Heading

Kaukasus Bergen
Gebied
Regio Svaneti, Noordwest-Georgië
Landen	Rusland, Georgië, Azerbeidzjan, Armenië
Hoogste punt	Mount Elbrus
– hoogte hoogte	5,642 meter (18.510 voet)
– coördinaten	43°21′18″N 42°26′31″E / 43.355, 42.44194
Length	1,100 km (684 mijl)
Breedte	160 km (99 mijl)
Satellietbeeld

Het Kaukasusgebergte is een gebergte in Eurazië dat ligt tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee in de Kaukasusregio. Het beslaat delen van Rusland, Georgië, Azerbeidzjan en Armenië en strekt zich voornamelijk uit van noordwest naar zuidoost. Het Kaukasusgebergte bestaat uit twee afzonderlijke gebergten, de Grotere Kaukasus in het noorden en de Kleine Kaukasus in het zuiden. Daarnaast wordt in sommige bronnen een Midden-Kaukasusketen onderkend. De hoogste top is de Elbrusberg, 5.642 meter, in de Grotere Kaukasus.

Historisch gezien heeft de Kaukasus gebergte gediend als een geografische barrière op de convergentie van de continenten van Europa en Azië. Omdat de tektonische plaat in dit gebied geologisch stabiel is, is het moeilijk om de exacte loop van de continentale grens te bepalen, waardoor de grens in de loop van de geschiedenis is veranderd. Hoewel er nog steeds onenigheid bestaat over waar de grens ligt ten opzichte van het gebergte, is men het er algemeen over eens dat de Kaukasus bij Azië hoort vanwege de sterke Aziatische invloeden in de regio.

De westelijke Kaukasus is door UNESCO aangewezen als Werelderfgoed op grond van zijn diversiteit aan geologie, ecosystemen en diersoorten. Het wordt erkend als het “enige grote berggebied in Europa dat geen significante invloed van de mens heeft ondervonden, met uitgestrekte gebieden van ongestoorde bergbossen die uniek zijn op Europese schaal.”

Geologie

Het Kaukasusgebergte is ca. 28,49-23,8 miljoen jaar geleden ontstaan als gevolg van een tektonische plaatbotsing tussen de Arabische plaat die noordwaarts opschoof ten opzichte van de Euraziatische plaat. Het gebergte vormt een voortzetting van de Himalaya, die door een soortgelijke botsingszone met de Euraziatische en Indische plaat naar boven wordt gedrukt. De gehele regio wordt regelmatig blootgesteld aan sterke aardbevingen ten gevolge van deze activiteit, vooral omdat de breukstructuur complex is met de Anatolië/Turkije en de Iraanse Blokken die zijwaarts stromen, hetgeen subductie van de oprukkende plaatrand verhindert en vandaar het ontbreken van vulkanen in het Grote Kaukasusgebergte (hoewel er wel stratovulkanen zijn zoals de Elbrusberg, de Kazbekberg en andere). Het Kleine Kaukasusgebergte daarentegen is grotendeels van vulkanische oorsprong. Het Javakheti Vulkanisch Plateau in Georgië en de omringende vulkanische bergketens die zich tot ver in Centraal-Armenië uitstrekken, behoren tot de jongste en meest onstabiele geologische kenmerken van de regio.

Er zijn grote graniet-, gneis-, aardolie- (geschatte reserves: tot 200 miljard vaten) en talrijke aardgasafzettingen in het gebied te vinden.

Bergensystemen binnen de Kaukasus

Het Kaukasusgebergte bestaat uit twee afzonderlijke gebergten, de Grotere Kaukasus in het noorden en de Kleinere Kaukasus in het zuiden. Daarnaast wordt in sommige bronnen een Midden-Kaukasusketen onderscheiden.

De Grote en Kleine Kaukasusketens worden verbonden door de Likhi Range (Middenketens), die het Kolkhida Laagland scheidt van de Kura Depressie (Kura Laagland). In het zuidoosten liggen de Talyshbergen. De Kleine Kaukasus en het Armeense Hoogland vormen het Transkaukasische Hoogland.

Grote Kaukasus

De Groote Kaukasus is de belangrijkste bergketen van het Kaukasusgebergte. Het strekt zich uit van west-noordwest naar oost-zuidoost, tussen het Taman-schiereiland aan de Zwarte Zee en het Absheron-schiereiland aan de Kaspische Zee: Van het Kaukasisch Natuurreservaat in de buurt van Sochi aan de noordoostelijke oever van de Zwarte Zee en reikend tot bijna Bakoe aan de Kaspische Zee.

Dit gebergte wordt van oudsher in drie delen gesplitst:

• Westelijke Kaukasus, van de Zwarte Zee tot de berg Elbrus
• Centrale Kaukasus, van de berg Elbrus tot de berg Kazbek
• Oostelijke Kaukasus, van de berg Kazbek tot de Kaspische Zee

De grens van Rusland met Georgië en Azerbeidzjan loopt over het grootste deel van zijn lengte. De Georgische militaire weg (Darial-kloof), de Ossetische militaire weg en de Trans-Kaukasische snelweg doorkruisen dit gebergte op hoogtes tot 3.000 meter.

De westelijke Kaukasus is aangewezen als Werelderfgoed omdat het “het enige grote berggebied in Europa is dat geen significante invloed van de mens heeft ondervonden en uitgestrekte ongestoorde bergbossen bevat die uniek zijn op Europese schaal.”

Lessere Kaukasus

De Kleine Kaukasus is de tweede van de twee belangrijkste bergketens die samen de Kaukasus vormen. Het loopt parallel aan de Grotere Kaukasus, op een afstand van gemiddeld ongeveer 100 km (60 mi) ten zuiden en begrenst het Armeense Hoogland vanuit het noorden en noordoosten.

Het is met de Grotere Kaukasus verbonden door de Likh Range (Suram Range) en ervan gescheiden door het Kolkhida Laagland in het westen en de Kura Depressie (door de Kura Rivier) in het oosten.

De grenzen van Georgië, Armenië, Azerbeidzjan en Iran lopen door het gebergte, hoewel de kam ervan gewoonlijk niet de grens bepaalt.

Geografische verwantschap

Er bestaat geen duidelijke overeenstemming over de vraag of het Kaukasusgebergte deel uitmaakt van Europa of van Azië. Afhankelijk van het perspectief is de hoogste berg van Europa de Elbrusberg (5.642 m) of de Mont Blanc in de Alpen, aan de Italiaans-Franse grens, met een hoogte van 4.810 m.

Het Kaukasusgebergte ligt in het midden van de Euraziatische plaat tussen Europa en Azië. Omdat de plaat in dit gebied geologisch stabiel is, is het moeilijk om de exacte loop van de continentale grens te bepalen. Daarom is in de loop van de geschiedenis de grenslijn van de ene plaats naar de andere verschoven. De oude Grieken zagen de Bosporus en het Kaukasusgebergte als de grens van Europa. Later veranderde deze opvatting verschillende malen om politieke redenen. In de Migratietijd en de Middeleeuwen scheidden de Bosporus en de rivier de Don de twee continenten.

De grens werd historisch bepaald door de Zweedse militair en geograaf Philip Johan von Strahlenberg, die voorstelde dat de grens de toppen van de Oeral zou volgen, en vervolgens de benedenloop van de Emba en de kust van de Kaspische Zee, voordat hij door de Kuma-Manych Depressie zou lopen, die 300 km ten noorden van het Kaukasusgebergte ligt. In 1730 werd deze koers door de Russische tsaar goedgekeurd en sindsdien is hij door vele wetenschappers overgenomen. Volgens deze definitie maken de bergen deel uit van Azië en volgens deze opvatting is de hoogste Europese berg de Mont Blanc.

Aan de andere kant trekt La Grande Encyclopédie duidelijk de grens tussen Europa en Azië ten zuiden van beide Kaukasische bergketens. Zowel Elbrus als Kazbek zijn hier Europese bergen.

In politieke termen wordt de huidige scheiding ofwel beschouwd tussen Rusland (Europa) aan de ene kant en Georgië, Armenië en Azerbeidzjan (Azië) aan de andere kant, inclusief Georgië en Azerbeidzjan binnen Europa maar niet Armenië, of inclusief alle drie de naties.

Notable peaks

De tabel hieronder somt enkele van de hoogste toppen van de Kaukasus op. Met uitzondering van Shkhara, zijn de hoogten overgenomen van Sovjet 1:50.000 kaarten. Er zijn hogere en meer prominente, maar naamloze, toppen dan sommige van de hieronder opgenomen toppen. (De grafiek vermeldt de hoogte en de prominentie in meters.)

Koshtan-Tau

Katyn-Tau

Pieknaam	Hoogte (m)	Prominentie (m)	Land
Elbrus	5,642	4,741	Rusland
Dykh-Tau	5.205	2.002	Rusland
Shkhara	5,201	1.365	Georgia
5,152	822	Rusland
Jangi-Tau (Janga)	5,059	300	Rusland/Georgië
Kazbek	5.047	2.353	Georgië
Pushkin	5,033	110	Rusland/Georgië
4.979	240	Rusland/Georgië
Shota Rustaveli	4.860	c.50	Georgië
Tetnuld	4,858	672	Georgia

Climate

Het klimaat van de Kaukasus varieert zowel verticaal (afhankelijk van de hoogte) als horizontaal (afhankelijk van de breedtegraad en de ligging). De temperatuur neemt over het algemeen af naarmate de hoogte toeneemt. De gemiddelde jaartemperatuur in Sukhumi, Abchazië op zeeniveau bedraagt 15 graden Celsius, terwijl op de hellingen van de berg Kazbek op een hoogte van 3.700 meter de gemiddelde jaartemperatuur daalt tot -6,1 graden Celsius. De noordelijke hellingen van de Grote Kaukasus zijn 3 graden (Celsius) kouder dan de zuidelijke hellingen. De hooglanden van het Kleine Kaukasusgebergte in Armenië, Azerbeidzjan en Georgië worden gekenmerkt door scherpe temperatuurcontrasten tussen de zomer- en wintermaanden als gevolg van een meer continentaal klimaat.

In de meeste gebieden neemt de neerslag van oost naar west toe. Hoogteligging speelt een belangrijke rol in de Kaukasus en in de bergen valt over het algemeen meer neerslag dan in laaggelegen gebieden. De noordoostelijke regio’s (Dagestan) en de zuidelijke delen van het Kleine Kaukasusgebergte zijn het droogst. De absolute minimale jaarlijkse neerslag bedraagt 250 mm (8,4 inch) in de noordoostelijke Kaspische depressie. De westelijke delen van het Kaukasusgebergte worden gekenmerkt door grote hoeveelheden neerslag. De zuidelijke hellingen van het Kaukasusgebergte krijgen grotere hoeveelheden neerslag dan de noordelijke hellingen. De jaarlijkse neerslag in de westelijke Kaukasus varieert van 1.000-4.000 mm (39-157 inch), terwijl in de oostelijke en noordelijke Kaukasus (Tsjetsjenië, Ingoesjetië, Kabardië-Balkarië, Ossetië, Kakheti, Kartli, enz.) de neerslag varieert van 600-1.800 mm (23,6-70,9 inch). De absolute maximum jaarlijkse neerslag is 4.100 mm (161 inch) rond de Mt. Mtirala, die op de Meskheti Range in Ajaria ligt. De neerslag in de Kleine Kaukasus (Zuid-Georgië, Armenië, West-Azerbeidzjan), exclusief de Meskheti, varieert van 300-800 mm (11,8-31,5 inch) per jaar.

De Kaukasus staat bekend om de grote hoeveelheid sneeuw die er valt, hoewel veel regio’s die niet langs de bovenwindse hellingen liggen lang niet zoveel sneeuw krijgen. Dit geldt vooral voor de Kleine Kaukasus, die enigszins geïsoleerd liggen van de vochtige invloeden vanaf de Zwarte Zee en aanzienlijk minder neerslag (in de vorm van sneeuw) ontvangen dan de Grote Kaukasus. Het gemiddelde winterse sneeuwdek van de Kleine Kaukasus varieert van 10-30 cm (4-12 inch). Het Groter Kaukasus gebergte (vooral de zuidwestelijke hellingen) wordt gekenmerkt door zware sneeuwval. Lawines komen vaak voor van november tot april.

Sneeuwbedekking kan in verschillende regio’s (Svanetië, noordelijk Abchazië) oplopen tot 5 meter (16,4 voet). In de regio Achishkho, de meest besneeuwde plaats in de Kaukasus, ligt vaak een sneeuwlaag van 7 meter.

Landschap

Het Kaukasusgebergte heeft een gevarieerd landschap dat vooral verticaal verandert en afhankelijk is van de afstand tot grote watermassa’s. De regio bevat biomen variërend van subtropische laaglandmoerassen/bossen tot gletsjers (westelijke en centrale Kaukasus) en hooglandhalfwoestijnen/steppen en alpenweiden in het zuiden (voornamelijk Armenië en Azerbeidzjan).

De noordelijke hellingen van het Grote Kaukasusgebergte zijn bedekt met eiken-, haagbeuk-, esdoorn- en essenbossen op lagere hoogten, terwijl berken- en dennenbossen de overhand nemen op hogere hoogten. Sommige van de laagste plaatsen/hellingen van de regio zijn bedekt met steppen en graslanden. Op de hellingen van de noordwestelijke Grote Kaukasus (o.a. Kabardino-Balkarië en Tsjerkessië) komen ook sparren- en dennenbossen voor. De alpiene zone vervangt het bos rond 2.000 meter boven de zeespiegel. De permafrost/gletsjerlijn begint meestal rond 2.800-3.000 meter. De zuidoostelijke hellingen van het Grote Kaukasusgebergte worden bedekt door beuken-, eiken-, esdoorn-, haagbeuken- en essenbossen. Beukenbossen hebben de neiging te domineren op hoger gelegen plaatsen. De zuidwestelijke hellingen van de Groote Kaukasus worden bedekt door Kolchische bossen (eik, buxus, beuk, kastanje, haagbeuk, iep) op lagere hoogten, terwijl naald- en gemengde bossen (spar, den en beuk) de overhand krijgen op hogere hoogten. De alpiene zone op de zuidelijke hellingen kan tot 2.800 meter boven zeeniveau reiken, terwijl de gletsjer/sneeuwgrens op 3.000-3.500 meter begint.

De noordelijke en westelijke hellingen van het Kleine Kaukasusgebergte worden gekenmerkt door zowel Kolchische als andere loofbossen op lagere hoogten, terwijl gemengde en naaldbossen (voornamelijk sparren en dennen) op hogere hoogten overheersen. Op grotere hoogte komen ook veel beukenbossen voor. De zuidelijke hellingen van het Kleine Kaukasusgebergte zijn grotendeels bedekt met graslanden en steppen tot op een hoogte van 2.500 meter. De hoogste gebieden van de regio bevatten ook alpiene graslanden.

Volkanische en andere rotsformaties komen in de hele regio voor. De vulkanische zone strekt zich uit over een groot gebied van Zuid-Georgië tot Armenië en het zuidwesten van Azerbeidzjan. Enkele van de prominente toppen van de regio zijn de Mt. Aragats, Didi Abuli, Samsari, en andere. Het gebied wordt gekenmerkt door vulkanische plateaus, lavastromen, vulkanische meren, vulkanische kegels, en andere kenmerken. In het Kleine Kaukasus gebergte ontbreekt het type gletsjers/gletsjers dat in het Grote Kaukasus gebergte wel voorkomt.

• Cornell, Svante E. 2001. Kleine landen en grote mogendheden: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. (Wereld van de Kaukasus.) Richmond, Surrey, Engeland: Curzon. ISBN 9780700711628.
• Krussanov, Andrej, Robin Collomb, and Andrew Wielochowski. 1994. Kaart & Gids voor het Kaukasusgebergte: Bashil-Chegem, Bezingi-Adai Khokh, Topografisch. Worthing: EWP. ISBN 9780906227534.
• NASA Earth Observatory. Mt. Elbrus. Opgehaald 20 december 2008.
• Peakbagger.com. Kaukasus gebergte. Opgehaald 20 december 2008.
• UNESCO Werelderfgoedcentrum. Westelijke Kaukasus. Opgehaald op 21 december 2008.

Coordinaten: 42°30′N 45°00′E / 42.5, 45