Heading

NAD T 777 V3 AV SURROUND SOUND RECEIVER REVIEW
NAD T 758 V3 AV SURROUND SOUND RECEIVER REVIEW
NAD M17 & M27 MASTERS SERIES SURROUND SEPARATES REVIEW

De M17 V2 is een volledig-gebalanceerd ontwerp met 11.1 uitgangskanalen. Het achterpaneel is mooi ingedeeld in verschillende secties. Bovenaan staan de acht hoofdkanalen, 7.1 zo u wilt. De extra vier uitgangen, die vier hoogtekanalen vertegenwoordigen, zijn opgenomen op een MDC-kaart, samen met vier digitale ingangen, twee coax en twee optische. Een andere kaart biedt een keur aan analoge video-aansluitingen. Er zijn drie composiet ingangen en drie uitgangen, en ik moet zeggen dat het lang geleden is dat ik die bekende gele connectors heb gezien. Er zijn ook twee component-ingangen met drie draden en twee uitgangen. Dit is iets dat snel aan het verdwijnen is bij andere receiver- en processormerken. Een derde kaart bevat alle analoge stereo-aansluitingen, zeven ingangen en drie uitgangen. De laatste kaart heeft vijf HDMI-ingangen en twee uitgangen. De kaart heeft ook RJ45- en USB-poorten voor netwerken, samen met het silicium voor Dirac Live en BluOS. Dit laatste wordt ondersteund via een bekabelde of draadloze verbinding met behulp van een kleine dongle die in de USB-poort wordt gestoken.

Al die aansluitingen zijn van weinig waarde als er geen technologie is om ze te ondersteunen. De M17 V2 serveert een grote portie, waaronder Dolby Atmos en de volledige versie van Dirac Live-ruimtecorrectie. Met 11.1 uitgangskanalen is een 7.1.4 systeem mogelijk. 5.1.4 is gebruikelijker en ik heb voor deze review 5.1.2 gebruikt met een paar PSB XA Atmos modules boven op mijn hoofdtorenluidsprekers.

De volledige Dirac software biedt heel wat meer opties dan de Dirac LE die bij de T 758 en T 777 receivers wordt geleverd. De belangrijkste is de mogelijkheid om de frequentierespons over het gehele bereik van 20Hz-20kHz te corrigeren. Dirac LE corrigeert alleen van 20-500Hz. U krijgt ook twee extra kamerindelingen waarmee u de plaatsing van microfoons kunt plannen. De nauwkeurigheid van een ruimtecorrectieprogramma is grotendeels afhankelijk van het aantal metingen en hun locatie. Dirac Full voegt Chair en Auditorium toe aan de Sofa-layout die bij LE wordt geleverd. Het voegt ook een tweede licentie toe, zodat je het op twee verschillende computers kunt draaien.

Fysiek gezien is de M17 V2 helemaal van topklasse. Vanaf het moment dat je begint met uitpakken, weet je dat dit geen doorsnee in massa geproduceerde elektronica-component is. Mijn exemplaar arriveerde in een dubbele doos en het openen ervan gaf me hetzelfde gevoel dat ik had als kind bij het openen van cadeautjes op kerstochtend. Na het optillen van een voorgevormde kartonnen topbeschermer, werd ik begroet door de processor, netjes opgeborgen in een grote koordzak, en twee kleine dozen met aanvullende componenten. Er is geen kruimel piepschuim te zien, en daarvoor juich ik NAD toe. Alle verpakkingen zouden zo moeten zijn.

Vier magnetische voetjes zijn bevestigd aan geïntegreerde spikes aan de onderzijde van het chassis. U kunt ze weglaten als uw rek dat toelaat, maar ze zullen houten oppervlakken beschadigen. Ik heb de voetjes gebruikt met een dikke rubberen laag eronder. Op de voorkant staat alleen een klein NAD logo, omringd door licht wanneer het toestel aan staat, een groot touchscreen in het midden, en een volumeknop die zijdezacht beweegt. Aan de bovenrand bevindt zich een piepklein touchpad dat dienst doet als aan/uit-knop. Mijn enige minpuntje is dat de zwakste instelling van het aanraakscherm nog steeds te helder is in mijn volledig donkere kamer. Het bovenpaneel is voorzien van grote ventilatieroosters, hoewel de M17 V2 niet al te veel warmte uitstraalt. Toch kun je ze maar beter voldoende ruimte geven.

De afstandsbediening is dezelfde grote en zware aluminium staaf die ik me herinnerde van de vorige M17 die ik heb gereviewd. Het is een stevig stuk dat slechts één minpuntje heeft, namelijk een aantal scherpe hoeken. Het aluminium is machinaal bewerkt, maar de randen zijn niet afgerond. Het zou niet moeilijk zijn om zichzelf te snijden. De achtergrondverlichting is zacht blauw en gaat aan als op een knop wordt gedrukt. Ik dacht eerst dat hij niet bewegingsgevoelig was, maar een paar instructies van NAD toonden de juiste toetscombinatie om de functie te activeren. De handset kan worden geprogrammeerd om andere componenten in een multi-mode configuratie te bedienen, net als de afstandsbedieningen die bij high-end receivers worden geleverd.

Een goede installatie van een product als de M17 V2 vereist enige planning. De configuratie begint met een flinke hoeveelheid bedrading, dan een reis door het menu van de processor, en ten slotte de Dirac Live setup. Mijn systeem wordt verankerd door Emotiva eindversterkers, een XPA-5 en een XPA-2. Ik heb de gebalanceerde uitgangen van de M17 V2 rechtstreeks op hen aangesloten met Blue Jeans XLR-kabels. Voor de hoogtekanalen zijn er uitgangen in de vorm van mini-DIN connectors, die ik nog niet eerder had gezien. NAD heeft vier adapters meegeleverd, zodat je kabels van standaardafmetingen kunt aansluiten. Ik heb ze aangesloten op een paar PSB Imagine XA Atmos modules die bovenop mijn Axiom LFR-1100 torens waren geplaatst. Voor deze bespreking heb ik alleen de voorste luidsprekers aangesloten, waardoor ze in feite M100’s werden. Het midden was een VP180 en de surrounds waren QS8v3. De sub was een EP800, ook aangesloten via XLR.

Nadat ik de werking had bevestigd met testtonen, ging ik aan de slag met de Dirac Live setup. De eerste taak was het updaten van de firmware van de processor en BluOS. NAD levert een Wi-Fi-module die je in de USB-poort kunt steken, maar ik koos voor de RJ45-aansluiting voor een directe verbinding met mijn thuisnetwerk. De update duurde slechts een paar minuten. Daarna heb ik de M17 V2 toegevoegd als BluOS-speler in de iPhone app. Dit geeft toegang tot grote hoeveelheden gestreamde content van carriers als iHeart Radio en Spotify.

Ik heb de werking van Dirac Live al gedetailleerd beschreven in mijn vorige reviews van de T 758 en T 777 ontvangers, dus ik zal het hier niet nog eens herhalen. Ik stond echter te popelen om de extra functies van de volledige versie uit te proberen. De extra kamerindelingen zijn intrigerend omdat mijn theater niet echt lijkt op een bankconfiguratie. De stoel staat dichter bij mijn eigenlijke opstelling. En ik wilde het effect van de correctie horen bij frequenties hoger dan 500Hz.

Het was heel interessant om negen punten te meten binnen de vier vierkante voet waaruit mijn theaterstoel is opgebouwd. De indeling wordt grafisch weergegeven in de Dirac interface en vereist twee verschillende hoogtes om zijn magie te laten werken. Het is belangrijk om de kanaalniveaus goed in te stellen voordat de metingen beginnen, want als er clipping optreedt, moet je opnieuw beginnen. Het scherm voorafgaand aan de metingen stuurt een sweep naar elk kanaal, zodat u ze eerst kunt tweaken.

Hierboven ziet u de grafieken van mijn voorste twee luidsprekers. De nulmeting is grijs, terwijl de correctie groen is. U kunt zien hoe Dirac de frequentierespons heeft afgevlakt met een geleidelijke roll-off naar het hoge eind. En de impulsrespons is nu overal neutraal. De volledige versie corrigeert ook standaard het hele frequentiebereik, wat ik een duidelijk voordeel vond. Het creëert een mooi gelaagd geluid waardoor individuele elementen beter hoorbaar zijn en de ideale balans behouden blijft. Dat, in combinatie met de impulsrespons correctie zorgt voor een veel meer samenhangend geluidsveld dan ik ooit heb ervaren met Audyssey of zonder correctie toegepast.

Een surround processor is in de eerste plaats een machine voor het afspelen van films en daar heb ik mijn luistersessies dan ook op toegespitst. Dolby Atmos voegt niet alleen de extra dimensie van hoogte toe aan het geluidsveld, discs gemixt met het object-georiënteerde formaat hebben meer aanwezigheid en impact, zelfs wanneer ze worden afgespeeld via een traditionele 5.1 opstelling. Schaalbaarheid is de sleutel. Uw processor of receiver houdt rekening met de indeling van de luidsprekers en past het geluid aan zodat het optimaal klinkt met de luidsprekers die u daadwerkelijk hebt geïnstalleerd. Er zal nooit informatie ontbreken of effecten die niet volledig worden gerealiseerd. Ik heb dus weinig of geen kwaliteit ingeleverd door eenvoudigweg twee PSB Imagine XA hoogtemodules aan mijn voorste torenluidsprekers toe te voegen.

Vanaf de eerste actiescène in Kong, waarin ongelukkige piloten erop staan hun helikopters dicht langs een reusachtige gorilla te vliegen in plaats van gewoon een beetje hoogte te winnen (maar dan zouden we geen film hebben, toch?), was de verbazingwekkende controle die Dirac over mijn EP800 subwoofer uitoefende, duidelijk te horen. De kamer schudde letterlijk, maar toch kon ik elke frequentie en elke nuance horen. Ik heb nog nooit zo’n luide bas gehoord die ook zuiver en gedetailleerd was. Er is altijd een punt waarop het in brij verandert, maar met de M17 en Dirac kon ik die subwoofer tot oorverdovende hoogten aansturen. Details in het midden- en hoge bereik waren even zuiver en goed weergegeven. De presentatie bracht het woord “lagen” in herinnering. Elk facet van de actie, dreunende helikopterbladen, schreeuwende mensen, brullende dieren, ruisende bomen, was perfect gescheiden van de rest, maar toch geïntegreerd op hetzelfde moment. Het is moeilijk om één woord te vinden om het te beschrijven, maar ik weet dat ik het mooi vond.

Ghost in the Shell, heeft veel subtiele details verborgen tussen een aantal intense en luide momenten. Het zit vol met ruimtelijke aanwijzingen en omgevingseffecten in de surroundkanalen. Dolby Atmos zorgt hier voor een geweldig gevoel van vertikaliteit, samen met een enorm breed voorste geluidstoneel. Door al die effectlagen heen, was de dialoog nooit minder helder. Zelfs het stilste gemompel was goed te onderscheiden.

Met de komst van Blu-ray kwam er ongecomprimeerd geluid, en daar zijn we nu allemaal door verwend. Luisteren naar Dolby Digital of DTS is een karwei geworden omdat het zo ruw en ongedefinieerd klinkt. Stel je mijn verbazing voor toen ik The Blues Brothers binnenliet en naar een paar muzieknummers luisterde. Ik was er zeker van dat ik DTS-HD Master Audio hoorde, maar een snelle controle van het infoscherm bevestigde dat dit niet het geval was. Als u op zoek bent naar een manier om oude DVD’s en vroege Blu-rays die geen lossless geluid hebben nieuw leven in te blazen, kan de M17 dat voor elkaar krijgen. Ik heb deze film nog nooit zo goed horen klinken. Muziek, dialoog, primitieve effecten, ze kwamen allemaal over met een moderne esthetiek in plaats van die bekende jaren tachtig vibe.

NAD bestond natuurlijk al lang voordat thuisbioscopen een ding werden, en hun toewijding aan muziek is in die tijd nooit verslapt. De M17 is absoluut een high-end audiocomponent, die in staat is om de fijnste details in elke opname naar voren te brengen. Met dat in gedachten heb ik een aantal uren naar tweekanaals CD’s geluisterd.

Voordat ik naar een paar klassieke stalwarts ging, ging ik naar de nieuwste van Five Finger Death Punch, en Justice For None. Onnodig te zeggen dat de bas een belangrijke factor was. Ik ben meer gewend aan de manier waarop het in mijn auto klinkt, dus het is geen verrassing dat de M17 heel wat meer detail vond. Metal klinkt vaak als brij op de beste systemen, maar hier brachten Dirac en NAD’s niet aflatende toewijding aan detail elke laag, elk effect en elk instrument naar voren. En het volume? Er was geen grens aan hoe hoog ik kon gaan. Ik verwachtte dat de buren elk moment de politie zouden bellen. Ik moet mijn Emotiva-versterker wat krediet geven, maar de M17 is de absolute koning van resolutie en dynamisch bereik.

Die videometaforen gingen verder toen ik het volume verlaagde met Strauss’ Death and Transfiguration in een live-uitvoering door het New York Philharmonic. Het geluidsbeeld was zowel breed als diep en ik werd naar de beste zitplaats in Avery Fisher Hall gebracht. Zelfs met de achtergrondruis van de opname bleef er geen pianissimo achter. Luisteren naar de M17 is als kijken naar een eersteklas plasma of OLED TV.

De rest van mijn tijd heb ik doorgebracht met Francisco Mignone’s Sixteen Waltzes for Solo Bassoon, gespeeld door de New Yorkse fagottist Frank Morelli. Zijn geluid is behoorlijk expansief, wat nog versterkt wordt door de galm in de zaal. Het was een plezier om het volume zo hard te zetten dat ik het gevoel had dat ik naast hem op het podium zat. Ik kon het niet laten om mijn kopie van de muziek te pakken en een paar notities te maken. Op deze manier naar solo-instrumenten luisteren bevredigt echt mijn nieuwsgierigheid en wens om het proces te begrijpen. De M17 is niet alleen een geweldig klinkende voorversterker, hij dient ook als professioneel referentie-instrument.

Op geen enkel moment kwam ik in de verleiding om de surround-standen uit te proberen met tweekanaals muziek. Het geluid is zo breed en diep, dat er geen behoefte aan is. Veel meerkanaals processors richten zich op surround sound en zetten hun tweekanaals prestaties lager op de prioriteitenlijst. NAD doet dat niet. De M17 V2 is een eersteklas audiocomponent, ongeacht het aantal luidsprekers dat je hebt.

De NAD M17 V2 SURROUND SOUND PREAMP PROCESSOR kost $5999, maar ik daag elke voorversterker uit om hem voor minder dan het dubbele van de prijs te overtreffen.

Hoewel ik veel projectorrecensies schrijf, weet ik dat het belangrijkste onderdeel van elke succesvolle thuisbioscoop het audiosysteem is. Het beste beeldscherm ter wereld is zinloos als het niet wordt ondersteund door goed geluid. De NAD M17 V2 Surround Sound Preamp Processor doet dat en nog veel meer. Mijn ervaring met NAD vertelde me dat ik uitstekende details, een breed dynamisch bereik en een neutrale presentatie kon verwachten. Maar met de toevoeging van Dirac Live tilt deze processor de zaken naar een heel nieuw niveau.

Zoals elk systeem voor ruimtecorrectie, vereist Dirac wat gepruts om het goed te krijgen. Ik heb wat tijd aan de software besteed en mijn inspanningen werden beloond met een ongelooflijke balans, een zuiver geluid bij hoge volumes en een systeem dat zich even goed thuis voelt bij het afspelen van Hollywood-blockbusters als bij de mooiste muziek.

Mijn klachten zijn minder dan klein. Stereo subwoofers zouden mooi zijn, maar vanuit mijn perspectief heb ik geen kamer die groot genoeg is om daarvan te profiteren. En de afstandsbediening, hoewel uiterst competent en mooi gemaakt, zou baat hebben bij een beetje bewerking om die scherpe hoeken te verwijderen.

Dit zijn geen dingen die me ook maar een moment zouden doen stilstaan. De M17 V2 is niet goedkoop, maar ik denk dat hij elke cent waard is. Als ik het geld had, zou hij mijn theater niet verlaten. Het is echt een product op referentieniveau en met ondersteuning voor HDMI 2.0 en Dirac Live-ruimtecorrectie lijkt hij klaar voor de toekomst. Het vergt een investering van zowel geld als tijd, maar ik beloof u, de resultaten zijn het waard. Hij levert niet alleen geweldig geluid, maar ook een geweldige ervaring. De NAD M17 V2 Surround Sound Preamp Processor krijgt mijn hoogste aanbeveling.