Anamateur-historicus Dave Burkhart ontkracht de meest geciteerde en foutief toegeschreven uitspraken over bier en San Francisco.
“Bier is het bewijs dat God van ons houdt en wil dat we gelukkig zijn.”
Benjamin Franklin
Wij bij Anchor Brewing twijfelen niet aan de waarheid van deze uitspraak. Maar over de auteur? Wel, het was gewoon niet Benjamin Franklin.
Geweldig maar ten onrechte door bierliefhebbers, sprekers en schrijvers toegeschreven aan een man die al zoveel eer toekomt, blijft het een van de populairste uitspraken over bier – zo niet over God en geluk – die niemand echt heeft gezegd.
Hoewel hij genoot van bier – vooral van klein bier, perfect voor lange sessies gewijd aan discussies over politieke filosofie, economische theorie, wetenschap en kunst – was Ben Franklin eerst en vooral een groot liefhebber van wijn.
In 1779, toen Franklin in Frankrijk was, schreef hij aan zijn vriend, de theoloog, econoom, filosoof en schrijver André Morellet (1727-1819):
On parle de la conversion de l’eau en vin, à la nôce de Cana, comme d’un miracle. Maar deze omzetting gebeurt elke dag door de kracht van God, onder onze ogen. Ziehier het water dat onze wijnstokken ontgift, en dat in de wijngaarden verandert in wijn. Voortdurend bewijs dat God ons liefheeft, en dat hij ons gelukkig wil zien.1
André Morellet
Proza over wijn klinkt altijd zo poëtisch in het Frans, maar Franklin klinkt geweldig in elke taal:
We horen over de omzetting van water in wijn bij het huwelijk te Kana, als over een wonder. Maar deze omzetting gebeurt, door de goedheid van God, elke dag voor onze ogen. Zie de regen die uit de hemel neerdaalt op onze wijngaarden, en die zich met de druiven vermengt om in wijn te veranderen; een voortdurend bewijs dat God van ons houdt, en ons graag gelukkig ziet! 1
Zoals Franklin in dezelfde brief Monsieur l’Abbé Morellet eraan herinnerde: “In vino veritas…Waarheid is in wijn.” En de waarheid, volgens Morellet’s motto op de boekplaten in zijn enorme bibliotheek, triomfeert over alles – Feritas omnia vincit.
Franklin schreef minder eerbiedig over bier in zijn autobiografie. In Londen, halverwege de jaren 1720, had hij last van de consumptie ervan door zijn collega-drukkers, ondanks het feit dat het in die tijd heel normaal was om je tijdens het werk te verrijken met een biertje of twee:
Ik begon er nu aan te denken om vooraf wat geld te verdienen; en omdat ik beter werk verwachtte, verliet ik Palmer’s om te gaan werken bij Watts in de buurt van Lincoln’s Inn Fields, een nog grotere drukkerij. Hier bleef ik de rest van mijn verblijf in Londen.
Toen ik voor het eerst in deze drukkerij werd toegelaten, begon ik aan de pers te werken, denkend dat ik een gebrek had aan de lichamelijke oefening die ik in Amerika had gehad, waar perswerk met componeren wordt gemengd. Ik dronk alleen water; de andere werklieden, bijna 50 in getal, waren grote drinkers van bier.
Bij gelegenheid droeg ik een groot formulier met typen in elke hand de trap op en af, terwijl anderen er maar één in beide handen droegen. Zij verwonderden zich hierover en over andere gevallen, dat de Water-Amerikaan, zoals zij mij noemden, sterker was dan zijzelf, die sterk bier dronken. We hadden een Bierhuisjongen die altijd in het huis was om de werklieden te bevoorraden. Mijn metgezel bij de pers dronk elke dag een pint voor het ontbijt, een pint bij het ontbijt met zijn brood en kaas, een pint tussen het ontbijt en het avondeten, een pint bij het avondeten, een pint in de namiddag rond zes uur, en nog een als hij zijn dagtaak had gedaan. Ik vond het een afschuwelijke gewoonte. Maar het was nodig, veronderstelde hij, om sterk bier te drinken opdat hij sterk zou zijn om te werken.
Ik probeerde hem ervan te overtuigen dat de lichaamskracht die het bier hem gaf slechts evenredig kon zijn met de graankorrels of het meel van de gerst dat opgelost was in het water waarvan het gemaakt was; dat er meer meel zat in een penny waard brood, en dat als hij dat zou eten met een halve liter water, het hem meer kracht zou geven dan een kwart liter bier. Hij dronk echter door, en moest elke zaterdagavond 4 of 5 Shillings van zijn loon betalen voor die moddervette drank; een uitgave die ik niet hoefde te doen. En zo houden deze arme duivels zich altijd onder ….
Vanwege mijn voorbeeld verliet een groot deel van hen hun warrige ontbijt van bier en brood en kaas, omdat ze merkten dat ze bij mij in een naburig huis een grote pul warm water-gruwel konden krijgen, bestrooid met peper, gekruimeld met brood, en een beetje boter erin, voor de prijs van een pint bier, namelijk drie halve pence. Dit was zowel een comfortabeler als goedkoper ontbijt, en hield hun hoofd helderder. Degenen die de hele dag bier dronken, hadden vaak, door niet te betalen, geen krediet meer in het bierhuis, en moesten dan met mij afrekenen om bier te krijgen, omdat hun Light, zoals ze het noemden, op was.2
Franklins drukpers
Ondanks Franklins gevoelens over bier, hield God natuurlijk nog steeds van hem en wilde hij dat hij gelukkig zou zijn. En veertig jaar later is er bewijs!
In 1768 bezocht Franklin de Londense drukkerij waar hij ooit leerling-drukker was geweest. Hij was er zeker van dat een van hun persen precies de pers was die hij ruim veertig jaar eerder had bediend. Dat was reden voor een feestje, en hij bestelde een gallon bier om te delen met zijn collega-drukkers en te proosten op hun nobele beroep.
De pers staat nu in het Smithsonian. In 1833 werd er een koperen plaat op aangebracht. Daarop staat, volgens New Yorker John B. Murray, die verantwoordelijk was voor het naar Amerika halen van de pers:
DR. FRANKLIN’S Remarks relative to this Press, made when he came to England as agent of the Massachusetts, in the year 1768. De Dokter bezocht in die tijd de drukkerij van Mr. Watts, van Wild-street, Lincoln’s-lnn-Fields, en, opgaand naar deze pers, (later in het bezit van de heren Cox en Zoon, van Great Queen-street, van wie hij werd gekocht), richtte hij zich aldus tot de mannen die er aan het werk waren:-“Kom, mijn vrienden, we zullen samen iets drinken. Het is nu veertig jaar geleden dat ik net als jullie aan deze pers heb gewerkt, als een leerling-drukker.” De Dokter haalde een gallon Porter en dronk met hen,-“SUCCES OP DE DRUKKER. “3
Zo, tenzij je bliksem ziet- hef een Anchor Porter op Ben Franklin en wees gelukkig!
Citaten
1Franklins brief en vertaling uit Memoirs of the Life and Writings of Benjamin Franklin, door zijn kleinzoon, William Temple Franklin, 1819. Een iets andere versie staat in Mémoires de l’abbé Morellet, M. Lémontey, ed., Paris, 1821: “On parle de la conversion de l’eau en vin, à la noce de Cana, comme d’un miracle. Maar deze omzetting gebeurt elke dag door de kracht van God aan onze ogen. Ziehier het water dat onze wijnstokken bedekt met kaf; ziehier, het water tussen de wijnstokken om in wijn te veranderen; het bewijs dat Dieu ons een warm hart toedraagt en dat hij ons een warm hart toedraagt.”
2Van Franklins autobiografie in The Papers of Benjamin Franklin, een gezamenlijk project van Yale University Library en de American Philosophical Society.
3Van A Lecture on the Life of Dr. Franklin, door John B. Murray, 1841, dat een transcript bevat van de lezing die Rev. Hugh M’Neile in 1841 gaf in het Liverpool Royal Amphitheatre, waar Murray de “Franklin”-drukpers liet zien die hij had gekocht en spoedig naar Amerika zou verschepen. J. L. Cox bevestigde in een brief aan Murray uit 1841 het verhaal over de pers en de kruier, maar niet de datum. “Ik herinner mij een oude persman in dienst van mijn vader, Norgrove genaamd, die mij vertelde dat toen Dr. Franklin in dit land was om het vredesverdrag tussen Engeland en de Verenigde Staten te regelen, hij op een dag naar het kantoor kwam, en dat hij (Norgrove) op dat moment aan de pers werkte. De Dr. merkte op dat het dezelfde pers was waar hij zelf ooit had gewerkt toen hij nog een gezel was; en nadat hij wat kruier had laten halen, dronk hij wat met hem en de andere mannen in de kamer; hij beval hen allen aan om ijverig en aandachtig te zijn in zaken, zoals hij was geweest, en dat zij er, net als hijzelf, voordeel van zouden hebben.”