Bijna alle leerlingen hebben wel eens problemen met maatsoorten. Een van de meest voorkomende problemen is het begrijpen van de maatsoorten die op elkaar lijken, zoals 3/4 en 6/8. Dus in deze les zullen we leren hoe deze en andere basistijdseignaturen eigenlijk verschillend zijn. We zullen zien wat ze zijn en hoe ze werken en we zullen eindigen met enkele voorbeelden.
Dus wat is het verschil tussen 3/4 en 6/8? Er zijn 2 belangrijke verschillen tussen 3/4 en 6/8: het aantal tellen in elke maat en de waarde van die tellen. In 3/4 krijgen we drie kwartnoot beats, terwijl we in 6/8 twee gestippelde kwartnoot beats krijgen.
Dit zijn de 2 cruciale verschillen, maar omdat er meer te ontdekken valt, laten we er verder in duiken.
Wat zit er in deze les
Het verschil tussen 3/4 en 6/8 begrijpen
De verwarring tussen 3/4 en 6/8 komt meestal voort uit het feit dat beide maatsoorten 6 achtste noten (of 6 achtsten) per maat kunnen bevatten:
Maar dit betekent niet dat ze hetzelfde zijn. Zoals we al zeiden, maken de maatsoorten een cruciaal verschil. In 3/4 krijgen we drie kwartnoot-slagen in elke maat, wat betekent dat de sterke beat eens in de drie kwartnoot-slagen voorkomt:
In 6/8, krijgen we twee kwartnootnoten met stippen in elke maat, wat betekent dat de sterkste maat eens in de twee kwartnootnoten met stippen voorkomt:
Het muzikale effect is dus totaal anders!
Merk ook op dat de notatie dit verschil duidelijk laat zien. 6/8 bestaat uit twee groepen van 3 achtste noten, terwijl 3/4 bestaat uit drie groepen van 2 achtste noten. Een groep is hier hetzelfde als één tel.
Merk op dat een ritme in 3/4 zoals hierboven vaak wordt geschreven met één balk over alle zes achtste noten. Volgens de regels van de notatie kan een balk meerdere tellen groeperen, zolang de eerste tel maar de sterkste van de groep is.
Dus terug naar de kwestie: dit punt met de beats en de sterke beats (de accenten) is belangrijk en het is de reden dat 3/4 en 6/8 voor verschillende doeleinden worden gebruikt. 3/4 bevat drie tellen (waardoor het bekend staat als een drievoudige maatsoort) terwijl 6/8 er twee bevat (waardoor het een tweevoudige maatsoort is).
Meer nog, de kwartnoot-slagen in de 3/4-maat zijn van nature deelbaar door twee en dat maakt het tot wat bekend staat als een eenvoudige maatsoort. Daarentegen zijn de maatsoorten in de 6/8-maat gepuncteerde kwartnoten, die van nature deelbaar zijn door drie en dat maakt het tot een samengestelde maatsoort.
Dus hoewel 3/4 en 6/8 dezelfde hoeveelheid achtste noten in elke maat kunnen bevatten, is het muzikale effect totaal verschillend!
Laten we deze verschillen eens bekijken aan de hand van een paar echte voorbeelden.
Genoten van dit artikel?
Als je dit artikel leuk vindt, zul je dit boek ook geweldig vinden!
Hierin onderzoeken we ritme in al zijn aspecten en hoe ze samenkomen in muziek. Leer de ins en outs van muzieknotatie, ritme, toonhoogte, en expressietekens.
Er zit nu een gratis, online begeleidende cursus bij!
Kijk hier op Amazon.
Voorbeelden van 3/4 Tijd
Hoewel het niet zo gebruikelijk is als 4/4, kunnen we 3/4 tijd nog steeds zeer vaak horen omdat het in allerlei genres wordt gebruikt. Een van de meest populaire toepassingen ervan is waarschijnlijk de wals met zijn “oom – pa – pa” begeleiding die duidelijk de 1 – 2 – 3 tellen markeert. Hier volgt een fragment uit Sjostakovitsj’ Tweede wals uit zijn Jazz Suite 2:
Een ander populair voorbeeld van 3/4-maat is het Menuet, dat later in symfonieën werd vervangen door het Scherzo (maar ook de 3/4-maat behield). Hier is het eerste deel van een Menuet van een zeer jonge Mozart.
Nog een paar honderd jaar verder in de geschiedenis, hier een fragment uit het begin van “My Favorite Things” uit de Sound of Music. Nog een heel duidelijk voorbeeld van 3/4-maat:
Natuurlijk, zijn niet alle ritmes zo rechtlijnig. Luister in geval van twijfel goed naar de begeleiding van een melodie. Daar zijn de aanwijzingen meestal te vinden. Hier is een deel van het refrein uit Tom Jones’ hit Delilah uit 1967:
En tenslotte, hier is ‘Bluesette’ – een prachtige jazzklassieker gecomponeerd door Toots Thielemans in 1961.
Voorbeelden van 6/8 tijd
Nu gaan we verder met enkele voorbeelden in 6/8 tijd en laten we beginnen met een van mijn favoriete melodieën ooit. Hier is een deel van ‘Het Oude Kasteel’ uit Moessorgsky’s ‘Schilderijententoonstelling’. Dit voorbeeld is geweldig omdat het ons ook 3 verschillende ritmes in 6/8 op hetzelfde moment laat zien.
Het volgende voorbeeld is weer zo’n geweldig deuntje. Dit nummer is een van de grootste successen van de band Queen.
Volgende is een voorbeeld uit 1784. Dit is het begin van het klassieke Franse lied Plaisir D’Amour van componist Jean-Paul-Edige Martini. De 6/8-maat in dit lied draagt veel bij aan de romantische kwaliteit van de melodie.
En laten we tot slot eens kijken naar het kinderrijmpje “Pop! Goes the Weasel”. Het 6/8 ritme geeft de melodie een ‘huppelend’ of ‘huppelend’ karakter.
Hoe herken je maatsoorten
Als je het tot nu toe aandachtig hebt gevolgd, is het je waarschijnlijk opgevallen dat ik maatsoorten op twee manieren heb beschreven:
- Aan de hand van het aantal tellen in elke maat: 2 tellen in elke maat (duple meter), 3 tellen in elke maat (triple meter) of 4 tellen in elke maat (quadruple meter). Dit is wat het bovenste getal van de maatsoort aangeeft.
- En of de tellen van nature deelbaar zijn door 2 (enkelvoudige maatsoorten) of van nature deelbaar zijn door 3 (samengestelde maatsoorten). Dit hangt af van het onderste getal van de maatsoort.
Deze 2 manieren samen zijn wat je nodig hebt om de verschillen tussen basistijdstabellen te herkennen. Zoek uit of een maatsoort twee-, drie- of viervoudig is EN zoek uit of het een eenvoudige of samengestelde maatsoort is.
Bij wijze van voorbeeld zagen we dat 3/4 een eenvoudige drievoudige maatsoort is: het bestaat uit drie kwartnoten in elke maat. Het is drieslag omdat het 3 tellen per maat heeft en het is eenvoudig omdat elk van die tellen op natuurlijke wijze kan worden onderverdeeld in 2 delen. En dat komt omdat elk van die kwartnootslagen zich op natuurlijke wijze in twee achtste noten laat verdelen.
We hebben ook gezien dat 6/8 een samengestelde tweevoudige maatsoort is: hij bestaat uit twee gestippelde kwartnootslagen in elke maat. Het is dubbel omdat het 2 tellen per maat heeft en het is samengesteld omdat elk van die tellen op natuurlijke wijze kan worden onderverdeeld in 3 delen. En dat komt omdat elke kwartnoot met stippen zich op natuurlijke wijze onderverdeelt in drie achtste noten.
Op deze manier kunnen we elke basistijdseigenschap uitwerken en nagaan hoe die verschilt van of lijkt op alle andere. Laten we eens kijken naar enkele andere basistijden.
Wat is het verschil tussen 4/4 en 2/2 tijd?
Dit is een andere veelgestelde vraag en het is vergelijkbaar met de verwarring tussen 3/4 en 6/8. De maatsoorten 4/4 en 2/2 kunnen hetzelfde aantal halve noten (minims) en/of kwartnoten (crotchets) bevatten, dus wat is het verschil?
Het verschil tussen 4/4 en 2/2 zit in het aantal tellen in elke maat en in de sterke tellen (de accenten). In 2/2 krijgen we twee halve noten (en zoals gewoonlijk is de eerste sterker) en dus krijgen we een ‘een – twee, een – twee’ cyclus van tellen:
Het is een cyclus van 2 tellen: een sterke en een zwakke.
In 4/4 krijgen we vier kwartnootslagen en zo krijgen we een continu effect van ‘een – twee – drie – vier, een – twee – drie – vier’. Bovendien wordt de sterkte van de tellen weergegeven als: sterkste, zwakste, sterkste, zwakste.
Waar 4/4 en 2/2 op elkaar lijken, is het feit dat het allebei eenvoudige meters zijn. Zoals we zojuist hebben geleerd, zijn enkelvoudige maatsoorten maatsoorten waarvan de tellen op natuurlijke wijze in twee gelijke delen (of we kunnen zeggen, twee helften) worden verdeeld. De kwartnoten van 4/4 kunnen elk in twee achtste noten worden verdeeld:
2/2 is een eenvoudige maatsoort omdat de tellen ook in tweeën kunnen worden gedeeld. In dit geval zijn de tellen halve noten en kunnen ze elk op natuurlijke wijze onderverdelen in twee kwartnoten:
Dus 4/4 is een eenvoudige viertallige maatsoort omdat hij bestaat uit vier kwartnootslagen (met een 1 – 2 – 3 – 4, 1 – 2 – 3 – 4 effect) en 2/2 is een eenvoudige tweevoudige maatsoort omdat hij bestaat uit twee halve noten (met een 1 – 2, 1 – 2 effect).
Wat is het verschil tussen 2/4- en 4/4-maat?
Om dezelfde reden als hiervoor is het verschil tussen 2/4 en 4/4 dat 2/4 een eenvoudige duple-meter is, terwijl 4/4 een eenvoudige quadruple-meter is. 2/4 heeft vaak een duidelijk gevoel van dat ‘1 – 2, 1 – 2’-effect dat typisch is voor bijvoorbeeld marsen. Daarentegen bestaan ritmes in 4/4 meestal uit langere melodische en ritmische patronen.
Dit gezegd hebbende, is het verschil tussen deze twee maatsoorten soms vaag. Er zijn genoeg voorbeelden waarbij muziek in de andere maatsoort kan worden herschreven zonder dat dit er ook maar enig effect op heeft. Houd in gedachten dat maatsoorten bedoeld zijn om ons te helpen muziek op papier te zetten en om het lezen van muziek gemakkelijker te maken. Het is de klank zelf die telt, dus ervaren musici weten hoe ze het juiste karakter van de muziek naar voren kunnen brengen, ongeacht de maatsoort.
Wat is het verschil tussen 6/8 en 12/8?
Net als 2/4- en 4/4-tijd zijn er verschillen en overeenkomsten tussen 6/8 en 12/8. We hebben hier al een paar keer naar gekeken: 6/8 is een samengestelde tweevoudige maatsoort, maar hoe zit het met 12/8?
12/8 is een samengestelde viertallige maatsoort. Het is viervoudig omdat het bestaat uit 4 tellen in elke maat. Het is samengesteld omdat het uit gestippelde kwartnoten bestaat en dus op natuurlijke wijze in drie delen verdeelt.
Nu het een samengestelde vierkwartsmaat is, zijn de maten in 12/8-maat relatief lang vergeleken met andere maatsoorten. Daarom wordt 12/8 meestal gebruikt voor langere melodische en ritmische patronen. Maar net als bij 2/4 en 4/4 kan het verschil tussen 6/8 en 12/8 soms onduidelijk zijn.
Hier is Mozart’s Lacrimosa uit zijn Requiem. Het is een van de beroemdste muziekstukken in 12/8 maat. Het is duidelijk dat de componist voor 12/8 koos omdat de prachtige lange melodie daar om vraagt. Merk op dat er ook een patroon is – de tweede maat is een herhaling van de eerste (alleen de tekst verandert).
Wat nu als ditzelfde fragment in 6/8 was geschreven? Is het dan helemaal fout?
Ik zou zeggen dat deze notatie, hoewel niet ideaal, helemaal niet zo slecht is. Het patroon is nog steeds duidelijk aanwezig met al zijn nuances en mooie ups en downs. Zoals we al zeiden, ervaren muzikanten weten wat ze met de muziek moeten doen, als het maar duidelijk genoeg is.
Nu brengt deze kwestie van notatie ons bij de laatste twee paren maatsoorten voor deze les.
Wat is het verschil tussen 2/2 en 2/4 tijd?
We hebben eerder geleerd dat we, om het verschil tussen de basistijdaanduidingen te herkennen, alleen maar hoeven uit te zoeken of ze enkelvoudig of samengesteld zijn EN of ze dubbel, drievoudig of viervoudig zijn.
Laten we beginnen met 2/4. Zoals we hebben gezien, bestaat die uit twee kwartnoten per maat en dat maakt het een eenvoudige tweekwartsmaat. Het is dubbel omdat het bestaat uit 2 tellen in elke maat en het is eenvoudig omdat elk van die twee tellen zich op natuurlijke wijze in twee helften verdeelt:
Wat dacht je van 2/2? Die hebben we ook al gezien. Het bestaat uit twee halve noten beats per maat en dat maakt het een andere eenvoudige duple meter! Het is dubbel omdat het bestaat uit 2 tellen in elke maat en het is eenvoudig omdat elk van die twee tellen zich op natuurlijke wijze in twee helften verdeelt:
Wat is dan het nut als ze allebei eenvoudig duple zijn?
Zeer vaak is het verschil tussen beide slechts een kwestie van de notatie leesbaarder maken. Laten we zeggen dat we dit ritme in 2/4 hebben:
Omdat het vol zit met kleine notenwaarden (achtste noten, zestiende noten en kleiner), zal het leesbaarder zijn als alle notenwaarden worden verdubbeld. Dit verandert de maatsoort van 2/4 in 2/2 en is gemakkelijker te lezen. Dit komt omdat het dubbele van “2 kwartnoten in elke maat” is “2 halve noten in elke maat” (verdubbel de waarde van de tellen NIET het aantal tellen).
Als we in het juiste tempo spelen, klinken deze twee ritmes precies hetzelfde.
Samenvatting
Het geheim van het herkennen van een basistijdseigenschap is tweeledig: Ten eerste, ga na of het een enkelvoudige of samengestelde maatsoort is. Ten tweede, vraag je af of hij dubbel, drievoudig of viervoudig is.
Wanneer maatsoorten dezelfde beschrijving hebben – bijvoorbeeld 2/2 en 2/4 zijn beide eenvoudige duple meters – dan is het een kwestie van de notatie gemakkelijker leesbaar te maken. Onthoud dat muzieknotatie een systeem is van communiceren door middel van symbolen en dat het proces van muziek maken dus soepeler verloopt als die symbolen duidelijk te begrijpen zijn.
Algemene vragen
Kan je meer dan 4 tellen in elke maat hebben? Ja, natuurlijk. In deze les hebben we het gehad over twee maten (2 tellen per maat), drie maten (3 tellen per maat) en vier maten (4 tellen per maat) omdat dit de basistijdaanduidingen zijn. MAAR we kunnen zoveel maatsoorten per maat hebben als we nodig hebben. Deze maatsoorten zijn bekend onder andere benamingen. De meest voorkomende is waarschijnlijk quintuple meter: vijf tellen per maat.
Zijn er naast enkelvoudige en samengestelde ook nog andere soorten maatsoorten? Ja, er zijn veel verschillende soorten maatsoorten. De meeste muziekgenres gebruiken nog steeds samengestelde en enkelvoudige maatsoorten, maar er zijn ook andere, zoals complexe, oneven, irrationele, additieve en fractionele maatsoorten. Deze zijn meer geavanceerd, dus ik zou aanraden om er nog even mee te wachten als je pas begint.