De meeste insectensoorten zijn nuttig voor mens en milieu. Helaas brengen hun gewoonten insecten soms in conflict met de mens. In de natuur leven kledingmotten en tapijtkevers in of nabij de nesten van insecten, vogels en andere dieren, waar ze waardevolle consumenten zijn van afgeworpen haar, hoorn, huid en veren die zich anders zouden ophopen en het milieu vervuilen. Het is misschien verrassend om te weten dat deze en soortgelijke materialen ook worden aangetroffen in veel voorwerpen die wij waarderen, zoals wollen kleding, lederwaren, bont en tapijten van natuurlijke vezels.
Sommige zilvervisjes kunnen de cellulose in plantaardige stoffen, waaronder katoen en linnen, verteren. Andere insecten brengen soms schade toe aan stof, hoewel ze het materiaal zelf niet kunnen verteren. Ze voeden zich met organisch materiaal dat het materiaal vervuilt. Kleding wordt vaak bevuild door urine, transpiratie of huidafscheidingen, waardoor het smakelijk is voor sommige insecten, waaronder kakkerlakken, krekels en oorwurmen.
Kledingmotten en tapijtkevers behoren tot de zeer weinige insecten, schimmels en micro-organismen die keratine kunnen verteren, een eiwitbestanddeel van veren, haar, bont, hoorns, geweien, hoeven, nagels en snavels. Kledingmotten voeden zich echter het liefst met voorwerpen die verontreinigd zijn met organisch materiaal, zoals gemorst voedsel, lichaamsvloeistoffen, schimmelsporen of stuifmeel.
Alle motten en kevers doorlopen een ei-, larve-, pop- en volwassen stadium. Vaak wordt het meeste voedsel en schade aangericht door de larven. Ze kunnen zich voeden met de meest uiteenlopende zaken, en doen dat meestal onontdekt totdat de schade is aangericht. Volwassen kledingmotten en tapijtkevers eten soms helemaal niet.
CARPETBEETLES
Tapijtkevers zijn misschien wel het meest voorkomende, en meest over het hoofd geziene, ongedierte in woningen. Ze behoren tot een groep kevers die bekend staan als dermestidae. Zo genoemd naar hun gewoonte om dode huid te eten, eten dermestidae in feite een breed scala aan niet-levende dierlijke en plantaardige stoffen.
Tapijtkevers werden zo genoemd toen de meeste tapijten nog van wol waren gemaakt. Tegenwoordig bestaat het meeste tapijt uit synthetische materialen waar tapijtkevers zich niet mee voeden, hoewel tapijten van wol of plantaardige vezels (sisal, jute) nog steeds vatbaar zijn voor aanvallen van tapijtkevers.
Dierlijke producten die door de larven van tapijtkevers worden gegeten zijn: haar, bont, wol, leer, huiden, hoorn, geweien, preparaten van taxidermie, aas en dode insecten, ook in insectencollecties. Plantaardige materialen die door de larven worden aangevallen zijn: graan, zaden en noten, knaagdierenvoer (gemaakt van zaden), maar ook voedsel voor huisdieren en mensen.
De meeste tapijtkeverlarven zijn niet meer dan een centimeter lang, enigszins wormachtig en vaak behaard. De haren kunnen bij aanraking de huid irriteren, en bij inademing de luchtwegen. De etende larven laten onregelmatige gaatjes en hun vervellingshuidjes achter in en op aangetaste voorwerpen. Er kunnen zich hoopjes poeder ophopen, zoals fijn zaagsel, wanneer hardere voorwerpen zoals hoorn, gewei of dode insecten worden gegeten.
De volwassen tapijtkevers zijn rond tot ovaal van vorm en meestal donker van kleur. Binnenshuis worden ze soms kruipend op muren waargenomen, meestal in het voorjaar. Buiten kunnen ze worden aangetroffen rond bloemen, waar ze zich voeden met stuifmeel.
Common, Furniture, and Varied Carpet Beetles (Anthrenus spp.)
Zoals alle tapijtkevers hebben de volwassen exemplaren van deze soorten gekleurde schubben op hun lichaam: wit en oranjerood voor de gewone tapijtkever (Anthrenus scrophulariae), wit en geel voor de meubeltapijtkever (A.flavipes), en wit, bruin en geel voor de gevarieerde tapijtkever (A.verbasci).
De kleine larfjes hebben plukjes donker haar die ze bij verstoring optillen. De larven van deze soorten voeden zich met dierlijke producten, vooral haar van huisdieren, huidschilfers en dode insecten. Larven en volwassenen zijn niet meer dan een achtste van een centimeter lang.
Zwarte tapijtkever (Attagenus unicolor ook bekend als A. megatoma)
(Loofhuiden van larven)
Deze soort wordt zowel beschouwd als een plaag die zich voedt met wol, als een plaag die graan aantast. Maar de larven van de zwarte tapijtkever voeden zich met zowel plantaardige als dierlijke producten. De larve is tot een centimeter lang en wortelvormig, met een waaier van lange haren aan het uiteinde van de staart. Volwassen kevers zijn ongeveer een achtste van een duim lang, donkerbruin of zwart, met bruine poten, kogelvormig.
De kevers die bekend staan als kastkevers (Trogoderma spp.) zijn vergelijkbaar in vorm en kleur, maar hebben vaak wat vage vlekken op hun vleugeldek. Ze voeden zich echter bijna uitsluitend met plantaardige producten, zoals veevoer, voer voor huisdieren en graan.
Huid- en spekkevers (Dermestes spp.)
Deze spekkevers voeden zich bij voorkeur met huiden, leer, vleeswaren en dode dieren. Volwassen kevers zijn ovaalvormig en tot een halve centimeter lang. Huidkevers (D. maculatus) worden in musea gebruikt om vlees van skeletten te verwijderen. De volwassen kevers zijn zwart van boven en grijswit aan de onderkant. Elk vleugeldek komt aan de achterkant tot een scherpe punt. De volwassen vleeskever (D. lardarius) is donkerbruin en heeft een doffe gele band met zwarte vlekken op de dekschilden. De zwarte loopkever (D. ater) is zwart van boven en geelgrijs met zwarte vlekken aan de onderzijde. Hij is ook bekend als de verbrandingskever, omdat hij zich voedt met onverbrande resten in verbrandingsovens.
De wormachtige larven van deze drie soorten zijn bijna identiek — tot een halve nch lang, behaard, donkerbruin tot zwart, met twee stekels op het staarteinde. Vlak voor de verpopping (coconstadium) tunnelen de volgroeide larven zich in stoffen als zacht hout en schuimisolatie.
 |
Larvekever |
 |
KLEDINGMOTEN
Top naar beneden: Poppetje, volwassen exemplaar, larve
Heden ten dage, nu er minder kleding en vloerbedekking van wol wordt gemaakt, komen kledingmotten minder vaak voor dan ze ooit waren. De larven (rupsen) grazen nog steeds aan het oppervlak van wol, en voeden zich ook met andere artikelen, zoals die van haar, bont, zijde of veren. De rupsen zijn wit met donkerbruine koppen. Wanneer ze volgroeid zijn (ongeveer een halve centimeter lang) kruipen ze soms een meter of meer weg van de voedselbron en hechten zich vast aan muren en plafonds om cocons te vormen, die later tevoorschijn komen als bleke motten met een spanwijdte van minder dan een halve centimeter.
De volwassen motten geven de voorkeur aan donkere ruimten in kasten en op zolders.* De volwassenen leven net lang genoeg om te paren en eieren te leggen die ze aan voedselbronnen “vastlijmen”. De ontwikkeling van ei tot volwassen mot duurt meestal twee tot drie maanden, maar kan jaren duren, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden. Ze gedijen bij een hoge luchtvochtigheid.
* Wanneer men overdag kleine, lichtgekleurde motten door de kamer ziet vliegen, zijn dat meestal geen kledingmotten, maar een van de vele voedseletende motten, meestal de Indische meelmot (Plodia interpunctella). De Indianmeal mot heeft een brede band van koperkleur over de uiteinden van zijn voorvleugels. De rupsen worden tot twee derde van een inch lang, zijn dofwit, soms met een groenige of roze zweem, en worden meestal aangetroffen in menselijk of huisdiervoedsel.
Streepjesmot (Tineola bisselliella)
De meest voorkomende kledingmot in Illinois is de streepjesmot. De volwassen mot heeft goudkleurige voorvleugels en een pluk rode haren op zijn kop. De larven zijn helderwit met donkerbruine koppen. De rupsen voeden zich in webben en zijden buizen die ze spinnen op voedselbronnen. Ze laten korrelige, knotsvormige uitwerpselen achter die overeenkomen met de kleur van hun voedsel. Bij voorkeur eten ze wol, haar of bont, maar ze eten ook menselijk voedsel zoals vlees en melkproducten. Wanneer ze volgroeid zijn, spinnen ze zijden cocons en bevestigen ze stukjes voedsel en afval als camouflage.
Kledermot (Tinea pellionella)
Deze rups, die het meest voorkomt in het zuiden van de Verenigde Staten, dankt zijn naam aan de zijden koker waarin de larve zich voedt en waarin zij uitwerpselen en stukjes besmet materiaal vasthecht om zich te helpen vermommen. De rups trekt zich terug in zijn huls wanneer hij wordt gestoord en wanneer hij zich ontwikkelt tot een volwassen mot. Veren zijn het favoriete voedsel van deze mot, maar hij voedt zich ook met bont, wol, vilt, preparaten, specerijen, tabak en zelfs drugs.
Een koffermakende rups is van een webvormende kledingmotrups te onderscheiden door de donkerbruine plaat (het prothoracisch schild) achter de kop. De volwassen vossenmot is geelbruin tot bruin met drie donkere vlekken op de voorvleugel, hoewel de vlekken soms zijn weggesleten.
Preventie en bestrijding van kledingmotten en tapijtkevers
Mottenballen, kristallen en cederolie, indien goed gebruikt, motten en tapijtkevers doden, maar ze weren dit ongedierte niet af. Ze zijn dus eigenlijk van weinig waarde voordat de voorwerpen worden aangetast. Veel cederhouten kisten en kasten zijn niet goed genoeg afgesloten om voldoende damp vast te houden om het ongedierte effectief te doden, en cederolie verliest zijn werkzaamheid meestal na twee of drie jaar.
Voorwerpen die door kleermotten en tapijtkevers kunnen worden aangevallen, moeten schoon worden gehouden en goed worden afgesloten in plastic zakken of containers als ze niet worden gebruikt. Pas uitgekomen larven zijn piepklein en kunnen gemakkelijk binnendringen door kieren van minder dan een centimeter breed. Tapijten en vloerkleden van natuurlijke materialen moeten regelmatig worden gestofzuigd. Structuren moeten ook vrij worden gehouden van dierennesten, b.v. vogel-, knaagdier-, bijen- en wespennesten die kledingmotten en tapijtkevers aantrekken. Dode insecten mogen zich binnenshuis niet ophopen. Bovendien mogen gevoelige voorwerpen niet in het gebouw worden gebracht voordat het ongedierte dat ze herbergen is geëlimineerd.
De bestrijdingsmethoden zijn in wezen hetzelfde voor kledingmotten en tapijtkevers: identificeer het ongedierte, lokaliseer aangetaste voorwerpen, gooi aangetaste voorwerpen weg of behandel ze. Vaak is de schade die deze plaagdieren aanrichten onze eerste indicatie van hun aanwezigheid, omdat ze vaak onopgemerkt blijven totdat er grote aantallen aanwezig zijn en de schade zichtbaar is.
Voor het identificeren van de volwassen exemplaren en de larven is vaak een deskundige ongediertebestrijder of een entomoloog nodig. Het identificeren van de soort en het kennen van zijn gewoonten kan helpen bij het lokaliseren van de voedselbron(nen). Terwijl de inspectie van opgeslagen voedsel zich concentreert op de voorraadkast, kan de inspectie van kledingmotten en tapijtkevers de gehele constructie omvatten, waarbij plaatsen die vaak over het hoofd worden gezien, zoals ruimtes boven valse plafonds, kasten, zolders en kruipruimtes, worden onderzocht.
Vallen kunnen worden gebruikt om bewoners te waarschuwen voor nieuwe plagen, om besmettingshaarden te lokaliseren en om de activiteit van ongedierte te controleren. Feromoonvallen gebruiken chemische geuren die aantrekkelijk zijn voor specifiek ongedierte. Er zijn vallen te koop die kledingmotten en tapijtkevers aantrekken. Eenmaal aangetrokken door de feromonen in deze vallen, komen plaagdieren die erop landen vast te zitten aan de kleefvlakken van de vallen. Feromoonvallen mogen niet verward worden met standaard plaagdiermonitoren (kleefvallen) die geen feromonen bevatten en die waarschijnlijk geen kledingmotten of tapijtkevers vangen.
Wanneer een voedselbron wordt ontdekt, moet deze worden weggegooid. Als het aangetaste voorwerp moet worden bewaard, kan het worden schoongemaakt of behandeld. Aangetaste kleding en stoffen kunnen chemisch worden gereinigd, gewassen en gedroogd op de “hete” stand van de droger en/of gestreken. Stoomreiniging van vloerkleden en andere voorwerpen kan ook effectief zijn.
Plaatsing van aangetaste artikelen in de vriezer (bij ongeveer 5 F) kan weken duren voordat het ongedierte in de artikelen is gedood. Diepvriezers (bij -20°C) kunnen het ongedierte in twee tot zeven dagen doden, afhankelijk van de grootte van het voorwerp. Artikelen die moeten worden ingevroren, moeten worden afgesloten in plastic zakken waarin de lucht is verwijderd om vorstschade te helpen voorkomen.
Het gebruik van pesticiden voor de bestrijding van kledingmotten en tapijtkevers is niet vaak gerechtvaardigd. Pesticiden mogen nooit worden gebruikt als het belangrijkste middel om ze te bestrijden, maar kunnen, indien nodig, worden toegepast door ongediertebestrijders. Stofformuleringen, zoals die met boorzuur, silicagel of diatomeeënaarde, kunnen effectief worden toegepast op tapijt of stoffen voorwerpen die men plat laat liggen, maar het kan weken duren voordat het ongedierte is uitgeroeid. Hoewel alle ongedierte in een aangetast voorwerp snel kan worden gedood door fumigatie, vereist deze methode professionele expertise en wordt ze meestal voorbehouden aan dure voorwerpen en museumstukken. In de winkel gekochte “foggers” met een totale afgifte van aërosolen, zoals oppervlaktebespuiting, doden het ongedierte niet diep in grotere voorwerpen.
Mottenballen, -vlokken of -kristallen (die naftaleen of paradichloorbenzeen bevatten) kunnen ongedierte ook doden wanneer ze in voldoende hoeveelheden (volgens de aanwijzingen op het etiket) worden gebruikt in goed afgesloten containers en kasten. Plaats het materiaal tussen vellen krantenpapier om vlekken te voorkomen en om de circulatie in de container te maximaliseren. Bewaar de verpakking ten minste een maand bij kamertemperatuur of hoger.
Images courtesy of: Tom Murray; C.E. Colwell; Jim Kalisch, Universiteit van Nebraska; Laura Jesse, Iowa State University; Universiteit van Wisconsin; Clemson University; United States Department of Agriculture; en Bugwood.org.
NOOT: Wanneer pesticiden worden gebruikt, is het de wettelijke verantwoordelijkheid van de toepasser om de aanwijzingen op het etiket van het product te lezen en op te volgen. Het niet opvolgen van de aanwijzingen op het etiket, zelfs als deze in strijd zijn met de hier verstrekte informatie, is een overtreding van de federale wet.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Illinois Department of Public Health, Division of Environmental Health, 525 W. Jefferson St., Springfield, IL 62761, 217-782-5830, TTY (alleen voor gehoorgestoorden) 800-547-0466.