Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het immuunsysteem van het lichaam zich tegen de eigen weefsels keert (auto is een Grieks voorvoegsel, wat zelf betekent). Er zijn een aantal ziekten die in deze categorie vallen, waaronder lupus, reumatoïde artritis, psoriasis of de ziekte van Crohn.
Multipele sclerose (MS) wordt door veel medische onderzoekers beschouwd als een auto-immuunziekte. Bij MS zijn de aanvallen gericht tegen de vettige myelinelaag die de zenuwcellen omgeeft en isoleert (een proces dat demyelinisatie wordt genoemd), wat tot laesies leidt. Oligodendrocyten, die myeline produceren, en zenuwvezels worden ook beschadigd.
Sommige onderzoekers beschouwen MS echter als een “immuungemedieerde” ziekte, omdat het precieze antigeen, of de stof (meestal eiwitten) die het immuunsysteem aanzet tot de productie van antilichamen tegen het centrale zenuwstelsel (CZS), nog niet is geïdentificeerd.
Het immuunsysteem
Het immuunsysteem is de verdediging van het lichaam tegen ziekte en infectie (immuun komt van het Latijnse woord immunis, wat vrij of onaangeroerd betekent). Het bestaat uit verschillende organen, cellen en eiwitten, die elk een specifieke rol spelen bij de bescherming tegen virussen, bacteriën en lichaamsvreemde stoffen. Deze rollen omvatten:
- Ziektekiemen zoals virussen, bacteriën, parasieten of schimmels neutraliseren en ze uit het lichaam verwijderen.
- Herkennen en neutraliseren van vreemde en schadelijke stoffen uit de omgeving.
- Bestrijden van kwaadaardige cellen die betrokken zijn bij kanker, of andere cellen die door ziekte zijn veranderd.
Het immuunsysteem is ongelooflijk complex, in complexiteit alleen de tweede na het zenuwstelsel. Het kan worden geactiveerd om zich te verdedigen tegen reeds bekende ziekteverwekkers die in zijn “geheugen” zijn opgeslagen, waardoor een snelle immuunrespons mogelijk wordt. Tegelijkertijd weet het zijn eigen cellen te herkennen, om zichzelf niet tegen te werken.
Problemen ontstaan echter als een vreemde stof te veel op zijn “zelf” lijkt, op zijn eigen weefsels, en wordt genegeerd – of als het immuunsysteem zijn weefsels verkeerd interpreteert en ze als vreemde indringers opvat. Bij auto-immuunziekten activeert het immuunsysteem een verdediging tegen de eigen weefsels – of dat nu zenuwcellen (MS), gewrichten (reumatoïde artritis) of de huid (sclerodermie) zijn – en beschadigt het datgene wat wordt aangevallen.
Het immuunsysteem bij MS
Nog niemand kent de precieze oorzaak van MS. Maar er bestaat weinig twijfel over dat het immuunsysteem bijdraagt aan de schade die wordt toegebracht aan de myelineschede op zenuwvezels (axonen), en ook aan de axonen zelf en aan zenuwcellichamen.
Onderzoekers suggereren deze drie mogelijkheden als redenen achter dergelijke aanvallen:
- Het immuunsysteem vecht tegen een infectieuze agens (bijv.g., een virus) dat hersen- en zenuwcellen nabootst of er anderszins op lijkt (een gebeurtenis die moleculaire mimickry wordt genoemd).
- Het immuunsysteem richt zich inderdaad tegen ongezonde hersencellen
- Het immuunsysteem is normale hersencellen als vreemde indringers gaan beschouwen
Hoewel de derde mogelijkheid lange tijd de voorkeur heeft gehad, suggereert recent onderzoek dat de eerste twee een rol spelen bij MS, mogelijk door een breuk in de hersen-bloedbarrière waardoor het immuunsysteem voor het eerst in contact komt met de hersenen.
Lymfocyten en macrofagen zijn typen witte bloedcellen die door het immuunsysteem worden geproduceerd als beschermende stoffen. Zij circuleren in het bloed en passeren de hersen-bloedbarrière – een beschermende barrière die is ontworpen om te voorkomen dat door het bloed overgedragen cellen of andere stoffen het centrale zenuwstelsel binnendringen en de hersenen, de oogzenuwen en het ruggenmerg beschadigen.
Op de een of andere manier breekt dit systeem af bij MS, en witte bloedcellen (lymfocyten en macrofagen) passeren de barrière om hun aanvallen op de myelineschede rond de zenuwvezels te beginnen. Andere immuunwitte bloedcellen, bekend als T-cellen, worden om onbekende redenen ook geactiveerd en keren zich tegen eiwitten in het centrale zenuwstelsel, waardoor ontstekingen ontstaan, chemicaliën worden afgescheiden die zenuw-axonen beschadigen, en andere schadelijke immuuncellen worden gerekruteerd.
MS-behandeling: Op zoek naar doelen voor het immuunsysteem
Om MS te begrijpen en de voortgang van de ziekte te vertragen, is het nodig beter te begrijpen hoe het immuunsysteem bij de ziekte betrokken is.
Huidig onderzoek richt zich op de volgende gebieden:
- Inzicht in de werking van de onderdelen van het systeem (T-cellen, B-cellen en antilichamen).
- Het identificeren van nieuwe doelwitten voor therapieën, met name die welke zich richten op specifieke onderdelen zodat een groot deel van het immuunsysteem onaangetast blijft.
- Het identificeren welke stoffen of processen achter zenuw-axonschade zitten
- Het identificeren van die stoffen die immuunaanvallen in- en uitschakelen
Een aantal studies wordt gesteund door de National MS Society en andere patiënten-advocatengroepen. Een van deze studies identificeerde een groep eiwitten, bekend als een complement, dat betrokken kan zijn bij het verlies van zenuwverbindingen (synapsen) in het gebied van de hersenen dat met het geheugen wordt geassocieerd.
Een andere studie keek specifiek naar macrofagen en wat hun schadelijke aanvallen zou kunnen uitlokken. In deze studie konden onderzoekers die werkten in een muismodel van de ziekte onderscheid maken tussen “goede” en “slechte” macrofagen, een bevinding die, indien ondersteund in toekomstig onderzoek, zou kunnen leiden tot behandelingen die zich alleen richten op destructieve of “slechte” macrofagen, waardoor meer van het vermogen van het immuunsysteem om bescherming te bieden tegen ziekte behouden blijft, terwijl de schade bij MS beperkt blijft.
Note: Multiple Sclerosis News Today is uitsluitend een nieuws- en informatiewebsite over de ziekte. Het geeft geen medisch advies, diagnose of behandeling. Deze inhoud is niet bedoeld als vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Vraag altijd advies aan uw arts of een andere gekwalificeerde gezondheidswerker als u vragen hebt over een medische aandoening. Negeer nooit professioneel medisch advies of stel het zoeken ervan uit vanwege iets dat u op deze website hebt gelezen.