Heading

Kieskeurig eten en jonge peuters

Kieskeurig eten duikt vaak op rond een jaar – een tijd waarin veel kinderen zichzelf beginnen te voeden. Ze kunnen nu kiezen wat en hoeveel ze eten, waardoor ze een zekere mate van controle over hun leven krijgen. Dus op sommige dagen eten ze van alles. Andere dagen lijken ze helemaal niet veel te eten.

Daar komt nog bij dat kinderen in het eerste jaar meestal snel en veel groeien, maar in het tweede jaar langzamer. Peuters leren ook veel nieuwe vaardigheden, zoals praten, lopen, rennen, klimmen en nog veel meer. In een tijd van grote veranderingen zoeken kinderen vaak zo veel mogelijk naar “hetzelfde”, zoals vasthouden aan dezelfde kleine groep voedingsmiddelen. Deze consistentie kan hen helpen zich veilig en geborgen te voelen in een periode van snelle veranderingen.

Voorouders moeten ook in contact staan met hun eigen verwachtingen over hoeveel hun peuter “zou moeten” eten. Het is niet realistisch om van een peuter te verwachten dat hij elke dag bij elke maaltijd een grote hoeveelheid voedsel eet; de maag van een peuter is immers ongeveer even groot als haar gebalde vuist (Martins, 2002).

Ellyn Satter, MS RD LCSW BCD, een onderzoeker en practicus op het gebied van pediatrische voedingspraktijken, legt uit dat zowel ouders als kinderen hun eigen “banen” te doen hebben als het op eten aankomt. Ouders zijn verantwoordelijk voor het aanbieden van gezonde voeding tijdens de maaltijden en tussendoortjes. Kinderen zijn verantwoordelijk voor wat en hoeveel ze eten. Dit helpt kinderen te leren hoe het voelt om honger te hebben en daarna vol te zitten – en hoe ze gezonde keuzes kunnen maken op basis van dit besef, d.w.z. eten als je honger hebt en stoppen als je vol zit.

De rol van ouders

Onderzoek heeft uitgewezen dat de voedselvoorkeuren van ouders samenhangen met de voedselvoorkeuren van hun kinderen (Borah-Giddens & Falciglia, 1993). Dit is waarschijnlijk geen grote verrassing, omdat we eerder geneigd zijn het voedsel te bereiden dat we lekker vinden, zodat onze kinderen meer vertrouwd zijn met die groep voedingsmiddelen dan met andere. Vertrouwdheid met voedsel is de sleutel, omdat een kind soms meer dan 10 keer aan nieuw voedsel moet worden blootgesteld voordat het het probeert.

Wat kunt u doen om uw kind te laten genieten van een scala aan voedingsmiddelen?

• Eet zelf een reeks gezonde voedingsmiddelen. Zorg ervoor dat uw eigen keuzes overeenkomen met de voedingsmiddelen waarvan u wilt dat uw kind ze eet en lekker vindt.

• Maak samen de maaltijd klaar. Als u een handje helpt bij het maken van de maaltijd, is de kans groter dat uw kind haar “creatie” proeft. Laat uw kind helpen met afmeten, inschenken of roeren.

• Vermijd het tonen van afkeer of desinteresse wanneer u nieuw voedsel probeert. Uit een onderzoek bleek dat moeders die met hun gezichtsuitdrukking, lichaamstaal of woorden lieten blijken dat ze een nieuw voedingsmiddel niet wilden proberen, kinderen hadden die ook de neiging hadden om nieuw voedsel te weigeren (Carruth & Skinner, 2000). Kortom, je jonge kind zal waarschijnlijk minder bereid zijn om iets nieuws te proberen als jij het niet geproefd hebt. En als je zelf een “kieskeurige eter” bent, dan zal je jonge kind je waarschijnlijk imiteren in dit gedrag, net zoals ze de manier imiteert waarop je praat aan de telefoon of de manier waarop je haar elke ochtend uitzwaait bij de kinderopvang.

Wat te doen aan kieskeurig eten

Er zijn veel redenen waarom een kind kieskeuriger kan zijn dan gewoonlijk tijdens de maaltijd. Hieronder staan enkele van de meest voorkomende oorzaken van kieskeurig eten en ideeën voor hoe te reageren. (Aangepast van Lerner & Parlakian, 2007).

Sommige kinderen zijn gevoelig voor de smaak, geur, of textuur van voedsel. U kunt:

• Bij elke maaltijd verschillende gezonde voedingskeuzes aanbieden, waaronder voedingsmiddelen die uw kind wel lekker vindt.

• Voorzichtig maar regelmatig nieuwe soorten voedsel aanbieden. Kinderen moeten een nieuw voedingsmiddel wel 10-15 keer aangeboden krijgen voordat ze het willen eten.

• Ontdek de gevoeligheden van uw kind voor voedingsmiddelen en houd hiermee rekening bij het bereiden van de maaltijden. Heeft uw kind moeite met “papperig” voedsel? Bied dan appelschijfjes aan in plaats van appelmoes, of een gepofte aardappel in plaats van puree. Als u wilt dat uw kind een “papperig” voedingsmiddel probeert, combineer het dan met een knapperig voedingsmiddel dat ze wel lekker vindt. Geef haar een dierencracker om in de appelmoes te dopen.

• Praat met de arts over eventuele voedingsproblemen.

Sommige kinderen zijn gewoon minder geneigd om nieuwe dingen te proberen op basis van hun temperament – hun individuele manier om de wereld te benaderen. U kunt:

• Plaats nieuw voedsel naast voedsel dat uw kind al lekker vindt. Moedig hem aan om het nieuwe voedsel aan te raken, eraan te ruiken, eraan te likken of het te proeven.

• Vermijd het om een kok in de dop te worden en speciale maaltijden voor uw kind te bereiden. Maar zorg er wel voor dat er bij elke maaltijd iets op het bord ligt wat hij kent en lekker vindt. Geef hem ook wat de rest van het gezin eet in porties op peutergrootte. Na verloop van tijd zullen deze keuzes net zo leuk en vertrouwd worden als haar favoriete macaroni met kaas.

• Gebied voorzichtig maar regelmatig nieuwe soorten voedsel aan. Kinderen moeten een nieuw voedingsmiddel wel 10-15 keer aangeboden krijgen voordat ze het eten.

• Gebruik gezonde dipsausjes zoals yoghurt, hummus, ketchup of magere saladedressings om kinderen aan te moedigen fruit, groenten en vlees te eten.

• Betrek uw kind bij het bereiden van de maaltijd (zoals gesneden fruit in een kom doen voor een fruitsalade). Door het eten vast te pakken, te ruiken en aan te raken, raakt uw kind vertrouwd met het idee het te eten.

Sommige kinderen kunnen “kieskeurig” lijken omdat ze zichzelf willen voeden. U kunt:

• Bied uw kind veilige “vingerhapjes” aan die het zelf kan eten.

• Bied uw kind een lepel aan die het kan vasthouden terwijl u het eten geeft. Zo heeft ze het gevoel dat ze alles onder controle heeft.

• Laat uw kind beslissen waar het eten op haar bord komt te liggen: daar de doperwten, daar de kalkoen. Als u wilt, kunt u uw kind ook zelf laten opdienen (leg uw hand over die van haar om haar te helpen met de grotere opscheplepels).

Sommige kinderen zijn erg actief. Ze kunnen kieskeurig lijken omdat ze niet graag lang zitten. U kunt:

• De maaltijd voor uw kind klaarzetten voordat hij gaat zitten.

• Houd de maaltijden kort – ongeveer 10 minuten. Laat uw kind opstaan als het aangeeft dat het klaar is met eten.

• Zorg voor gezonde voeding, zoals een schaaltje aardbeien of bananen, waar uw kind bij kan, zodat het, als het honger krijgt, gemakkelijk bij goede voeding kan komen.

Sommige kinderen hebben medische problemen waardoor ze bepaalde voedingsmiddelen moeilijk kunnen doorslikken of verteren. U kunt:

• Een evaluatie door een zorgverlener vragen. Soms hebben kinderen speciale hulp nodig bij het eten.

Wat NIET Te Doen Aan Kieskeurig Eten

Er zijn twee grote valkuilen die je moet vermijden om gezond eetgedrag te stimuleren. Deze zijn onder andere:

Je kind dwingen om te eten. Het is een feit dat kinderen dwingen om te eten er meestal toe leidt dat het kind minder eet. Dwingen leert kinderen ook te vertrouwen op anderen om hen te vertellen hoeveel ze moeten eten en wat ze voelen. Dit leidt niet tot gezonde eetgewoonten of een goed gevoel van eigenwaarde. In feite heeft onderzoek aangetoond dat kinderen dwingen om te eten, kieskeurig eetgedrag juist kan verergeren (Sanders, Patel, Le Grice, & Shepherd, 1993).

Als het om eten gaat, kan het nuttig zijn om het te zien als een taak voor u en uw kind. Het is uw taak om uw kind gezonde voedingskeuzes en gezellige eet- en snackmomenten aan te bieden. Het is de taak van uw kind om te beslissen welke van deze gezonde voedingsmiddelen hij/zij wil eten en hoeveel hij/zij wil eten. Als u voeding op deze manier benadert, leert uw kind naar zijn lichaam te luisteren en gezonde voedingskeuzes te maken. Het leidt ook tot minder machtsstrijd tussen ouder en kind rond eten (Satter, 1990).

Treiteren of afspraken maken met je kind. “Nog maar twee hapjes, nog maar twee hapjes!” “Als je je groenten opeet, krijg je een toetje.” Dergelijke strategieën werken niet op de lange termijn. Kinderen die leren afspraken te maken over eten, leren snel afspraken te maken en beloningen te vragen voor het doen van andere dingen, zoals tanden poetsen of hun schoenen aandoen. En al gauw zullen ze niets meer doen als er geen beloning tegenover staat!

Hoe zit het met het toetje?

Ah, het toetje. Veel ouders worstelen met wat te doen met zoetigheid. Daniel, vader van een peuter en kleuter, deelde het dilemma van zijn gezin:

Ik vind het prima om ze te laten kiezen hoeveel ze willen eten. Maar nadat ze eigenlijk niets hebben gegeten, willen ze een toetje. Ik heb het gevoel dat er misbruik van me wordt gemaakt als ik ze dat geef. Als ik probeer om ze meer te laten eten, is het nog erger omdat we dan over de hele maaltijd onderhandelen: “Oké, als je nog 3 hapjes vlees neemt, mag je een koekje.” Het is zover gekomen dat mijn 6-jarige aan het begin van de maaltijd vraagt: “Hoeveel moet ik eten om iets lekkers te krijgen?”

Hoe ga je om met de “koekjeshonger” van je kleintjes die volhouden dat ze klaar zijn met eten (na 3 noedels) maar nog steeds ruimte hebben voor iets zoets? Hier volgen enkele ideeën om met dit veelvoorkomende dilemma om te gaan.

• Serveer een kleine traktatie bij het avondeten van je kind (bijvoorbeeld één koekje of een kleine muffin). Ja, hij mag het eerst opeten of hij mag alleen dat eten. Dat is niet erg. Na verloop van tijd zal je kind gaan inzien dat zoetigheid een onderdeel van de maaltijd is, maar niet het enige onderdeel. Hij zal trek krijgen in ander voedsel. Al snel zul je merken dat hij het zoete laat staan en kiest voor het gezondere eten.

• Serveer een kleine traktatie aan het eind van de maaltijd, ongeacht hoeveel je kind heeft gegeten. Ook op deze manier leert u uw kind dat zoetigheid, mits met mate gegeten, zijn plaats heeft. Het neemt ook de kracht weg van het toetje als een grote, speciale beloning waar ze voortdurend naar smachten. Als je de onderhandelingen over “als je dit eet, krijg je dat” vermijdt, elimineer je ook een grote machtsstrijd. Het kan zijn dat je kind daardoor meer op zijn bord eet.

• Zoetigheden helemaal uitbannen. Sommige gezinnen vinden dat koekjes, gebak enz. niet passen in het dieet van hun gezin. Probeer in plaats daarvan vers fruit of kaas aan te bieden als afsluiting van de maaltijd.

Borah-Giddens, J., & Falciglia, G. A. (1993). A meta-analysis of the relationship in food preferences between parents and children. Journal of Nutrition Education, 25, 102-107.

Carruth, B. R., & Skinner, J. D. (2000). Het fenomeen van de kieskeurige eter opnieuw bekeken: Neofobische gedragingen van jonge kinderen. Journal of the American College of Nutrition, 19, 771-780.

Gibbs, J. (2006, jan-mrt). Werken met kieskeurige eters: De peuterjaren. Family and Consumer Sciences Quarterly Media Packet, Michigan State University Extension, East Lansing, MI.

Lerner, C., & Parlakian, R. (2007). Gezond vanaf het begin: Hoe voeding het lichaam, het hart en de geest van uw jonge kind voedt. ZERO TO THREE: Washington, DC. Online beschikbaar.

Martins, Y. (2002). Probeer het, je zult het lekker vinden! Vroege voedingservaringen en voedselacceptatiepatronen. The Journal of Pediatric Nutrition and Development, 98, 12-20.

Sanders, M. R., Patel, R. K., Le Grice, B., & Shepherd, R. W. (1993). Kinderen met aanhoudende voedingsproblemen: An observational analysis of the feeding interactions of problem and non-problem eaters. Gezondheidspsychologie, 12, 64-73.

Satter, E. (1990). De voedingsrelatie: Problemen en interventies. Journal of Pediatrics, 117 (Suppl.), 181-190.

Het onderstaande artikel was ook nuttige achtergrond bij het maken van deze bron:Cathey, M., & Gaylord, N. (2004). Kieskeurig eten: De aanpak van een peuter tijdens de maaltijd. Pediatric Nursing, 30(2), 101-109. Online beschikbaar op: http://www.medscape.com/viewarticle/475189_1

Als u zich zorgen maakt of vragen heeft over de groei of voeding van uw kind, is het een goed idee om met de zorgverlener van uw kind te praten. Zolang uw kind echter niet vermagert en de energie heeft om te spelen en samen te werken, is het waarschijnlijk dat hij genoeg eet om zijn groei te ondersteunen.