Heading

De omvang van de gegenereerde invloed is een van de meest veelzeggende factoren voor het identificeren van scharniermomenten in de kunstgeschiedenis – of het nu door een nieuw idee, een nieuwe techniek / stijl, of een bepaald kunstwerk. In 2004 verklaarde een panel van 500 kunstexperts dat een standaard porseleinen urinoir uit 1917 dat op zijn kant was gedraaid het meest invloedrijke kunstwerk van de 20e eeuw was.

🤔🤔🤔

Hoe heeft een stuk sanitair dat beter gewend is aan de blik van mannelijke edele delen dan kunstliefhebbers deze prestigieuze positie weten te bemachtigen, vraagt u? Hier is het verhaal van hoe de Frans-Amerikaanse kunstenaar Marcel Duchamp’s sluwe kunstvoorstelling geboorte gaf aan de readymade, en met succes het traject van de kunstgeschiedenis veranderde.

Het verhaal van het urinoir. Het urinoirkunstwerk van Marcel Duchamp, eenvoudigweg Fontein genoemd, werd door de kunstenaar aanvankelijk opgevat als een test, die uiteindelijk mislukte. In het begin van de 20e eeuw onderging de smaak van de kunst – in termen van stijl en onderwerp – een dramatische verschuiving. Van de voorliefde van de 19e eeuw voor hoog afgewerkte schilderijen in salonstijl, tot de nieuwe (en schokkende) expressionistische weergaven van vluchtige momenten in de tijd door de impressionisten, de kunstgeschiedenis bevond zich in een tijd van grote veranderingen. Vers opgerichte kunsttentoonstellingen zoals de Society of Independent Artists in New York wilden de conservatieve Parijse Salon ontregelen en werden gepresenteerd als ruimdenkend, jury-vrij en gebonden aan de acceptatie van alle kunstwerken. Marcel Duchamp was een van de oprichters van de Society of Independent Artists, en besloot de integriteit van deze zelfbenoemde “oordeelvrije” tentoonstelling te testen.

Enter: Fontein. Duchamp bracht geen structurele wijzigingen aan in het urinoir; hij hield het gewoon schuin, signeerde het en diende het in bij de Society onder de anonieme naam R. Mutt (Richard Mutt). Ondanks beloften van volledige aanvaarding, weigerde de raad van bestuur collectief het werk, verklarend dat het object door zijn onfatsoenlijkheid en associatie met lichaamsafval niet kon worden geclassificeerd als een “kunstwerk”. Ook de gefabriceerde kwaliteit en het ontbreken van de hand van de kunstenaar versterkten het standpunt van het bestuur.

Duchamp nam deze overhaaste reactie niet licht op. De kunstwereld van New York als geheel investeerde in het idee van deze jury-vrije tentoonstelling die bevrijding en onafhankelijkheid bracht van de ketenen van de Parijse kunstwereld, maar toch werd er nog steeds censuur uitgeoefend. Duchamp nam ontslag bij de Society of Independent Artists en produceerde samen met Henri-Pierre Roché en Beatrice Wood het eerste Dada* tijdschrift in New York: De Blinde Man. (*De Dada-beweging stelt lang gekoesterde veronderstellingen over wat kunst zou moeten zijn, en hoe het gemaakt zou moeten worden, ter discussie). Op de eerste dag van de kunsttentoonstelling publiceerde The Blind Man een artikel:

The Richard Mutt Case:

They say any artist paying six dollars may exhibit.

Mr. Richard Mutt stuurde een fontein in. Zonder discussie verdween dit artikel en werd het nooit tentoongesteld.

Wat waren de redenen voor de weigering van de fontein van dhr. Mutt’s fontein:-

1. Sommigen vonden het immoreel, vulgair

2. Anderen vonden het plagiaat, een gewoon stuk sanitair

Nu is de fontein van Mr. Mutt niet immoreel, dat is absurd, net zomin als een badkuip immoreel is. Het is een armatuur dat je elke dag in de etalages van loodgieters ziet.

Of meneer Mutt de fontein met zijn eigen handen heeft gemaakt of niet, doet er niet toe. Hij heeft hem gekozen. Hij nam een gewoon levensvoorwerp, plaatste het zo dat de nuttige betekenis ervan verdween onder de nieuwe titel en invalshoek – schiep een nieuwe gedachte voor dat voorwerp.

Wat loodgieterswerk betreft, dat is absurd. De enige kunstwerken die Amerika heeft geschonken zijn haar loodgieterswerk en haar bruggen.

De grenzen in de kunstwereld verschuiven. Duchamps originele Fontein is nooit teruggevonden nadat hij van de tentoonstelling werd geweerd en is waarschijnlijk gewoon in de prullenbak gegooid, hoewel zijn invloed op de volgende generaties kunstenaars verre van verloren is gegaan. Duchamp daagde de eeuwenoude vraag “Wat IS Kunst?” uit en verlegde de grenzen zo ver dat hij de conceptuele ruimte verruimde om meer ideeën, theorieën en processen te laten ontstaan. Omdat Duchamp (als kunstenaar) het object koos en het opnieuw in een context plaatste, werd het werk kunst, ongeacht of hij de hand had in de creatie van het object. Wat in wezen een goed doordachte en uitgevoerde grap was met de Society of Independent Artists, opende de deuren voor andere kunsthistorische stromingen, waaronder het minimalisme, het conceptualisme, de performance kunst, de pop art en zo ongeveer elke andere belangrijke ontwikkeling van de afgelopen eeuw. Het is, kort gezegd, dat werk dat de kunst bracht waar ze nu is.