Engelse Orthografie – Het Engelse Schrijfsysteem
De schriftelijke vorm van communicatie is misschien wel het meest problematische gebied van het leren van een taal voor niet-moedertaalsprekers van het Engels.
Het Engelse Schrijfsysteem
Het woord ‘orthografie’ verwijst naar de regels voor het schrijven van een taal, zoals conventies voor spelling en interpunctie. In een alfabetisch schrift, zoals het Engels, omvat deze definitie ook de grapheme-foneem (letter-klank) correspondentie.
Engelse orthografie is het alfabetische spellingsysteem dat in de Engelse taal wordt gebruikt. De Engelse orthografie maakt gebruik van een reeks regels die bepaalt hoe spraak in schrift wordt weergegeven.
Engels heeft relatief ingewikkelde spellingregels vanwege de complexe geschiedenis van de Engelse taal.
De meeste klanken in het Engels kunnen op meer dan één manier worden gespeld en veel spellingen kunnen op meer dan één manier worden uitgesproken.
De Engelse taal bevat 24 tot 27 (afhankelijk van het dialect) afzonderlijke medeklinkerfonemen en tussen de veertien tot twintig klinkers en tweeklanken. Het Engels gebruikt echter slechts de zesentwintig letters van het Latijnse alfabet.
Om die reden is een één-op-één correspondentie tussen karakter en klank niet mogelijk om alle complexe klanken aan te geven. Dit betekent dat de letters moeten multi-tasken!
Explore Genre, Form and Register of Writing in English
Phonemische representatie
De letters in de Engelse orthografie vertegenwoordigen een bepaalde klank. Enkele letters of meerdere reeksen letters kunnen andere klanken aangeven, zoals ‘sh’, ‘ch’, ‘th’ of ‘ph’.
Zo vertegenwoordigt de enkele letter ‘d’ in het woord ‘dog’ een enkele klank, terwijl we in het woord ‘shout’) de bigram (twee letters) ‘sh’ gebruiken.
We gebruiken soms ook drie letters om een klank te maken, zoals in het woord ‘scotch’, waarbij de drie letters ‘tch’ de juiste uitspraak aangeven. Soms kunnen vier letters ook een gemeenschappelijke klank maken, zoals ‘sion’ of ‘tion’ zoals in ‘television’ en ‘attention’.
Verwarrende uitspraken van Engelse spellingen
Dezelfde letters kunnen in de Engelse orthografie verschillende klanken aangeven.
Bijv. het bigram ‘ch’ staat voor de eerste lettergreep in ‘church’ en ‘cheese’, maar in de woorden ‘character’ en ‘chorus’ wordt de ‘ch’-digram anders uitgesproken (een harde ‘c’- of ‘k’-klank), om te rijmen op ‘court’.
Andere voorbeelden zijn de ‘ph’ die klinkt als ‘f’ (de diagraf ‘ph’ in ‘phone’ en ‘graph’ heeft bijvoorbeeld dezelfde functie als de ‘f’ in ‘golf’ en ‘beef’ en ‘yourself’).
Het gebruik van deze alternatieve, meer complexe schrijfwijzen voor deze klanken betekent vaak dat de woorden aan het Grieks zijn ontleend.
Vaak is de uitspraak van een reeks letters afhankelijk van de plaats waar de letters binnen een woord voorkomen.
Bijv. in de woorden ‘lachen’ en ‘hoesten’ wordt de diagraph ‘gh’ uitgesproken als een ‘f’, omdat deze aan het eind van het woord staat.
Wanneer het echter wordt gebruikt in de woorden ‘Ghana’, ‘ghetto’ of ‘ghost’, rijmt de diagrafe ‘gh’ op de ‘g’ in ‘garden’, (een harde ‘g’) omdat het aan het begin van het woord wordt gebruikt.
De diagrafe ‘gh’ kan in de Engelse orthografie echter in veel omstandigheden met verschillende uitspraken worden gebruikt, zoals in de woorden ‘high’, ‘through’ en ‘borough’. De laatste twee woorden maken hier deel uit van de beruchte lettercombinatie ‘ough’.
Ough Words
De Engelse taal heeft een vrij zwak verband tussen de geschreven vorm van een woord en de gesproken vorm van dat woord. De lettercombinatie ‘ough’ kan bijvoorbeeld op veel verschillende manieren worden uitgesproken, afhankelijk van de rest van de letters eromheen.
De woorden ‘bough’, ‘trough’, through’, thorough’, ‘enough’ bevatten allemaal de letters ‘ough’, maar hebben toch een andere uitspraak. Dit kan erg verwarrend en onlogisch overkomen op EFL-leerders.
Ough woorden
§ taai: /ʌf/ zoals in manchet;§ hoewel: /oʊ/ als in teen;
§ hoest: /ɒf/ als in af;
§ ploegen: /aʊ/ als in koe;
§ door: /uː/ als in gooide;
§ nihil: /ɔː/ als in gevangen;
§ grondig: /ə/ als in over of moeder (Brits Engels);
§ hiccough (een nu ongewone variant van hik): /ʌp/ als in up.
De letter ‘x’
Zelden wordt een enkele letter gebruikt om meerdere klanken weer te geven. Een nuttig voorbeeld hiervan is de letter ‘x’, die gewoonlijk de twee letters ‘ks’ vertegenwoordigt wanneer ze samen worden geklonken, bijvoorbeeld in het woord ‘expect’.
De letter ‘y’
Wanneer de letter ‘y’ een klinker vertegenwoordigt, vertegenwoordigt hij in laatste posities de klank ‘ee’ in woorden die aan het Grieks zijn ontleend. De letter ‘i’ wordt echter meestal gebruikt om deze klank weer te geven in niet-Griekse woorden.
Hierdoor is het woord ‘mythe’ van Griekse oorsprong, terwijl ‘pith’ een Germaans woord is. Beide woorden rijmen en de ‘y’ en de ‘i’ hebben dezelfde functie. Het is hun oorsprong die de weergave van de klank in de Engelse orthografie verandert.
Homofone differentiatie
Spelling kan ook worden gebruikt om onderscheid te maken tussen Engelse homofonen (woorden met dezelfde uitspraak maar verschillende betekenissen).
Bijv. de woorden ‘hour’ en ‘our’ worden in sommige accenten identiek uitgesproken. In de Engelse orthografie worden ze echter van elkaar onderscheiden door de toevoeging van de letter ‘h’.
Een ander voorbeeld is het homofonenpaar plain en plane, waarbij beide hetzelfde worden uitgesproken, maar hun verschil in betekenis wordt gemarkeerd door hun verschillende orthografische voorstellingen.
Dit verschil tussen homofonen is niet altijd duidelijk in de Engelse spelling en in deze gevallen zul je het uit de context moeten opmaken.
Bijv. het woord ‘bare’ betekent onopgesmukt of zonder kleren aan. Het woord ‘bear’, dat identiek klinkt aan ‘bare’, kan echter het grote, grizzly dier betekenen of het werkwoord ‘to bear’ dat ‘verdragen’ of ‘dragen’ betekent.
Verwissel bare niet met bear! – image source
Een ander voorbeeld van onopgeloste homofonen in de Engelse orthografie is het woord ‘bay’, dat vele betekenissen heeft (o.a. een uitsparing, een parkeerplaats, een soort kruid, een brede inham van de zee, een geluid van een dier, een soort boom en een kleur).
Dit soort woorden worden in de Engelse orthografie homografen genoemd, omdat ze verschillende betekenissen hebben maar dezelfde spelling.
Hyphenation in English orthography
Hyphen is een leesteken dat in het Engels wordt gebruikt om twee woorden of zinsdelen bij elkaar te houden. Het laat de lezer zien dat twee woorden met elkaar verbonden zijn, of dat nu is om een nieuw woord te creëren of gewoon om de duidelijkheid te bevorderen.
Hyphens worden gebruikt bij samengestelde bijvoeglijke naamwoorden, dat wil zeggen, bijvoeglijke naamwoorden die uit twee of meer woorden bestaan. Bijvoorbeeld: ‘hypermoderne televisie’, ‘tweezitsauto’, ‘boek van vijf pagina’s’, ‘goed geschreven essay’, ‘disco aan het eind van het schooljaar’, ‘kind van zeven’, ‘hoogvliegende carrière’.
Wees voorzichtig dat je niet alle bijvoeglijke naamwoorden in een lijst afbreekt. Neem bijvoorbeeld de zin: ‘de kleine, bange, rosse kat rende het lange, donkere, betonnen pad op’. In deze zin staat elk bijvoeglijk naamwoord op zichzelf en is het niet samengesteld met een ander bijvoeglijk naamwoord.
Als we de zin zouden veranderen om samengestelde bijvoeglijke naamwoorden op te nemen, zou hij als volgt kunnen luiden:
De gemberkat met de korte staart rende het pikdonkere, met bomen omzoomde pad op.
Hyphens worden ook gebruikt bij samengestelde werkwoorden, dat zijn werkwoorden die uit twee of meer woorden bestaan. Deze samengestelde werkwoorden zijn vaak creatief en humoristisch. Bijvoorbeeld: ‘ze praatte zich snel uit de situatie’.
Hyphenatie wordt ook gebruikt voor de duidelijkheid. In de zin bijvoorbeeld: ‘het café heeft een ouderwetse charme’, vertelt het koppelteken de lezer dat de aantrekkingskracht van het café ligt in zijn ‘ouderwetse’ charme.
Als we het koppelteken niet hadden gebruikt, zou dit kunnen betekenen dat de ‘wereldcharme’ van het café oud is. Met andere woorden, het is soms moeilijk te zeggen welke woorden de bijvoeglijke naamwoorden zijn als we geen koppelteken gebruiken.
Een trucje om te zien of je een koppelteken nodig hebt of niet, is om het woordje ‘en’ tussen de bijvoeglijke naamwoorden te zetten. Als het nog steeds logisch is, dan heb je geen koppelteken nodig.
Hier volgen nog twee verwarrende zinnen waar koppeltekens nodig zijn:
‘Ze genoot van haar pas gevonden vrijheid’ – zonder koppelteken zou het kunnen betekenen dat haar ‘gevonden vrijheid’ nieuw is.
‘Ze hadden een langdurige vriendschap’ – zonder het koppelteken zou het kunnen betekenen dat de ‘langdurige vriendschap’ lang is.
‘Het gebouw van rode bakstenen’ – zonder het koppelteken zou het kunnen betekenen dat het ‘bakstenen gebouw’ rood was, terwijl we eigenlijk bedoelen dat het gebouw gemaakt is van ‘rode bakstenen’ (een soort baksteen).
‘The Old-English professor’ – zonder koppelteken zou kunnen betekenen dat de ‘Engelse professor’ oud is (we zouden ook kunnen bedoelen dat de oude professor uit Engeland komt), terwijl we het eigenlijk willen hebben over een professor die gespecialiseerd is in ‘Oud-Engels’.
Voegsels en koppeltekens
Voegsels worden in het Engels met koppelteken geschreven wanneer het verwarrend zou zijn om het koppelteken weg te laten. Bijvoorbeeld: ‘He re-covered the chair’ betekent dat hij een nieuwe bekleding op de stoel heeft gelegd.
Als we ‘He recovered the chair’ hadden geschreven zonder het koppelteken, zou dit betekenen dat hij de stoel weer heeft gevonden (na hem vermoedelijk te zijn kwijtgeraakt).
In het Oud-Engels was woordafbreking erg populair. Veel woorden werden vroeger afgebroken, die we vandaag de dag nooit zouden afbreken – zelfs het woord ‘to-day’!
Stille letters in het Engels
Er zijn veel schrijfwijzen in de Engelse taal die er helemaal niet uitzien zoals ze klinken. Er zijn functieloze letters, zoals de ‘b’ in ‘debt’ (van Latijn ‘debitum’) de ‘s’ in ‘island’ (van het Latijnse insula in plaats van het nuttiger Noorse igland).
Dit is een van de lastigste gebieden van de Engelse orthografie en de Engelse fonologie, waar klanken en schrijfwijzen niet met elkaar overeenstemmen.
Sommige letters hebben geen taalkundige functie. De letter ‘e’ is klankloos aan het eind van de meeste Engelse woorden. (Bijvoorbeeld: ‘give’, ‘have’, ‘grave’). Dit komt vooral voor bij woorden die eindigen op ‘ve’, waar de laatste klank de ‘v’ is en niet de ‘e’. Het komt ook voor bij het woord ‘name’.
Wanneer een ‘e’ wordt uitgesproken, geeft dat meestal aan dat het woord van buitenlandse afkomst is, bijvoorbeeld wanneer een accent wordt gebruikt bij woorden als ‘café’.
Interessant is dat de eindletter ‘e’ vroeger hardop werd uitgesproken in het Middel-Engels. De laatste letter veranderde in een stille letter tijdens de Great Vowel Shift van de vroegmoderne periode, die de weg vrijmaakte voor het moderne Engels.
Lees meer over stille letters in onze fonologiesectie.
Meervoudige functionaliteit in de spelling
De letter ‘c’ wordt gewoonlijk uitgesproken als ‘car’, cash’, ‘crazy’ (een harde ‘c’), maar als hij vóór de klinker ‘i’ wordt gebruikt, verandert hij om als een ‘s’ te klinken. Dit is te zien in de woorden ‘circle’, ‘cinema’, ‘cider’, ‘circus’, cigarette’ en ‘city’.
Verken deze sectie verder om meer te leren over Engelse interpunctie en genre, vorm en register in Engels schrijven.
Verken meer over het verband tussen spelling en uitspraak in onze sectie Engelse fonologie.
Ontdek hoe het Engelse schrijfsysteem is gevormd door de geschiedenis van Engeland in onze sectie Geschiedenis van het Engels.
Deelt u uw gedachten over de Engelse orthografie
Vindt u schrijven in het Engels de moeilijkste taalvaardigheid om te ontwikkelen?
Welke delen van het Engelse schrijfsysteem vindt u het moeilijkst om te leren?
Kunt u nog meer belangrijke woorden bedenken die in het Engels totaal anders worden gespeld dan hoe ze worden uitgesproken? Heeft een van deze woorden u verrast?
Heeft u nog tips voor het bestuderen van de Engelse orthografie?