Toen de Zuid-Afrikaanse regering eind vorig jaar het vooruitzicht zag dat haar grootste stad zonder water zou komen te zitten, nam ze een nooit eerder vertoonde gok.
De regering kondigde “dag nul” aan – een moment waarop het waterpeil in de dammen zo laag zou zijn dat de kranen in Kaapstad zouden worden dichtgedraaid en de mensen naar gemeenschappelijke waterinzamelingspunten zouden worden gestuurd.
Dit apocalyptische idee leidde tot het aanleggen van watervoorraden en paniek, een daling van het aantal toeristische boekingen en het schrikbeeld van onrust onder de bevolking.
Het werkte ook. Na jaren van pogingen om de bewoners ervan te overtuigen zuinig met water om te gaan, zette de agressieve campagne de mensen aan tot actie. Het waterverbruik werd (en wordt nog steeds) beperkt tot 50 liter per persoon per dag. (In 2016 was het gemiddelde dagelijkse gebruik per hoofd van de bevolking in Californië 321 liter.) Huishoudens die de limiet overschrijden, krijgen hoge boetes of een meter in hun huis geïnstalleerd die hun water afsluit zodra ze de limiet overschrijden.
De inwoners van Californië begonnen staand te douchen boven emmers om dat water op te vangen en opnieuw te gebruiken, recycleerden wasmachinewater en beperkten het doorspoelen van de wc tot één keer per dag.
“Het was maandenlang het meest besproken onderwerp in Kaapstad, terwijl dat nodig was,” zegt Priya Reddy, de communicatiedirecteur van de stad. “Het was geen mooie oplossing, maar het was ook geen mooi probleem.”
Het waterverbruik van Kaapstad daalde van 600m liter per dag medio 2017 naar 507m liter per dag eind april. Dat is nog steeds minder dan de 450 miljoen die de stad zou moeten gebruiken, maar Reddy zegt dat het anders niet had kunnen worden bereikt. “We moesten het echt alarmerend genoeg maken, anders was dag nul nooit gebeurd.”
“De dag nul-campagne heeft ons allemaal twee keer laten nadenken over water,” zegt Sue Fox, nadat ze enkele liters drinkwater voor haar huishouden heeft gehaald uit een natuurlijke bron in Newlands, een chique enclave in Kaapstad. “We zullen water nooit, maar dan ook nooit meer als vanzelfsprekend beschouwen.”
Als de temperaturen wereldwijd blijven stijgen, zullen steden over de hele wereld moeten uitzoeken hoe ze meer kunnen doen met minder water. Het veelzijdige antwoord van de Westkaap op de watercrisis – van innovaties in de landbouw tot vermindering van het stedelijk watergebruik en diversificatie van de watervoorziening – kan als blauwdruk dienen voor steden die, net als Kaapstad, tegen bijna lege dammen aankijken.
“Wij hebben de grenzen veel verder verlegd dan de meeste andere steden,” zegt locoburgemeester Ian Neilson, die de leiding heeft over de reactie van de stad op de watercrisis. “Miljoenen mensen hebben gereageerd – letterlijk miljoenen.”
Maar het zijn niet allemaal positieve verhalen over innovatie, verantwoordelijkheid en altruïsme. Boeren in het door droogte getroffen gebied hebben volgens sommige schattingen een kwart van hun oogst moeten opgeven en tienduizenden banen in de landbouw zijn in de strijd verloren gegaan.
“Hier word ik het meest depressief van,” zegt Derick van Zyl terwijl hij naar een lange rij verdroogde bomen in zijn appelboomgaard wijst. Deze bomen op de Esperanto Farm produceren Pink Lady-appels, een begeerde variëteit die duizenden kilometers naar het Verenigd Koninkrijk en Europa wordt geëxporteerd. Ze hebben al maanden geen water gekregen.
Esperanto is een van de honderden fruitteeltbedrijven in de Zuid-Afrikaanse provincie West-Kaap die creatief moesten worden om de droogte het hoofd te bieden. Hoewel de dammen van Esperanto in oktober op 28% van hun capaciteit stonden, hebben de meeste boomgaarden meer geluk gehad dan deze verfomfaaide Pink Ladys, dankzij waterbesparende maatregelen zoals nachtelijke irrigatie, mulching en het concentreren van water rond de wortels van de bomen.
De productie is gedaald, maar niet zo veel als mogelijk zou zijn.
Het vinden van manieren om met minder water te werken is het nieuwe normaal, zegt Van Zyl. Zelfs als de droogte in de Westkaap eindigt met het komende regenseizoen – en dat is een grote als – betekent de klimaatverandering dat er warmere temperaturen op komst zijn, zegt hij. “Er zal niet meer water zijn. We zullen het moeten doen met wat we hebben.”
De combinatie van maatregelen lijkt een waterarmageddon te hebben afgewend – voor nu. De stad heeft de nuldatum verschoven naar 2019.
De beslissing leidde tot een onstuimige mix van opluchting en ergernis. Mensen vroegen zich af of het een grap was geweest, of een poging van de stad om geld te verdienen aan hogere waterboetes.
De stad heeft ook kritiek gekregen op het feit dat ze de politieke onrust binnen het stadhuis – burgemeester Patricia De Lille ligt al maanden onder vuur – haar reactie op de watercrisis heeft laten vertragen.
Neilson, de locoburgemeester, zegt dat het besluit om dag nul af te zeggen neerkwam op transparantie. “Het ging erom eerlijk te zijn tegenover het publiek,” zegt Neilson. “Mensen zouden ons snel verraden als we niet de waarheid zouden vertellen. Onze geloofwaardigheid zou verloren gaan.”
Nu is de stad belast met de zware taak om ervoor te zorgen dat de bewoners niet terugvallen in hun oude gewoonten. Hoewel dag nul niet meer in beeld is, zijn de grote dammen die de Westkaap van water voorzien nog maar voor 20% gevuld. Als de regens uitblijven tijdens de Zuid-Afrikaanse winter, kan dag nul nog steeds gebeuren.
Tegen die tijd hoopt de stad echter de watervoorziening van de stad op te krikken met methoden die niet afhankelijk zijn van regenval, zoals het repareren van de waterleidinginfrastructuur, het boren van boorgaten om toegang te krijgen tot grondwater, ontzilting en hergebruik van water.
Er zijn al heel wat ideeën over hoe we meer water naar Kaapstad kunnen brengen langs Neilsons bureau gekomen, waaronder het zaaien van wolken, het oogsten van water uit de lucht en zelfs het verslepen van een ijsberg van 100 miljoen ton uit Antarctica.
“Als iemand je er voor het eerst over vertelt, denk je dat het een gek idee is,” zegt Nick Sloane, een scheepsberger die het idee van het ijsbergplan heeft geopperd. “Maar hoe meer je erover te weten komt, hoe meer je denkt: ‘Waarom niet? Een hele stad vertellen dat niemand ooit nog een bad kan nemen, is volgens Sloane het “verkeerde antwoord.”
Anderen zouden graag zien dat de stad dichter bij huis naar langetermijnoplossingen zoekt. Christine Colvin, een waterexpert van het Wereld Natuur Fonds, dringt er bij de regering op aan om dorstige invasieve soorten zoals dennen, eucalyptus en wattle te elimineren, die de damreserves uitputten.
Door het verwijderen van uitheemse planten die elk jaar 38 miljoen kubieke meter kostbaar water opslokken, zou Kaapstad volgens Colvin jaarlijks 7% meer water kunnen krijgen.
WWF zegt dit al een tijdje, maar toen de dammen vol waren, luisterde niemand. “Er was niet echt een zaak voor,” zegt Colvin. “Nu staan onze dammen droog.”
Dit artikel maakt deel uit van een serie over mogelijke oplossingen voor enkele van ’s werelds meest hardnekkige problemen. Wat zouden we nog meer moeten behandelen? Mail ons op [email protected]
{{topLeft}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{/ticker}}
{heading}}
{#paragraphs}}
{.}}
{{/paragraphs}}{highlightedText}}
- Deel op Facebook
- Deel op Twitter
- Deel via Email
- Deel op LinkedIn
- Deel op Pinterest
- Deel op WhatsApp
- Deel op Messenger