwd op de sterk concurrerende bedrijfslaboratoriummarkt. Door de HPV-test te combineren met een morfologische evaluatie voor adequate cervicale sampling, krijgt men een zeer specifieke, zeer gevoelige screeningsmethode. Het loskoppelen van de twee kan onbedoelde gevolgen hebben.