Heading

Alternatieve namen voor de pijnappelklier

Pijnappelklierlichaam; epiphysis cerebri; epifyse

Waar zit de pijnappelklier?

De pijnappelklier ligt diep in de hersenen in een gebied dat de epithalamus wordt genoemd, daar waar de twee hersenhelften samenkomen. Bij de mens ligt dit in het midden van de hersenen; het ligt in een groef net boven de thalamus, een gebied dat een aantal functies coördineert die verband houden met onze zintuigen. De pijnappelklier bevat veel calcium en kan door radiografen worden gebruikt om op röntgenfoto’s het midden van de hersenen aan te geven.

Wat doet de pijnappelklier?

De pijnappelklier is vooral bekend om de afscheiding van het hormoon melatonine, dat vrijkomt in het bloed en mogelijk ook in de hersenvloeistof, bekend als cerebrospinaal vocht. Melatonine uit de pijnappelklier is een hormoon dat de dagelijkse (circadiane) klok van het lichaam regelt, en daarom wordt melatonine vaak gebruikt in onderzoek bij de mens om de biologische tijd van het lichaam te begrijpen. De biologie van de pijnappelklier heeft een ritme en melatonine wordt afgescheiden naar gelang van de hoeveelheid daglicht waaraan iemand wordt blootgesteld. Het varieert met veranderingen in daglengte en dit is de reden waarom de pijnappelklier soms zowel een endocriene klok als een endocriene kalender wordt genoemd.

Melatonine afgescheiden door de pijnappelklier is een belangrijk onderdeel van het circadiane timingsysteem van het lichaam en kan het dagelijkse ritme synchroniseren (zie de artikelen over jetlag en circadiane ritme slaapstoornissen). Melatonine wordt meer afgescheiden als het donker is, wat de rol van melatonine in de slaap verklaart. Er is veel onderzoek dat aantoont dat zonder de pijnappelklier en de afscheiding van melatonine, dieren niet in staat zijn zich fysiologisch aan te passen aan seizoensveranderingen.

Welke hormonen produceert de pijnappelklier?

Het belangrijkste hormoon dat door de pijnappelklier wordt geproduceerd is melatonine.

Wat kan er misgaan met de pijnappelklier?

Het is niet ongebruikelijk om pijnappelcysten te zien op magnetische resonantie beeldvorming (MRI) scans. Deze zijn goedaardig en niet schadelijk. In zeldzame gevallen worden echter tumoren van de pijnappelklier gevonden. Er zijn enkele uiterst zeldzame meldingen van vroegtijdige puberteit bij mensen met pijnappelkliercysten of -tumoren. Het is niet duidelijk of deze veranderingen in de puberteit worden veroorzaakt door melatonine of door een ander hormoon, zoals humaan choriongonadotrofine, dat naar verluidt door sommige pijnappelkliertumoren wordt vrijgemaakt. Verder zijn er geen ziekten bekend die geassocieerd worden met over- of onderactiviteit van de pijnappelklier.

Laatst herzien: Dec 2020