Heading

Delen is geven!

• Delen
• Pin

Wacht. Wat?

Als vissen alleen onder water kunnen leven, hoe kunnen vissen dan verdrinken? Het lijkt een simpele ja/nee vraag, maar er kan van alles misgaan waardoor een vis niet meer goed kan ademen en dus kan stikken en ‘verdrinken’. Enkele redenen hiervoor zijn een laag zuurstofgehalte in het water, andere onstabiele waterparameters, parasieten en ziekten, of zelfs slechte selectieve kweek.

Lees verder om alles te weten te komen over hoe zuurstof in water wordt opgelost, hoe vissen ademen, en wat tot verdrinking van een vis kan leiden.

Opgeloste zuurstof

Om te begrijpen hoe het zuurstofgehalte in water vissen beïnvloedt, is het belangrijk om te kijken hoe zuurstof vanuit de lucht in het water terechtkomt. Opgeloste zuurstof (DO) is de wetenschappelijke maat die wordt gebruikt om te bepalen hoeveel zuurstof zich in het water bevindt en klaar is om door levende organismen te worden gebruikt. Opgeloste zuurstof wordt beïnvloed door een groot aantal factoren, waaronder diepte, temperatuur, atmosferische uitwisseling, externe bronnen en fotosynthese.

Diepte en temperatuur

Koud water zal meer opgeloste zuurstof bevatten en warm water zal minder opgeloste zuurstof bevatten. Dit betekent dat wanneer de temperatuur van het oppervlaktewater laag is (zolang de uitwisseling tussen lucht en water niet door ijs wordt gehinderd), de opgeloste zuurstofconcentratie hoog zal zijn; wanneer de temperatuur van het oppervlaktewater hoog is, zal de opgeloste zuurstofconcentratie laag zijn.

De seizoenen, alsmede de hoogte- en breedtegraden, hebben grote invloed op de hoeveelheid opgeloste zuurstof die daadwerkelijk in de waterkolom beschikbaar is. Ook het zoutgehalte is van invloed op de zoetwaterconcentratie ten opzichte van zoutwatersystemen. Dit is een van de belangrijkste redenen waarom men zich zorgen maakt over de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde; als de atmosfeer opwarmt, zal ook het oppervlaktewater opwarmen en de uitwisseling van zuurstof vertragen. De organismen die zuurstof nodig hebben om te overleven, kunnen te maken krijgen met afnemende niveaus van opgeloste zuurstof.

Atmosferische uitwisseling

Hoe komt zuurstof dan überhaupt in de waterkolom terecht? Een van de belangrijkste manieren waarop zuurstof in de waterkolom terechtkomt, is via oppervlakte-uitwisseling. Voor het grootste deel gebeurt dit door menging van water met zuurstof uit de atmosfeer via wind en golven. Dit betekent dat rivieren met veel turbulentie meestal hogere opgeloste zuurstofconcentraties hebben dan stilstaande meren.

Outside sources

Deze rivieren monden uiteindelijk echter uit in grotere waterlichamen, die de opgeloste zuurstof met zich meebrengen en de van nature aanwezige concentraties in die gebieden beïnvloeden. Sommige van deze stromen worden bovendien gevoed door grondwater, dat ook van invloed is op de opgeloste zuurstofconcentraties.

Fotosynthese

Ten slotte zetten waterplanten en vegetatie, net als bomen fotosynthese ondergaan, ook kooldioxide om in zuurstof terwijl ze hun eigen voedsel verwerken. Een autotroof plankton, het fytoplankton, is bijzonder belangrijk voor het zuurstofgehalte in het water doordat het overdag fotosynthese uitvoert in het oppervlaktewater.

Respiratie

Die organismen die geen fotosynthese ondergaan, ondergaan in plaats daarvan ademhaling, waarbij zuurstof wordt omgezet in koolstofdioxide. Hieronder vallen vissen, slakken, krabben, maar ook het fytoplankton waar we het eerder over hadden!

Een van de grootste groepen die gebruik maken van ademhaling zijn bacteriën. Wanneer mineralen en voedingsstoffen in een systeem terechtkomen, beginnen algen en andere fotosynthetische organismen te gedijen in deze eutrofe omstandigheden; dit wordt gewoonlijk veroorzaakt door de afspoeling van meststoffen en andere nutriëntenrijke oplossingen die op onnatuurlijke wijze in een ecosysteem terechtkomen. De algen kunnen zo dik worden dat het water groen gekleurd wordt en alle licht blokkeert dat voorbij de eerste paar centimeter water kan doordringen. Dit leidt er uiteindelijk toe dat waterplanten verhongeren omdat ze geen fotosynthese meer kunnen ondergaan.

Op hetzelfde moment beginnen de algen af te sterven omdat de overtollige voedingsstoffen uit het water worden geabsorbeerd en uitgeput. Dan beginnen bacteriën de rottende algen en andere vegetatie af te breken. Omdat er zoveel voedsel is om de bacteriepopulatie te laten gedijen, neemt het aantal bacteriën toe en dus ook de ademhaling, waardoor het zuurstofgehalte daalt terwijl ze ademen. Als dit zuurstofgehalte snel daalt, wordt het water anoxisch.

Bij een dergelijk zuurstofgebrek sterven meestal alle organismen die zuurstof nodig hebben om te overleven. Deze gebieden worden dode zones genoemd, waar het leven in het water niet kan overleven.

Hoe vissen ademen

Vissen hebben kieuwen waarmee ze kunnen ademen. Deze kieuwen bestaan uit een uitgebreid netwerk van met bloed gevulde haarvaten die een groot oppervlak voor de uitwisseling van zuurstof en kooldioxide bieden. Er zijn vissen en ongewervelde dieren die zowel in als uit het water kunnen ademen, maar in dit artikel bespreken we niet de fysiologie van deze soorten. Voor typische vissen:

Voreerst nemen vissen zuurstof op via hun mond. Vervolgens creëren ze druk in hun bek, waardoor het water de dunne kieuwlagen passeert. De opgeloste zuurstof diffundeert in de bloedbaan, omdat de zuurstofconcentratie in het bloed lager is dan in het omringende water. Ook kooldioxide wordt via de kieuwen weer in het water uitgestoten.

Maar wat gebeurt er als de vis achteruit wordt getrokken en geen water door zijn bek kan opnemen, bijvoorbeeld aan een vislijn?

Kunnen haaien achteruit zwemmen?

Je hebt misschien gehoord dat haaien voortdurend moeten zwemmen om te kunnen ademen. Hoewel sommige soorten een uitzondering op deze regel vormen en net als andere vissen kunnen ademen, is het in het algemeen waar en zullen haaien stikken als er geen nieuwe toevloed van water over hun kieuwen komt. Maar kan een haai achteruit zwemmen?

Haaien zijn de enige vissoort die niet achteruit kunnen zwemmen, voornamelijk door de structuur van hun borstvinnen die niet van kromming kunnen veranderen. Maar als ze achteruit zouden kunnen zwemmen – of door een visser naar de kust worden gesleept – zouden ze waarschijnlijk ook stikken.

Kieuwen zijn ontworpen om water uit te stoten en te verwerken en niet om water op te vangen. Door de achterwaartse beweging wordt water over de kieuwen geperst, waardoor het normale ademhalingsproces wordt verstoord en de vis uiteindelijk niet meer kan ademen, wat uiteindelijk tot ‘verdrinking’ leidt.’

Het eenvoudige antwoord: kunnen vissen verdrinken?

Ja, vissen kunnen ‘verdrinken’ – bij gebrek aan een beter woord. Het is echter beter om het te zien als een vorm van verstikking waarbij het zuurstofgehalte te laag is of de vis om de een of andere reden niet goed zuurstof uit het water kan halen. In de onderstaande paragrafen gaan we dieper in op de redenen waarom vissen kunnen verdrinken.

Het lange antwoord

Als je op zoek bent naar informatie over waarom je aquariumvissen zijn verdronken, dan moeten we kijken naar wat een gebrek aan zuurstof in de waterkolom kan veroorzaken. We zullen kijken naar algenbloei, slechte watercondities, ziekten en parasieten, en lichaamsveranderingen.

Eutrofiëring en algenbloei

Zoals we eerder bespraken, kan een overmaat aan voedingsstoffen algenbloei veroorzaken, die op zijn beurt de bacteriepopulaties doet toenemen die het zuurstofgehalte in het water uitputten. Als er niet genoeg zuurstof in het water is voor vissen om te ademen, dan stikken ze langzaam.

De ergste schadelijke algenbloei (HAB) is meestal een type bacterie dat cyanobacteria wordt genoemd, of blauwalg, die zelfs gevaarlijk kan zijn voor mensen; merk op dat niet alle algenbloei schadelijk is in de zin dat ze leiden tot giftige omstandigheden. Het omringende water kan echter gemakkelijk worden verontreinigd en ziekte veroorzaken als het wordt geconsumeerd of als erin wordt gezwommen.

In deze omringende gebieden kunnen ook schelpdieren door het water worden gefilterd, waardoor de aanwezige giftige stoffen worden vastgehouden. Het consumeren van deze schelpdieren kan leiden tot paralytic shellfish poisoning (PSP), en mensen met mogelijke symptomen moeten onmiddellijk medische hulp zoeken.

Een van de meest beruchte dode zones ligt aan de monding van de Mississippi rivier. Dit is het resultaat van meststoffen uit landbouwcentra langs de rivier die wegspoelen en geconcentreerd raken bij het begin van de Golf van Mexico. Veel visserijen, garnalenkwekerijen en oesterkwekerijen hebben te lijden gehad onder dit hypoxische water dat niet genoeg zuurstof bevat voor gezonde omstandigheden.

Wateromstandigheden

Waarom kun je geen vissen toevoegen aan een pas gerecycled aquarium? Als u het antwoord op deze vraag niet weet, raden wij u aan onze gids over het cyclisch houden van aquaria hier te lezen.

Misschien weet u wel dat u het niet moet doen, maar misschien weet u niet precies waarom een ongerecycled aquarium zo schadelijk kan zijn voor een nieuwe vis. Een van de belangrijkste problemen is dat een nieuwe bak een watercyclus ondergaat, te beginnen met ammoniak – denk eraan dat ammoniak ook een piek kan vertonen als de bak overbevolkt is. Als er zich ammoniak in de waterkolom bevindt, kunnen alle vissen worden blootgesteld aan ammoniakvergiftiging.

Ammoniak kan brandplekken veroorzaken op uw vissen, waardoor het lijkt alsof de kieuwen bloeden. Deze vlekken zullen zich uiteindelijk uitbreiden naar de rest van het lichaam. Tegelijkertijd kan men zien dat de vis naar lucht hapt aan het wateroppervlak, geen eetlust heeft en op de bodem van het aquarium gaat liggen. Als de vis te lang in deze wateromstandigheden blijft, kan hij niet de zuurstof krijgen die hij nodig heeft, met verdrinking als gevolg.

Na ammoniak komt nitriet in de cyclus, wat een andere dodelijke parameter is die uw vis snel kan doden. Als de vis eenmaal is blootgesteld, komt nitriet in de bloedbaan terecht en bindt zich aan hemoglobine waar zuurstof had moeten hechten, waardoor de vis pijnlijk stikt en verdrinkt.

Parasieten en ziekten

Vissen hebben kieuwen nodig om opgeloste zuurstof in te ademen, maar wat gebeurt er als die kieuwen zijn aangetast door parasieten of een ziekte? Helaas zijn de kieuwen een veel voorkomende plaats waar zowel inwendige als uitwendige parasieten in/op vissen voorkomen. De meeste van deze parasieten behoren tot de Monogenenea klasse, die platwormen omvat die gewoonlijk op de huid of in de kieuwen worden aangetroffen.

Een slijmerige parasiet is de kieuwworm (geslacht Dactylogyrus) die zich meestal hecht aan leden van de Cyprinidae familie, zoals goudvissen, koi, en karpers. Deze zuigwormen zwemmen aanvankelijk vrij rond en moeten dan na enkele uren een gastheer vinden om te overleven. Dit veroorzaakt meestal ontstoken kieuwen en kan irritatie veroorzaken waardoor de vis aan zijn kieuwen gaat krabben op harde oppervlakken. De vis kan ook moeite hebben om goed te ademen, lusteloos worden en minder eetlust hebben.

Treurig genoeg bezwijken veel vissen aan deze parasieten, omdat ze zeer besmettelijk zijn en zich snel vermenigvuldigen. De meeste vissen worden ofwel verder verzwakt door andere bacteriële of schimmelinfecties als gevolg van krabben en ontstekingen, ofwel zijn ze niet in staat voldoende zuurstof uit het water te halen, waardoor de vis verdrinkt.

Nog vaker krijgen aquariumvissen te maken met ich (Ichthyophthirius multifiliis), die zich in de kieuwen kan nestelen en langdurige gevolgen kan hebben als de vis het overleeft.

Vissen kunnen ook verdrinken als gevolg van andere factoren, zoals bacteriële of schimmelinfecties. Een probleem waarmee veel zalmachtigen te kampen hebben, is de bacteriële kieuwziekte (BGD); interessant genoeg wordt aangenomen dat deze alleen in de commerciële industrie voorkomt en nog geen gevolgen heeft gehad voor wilde vispopulaties.

Het meest opvallend zijn deze bacteriën, Flavobacterium branchiophilum en F. succinicans, waardoor vissen lusteloos worden, hun eetlust verliezen en minder gevoelig worden voor prikkels van buitenaf. Blootgestelde vissen hebben ook de neiging zich direct in de stroom van nieuw water te nestelen, wat wijst op een behoefte aan meer zuurstof. Indien niet behandeld, kan de vis sterven als de bacterie zich overbevolkt en er niet genoeg zuurstof met succes over de kieuwen wordt geleid.

Een andere soortgelijke bacteriële infectie is amoebische kieuwziekte (AGD), die er ook toe kan leiden dat de vis verdrinkt.

Lichaamsmodificaties

Sommige van de mooiste vissen in de aquariumhandel zijn selectief gekweekt om de meest wenselijke lichaamsmodificaties tot uitdrukking te brengen, die er helaas toe kunnen leiden dat de vis verdrinkt. Een mooi en triest voorbeeld hiervan is de betta vis.

Betta vissen zijn een speciale vis om rekening mee te houden als het gaat om ademhaling. Deze vissen hebben een speciaal orgaan, het labyrintorgaan, dat hen in staat stelt naar het wateroppervlak te gaan en lucht uit de lucht naar binnen te slokken. Aangenomen wordt dat dit orgaan is ontstaan uit een behoefte aan meer zuurstof in water met een laag zuurstofgehalte. Betta vissen kunnen ook zuurstof uit het water halen via hun kieuwen, net als andere vissen.

Betta vissoorten met lange staarten hebben ook het vermogen om naar het wateroppervlak te gaan om lucht op te zuigen en water via hun kieuwen naar binnen te trekken. Deze vissen zijn echter zo overgefokt dat hun staarten hen naar beneden slepen, waardoor het moeilijk wordt om naar boven te komen om lucht te happen of zelfs maar te zwemmen. Hierdoor raken deze vissen uitgeput en eindigen meestal leunend op de zijkant van een decoratie of op de bodem van het aquarium.

Als er weinig waterbeweging in het aquarium is, zal de zuurstof snel opraken en zullen uw vissen worstelen om te ademen en niet in staat zijn om extra lucht te krijgen. Zodra de vis heeft genomen zoveel zuurstof als het kan uit de waterkolom via zijn kieuwen en als het nog steeds niet in staat is om te zwemmen naar het oppervlak van het water voor lucht, zal de vis verdrinken.

Als u op zoek bent naar het krijgen van een betta vis, zorg ervoor dat u zo veel informatie als je kunt onderzoeken om te voorkomen dat dit gebeurt. Als u al een betta vis met een lange staart heeft, zorg er dan voor dat er voldoende beweging in het water is (zonder dat het moeilijker wordt voor de vis om te zwemmen) en houd het water goed van zuurstof voorzien. Als u meer informatie wilt over hoe overmatige vinnen tot verdrinking kunnen leiden, vindt u ons bericht over de roodstaart betta – de keerzijde van schoonheid hier.

Conclusie

Kunnen vissen verdrinken? Absoluut. En dat je vissen verdrinken is zeker geen prettige ervaring.

Houd het opgeloste zuurstofgehalte in je aquarium op peil door veel waterbeweging en uitwisseling met lucht aan de oppervlakte. Houd de waterwaarden op peil, kijk uit voor parasieten en ziekten, en vermijd vissen met een veranderd lichaam, en hopelijk hoeft u niet te ervaren wat er gebeurt als vissen verdrinken.