Heading

Namibië, een voormalige Duitse kolonie, ligt in het noordwesten van Zuid-Afrika. De Oranjerivier vormt de grens tussen de twee landen. Het land is ongeveer 800 000 vierkante kilometer groot en grenst in het noorden aan Angola en in het oosten aan Botswana. De Caprivistrook, die zich uitstrekt aan de noordelijke rand van het land, strekt zich uit tussen Botswana en Zambia. De eerste Europeaan die in Namibië aan land kwam was de Portugese ontdekkingsreiziger Diogo Cão, die in 1484 ten noorden van Swakopmund bij Cape Cross aan land kwam.

Deels van Namibië zijn berucht om de droogte en een groot deel van het land bestaat uit de Namibwoestijn en de Kalahari. Naar het noorden toe wordt het land groener en vult de Etosha Pan zich met water van noordelijke rivieren. Dit gebied is rijk aan diverse wilde dieren. De Skeleton Coast markeert het gebied waar de Namib aan de Atlantische Oceaan grenst en is bezaaid met wrakken van schepen die in de verraderlijke wateren aan land zijn gegaan, schuilplaatsen van walvisbeen die door de San werden gebruikt en spookstadjes die in de vroege diamantdagen een grote bloei doormaakten.

Door de barre omgeving is Namibië dun bevolkt met verschillende groepen. De bevolking bestaat uit San, Damaras, Ovambos, Namas, Hereros, Oorlams, Kavangos, East Caprivians, Rehoboth Basters, Kaokovelders, Tswanas en Europese kolonisten, voornamelijk Duitsers.

Het land is rijk aan natuurlijke hulpbronnen en de belangrijkste minerale producten zijn koper, diamanten, goud, lood en uranium. De Zuid-Afrikaanse en Portugese regeringen hebben in 1969 gezamenlijk het Kunene-waterkrachtproject ontwikkeld. Ook de visserij is een belangrijke bedrijfstak in Namibië, maar de exploitatie van de rijke rijkdommen van de zee leidde in de jaren zestig en zeventig tot het bijna uitsterven van sardines en ansjovis. Er werden strenge controles ingesteld en sindsdien is het aantal vissen gestaag toegenomen.

In 1885 hield de kanselier van het Duitse Rijk, Bismarck, een conventie in Berlijn waar de Europese mogendheden Afrika onder elkaar verdeelden. Dit werd de “Strijd om Afrika” genoemd. In 1886 werd de grens tussen Angola en wat later Duits Zuidwest-Afrika zou worden, door onderhandelingen tussen de Duitse en Portugese naties vastgelegd. In 1890 werd het eerste Duitse militaire fort gebouwd in Windhoek en in juli van datzelfde jaar wees de Britse regering ook de Caprivistrook toe aan de Duitsers. Hierdoor zou Duitsland toegang krijgen tot de Zambezi rivier en zijn andere Oost-Afrikaanse gebieden, en zou het zijn aanspraken op Zanzibar opgeven.

De reden dat Duitsland Namibië als “protectoraat” koos, werd beïnvloed door het feit dat een tabakshandelaar uit Bremen, Franz Luderitz, in 1882 kustland in het gebied opkocht. Dit had tot gevolg dat Duitsland zich tegen 1884 actief in het Afrikaanse land vestigde. Zij bezetten Herero-landen.

In eerste instantie accepteerden de Herero de “beschermingsverdragen”, maar de Nama-bevolking verzette zich. In 1888 confisqueerden de Duitsers het land van de Herero’s en een groot deel van hun vee. Het doel was om van Zuid-West Afrika een kolonistenkolonie te maken. In 1890 vielen Duitse soldaten de Nama aan en in 1892 werden ze verpletterd, ondanks pogingen van de Nama en de Herero om één front te vormen.

In het begin van de twintigste eeuw werd Afrikaans verzet het centrale thema onder plaatselijke leiders. De Duitse troepen waren nog bezig met het neerslaan van de opstand van de Bondelswarts in 1903 en kregen het zwaar te verduren toen de Herero in 1904 in opstand kwamen. Toen versterkingen arriveerden met superieure wapens versloegen de Duitse troepen hen. De nieuwe Duitse opperbevelhebber, generaal Lothar von Trotha, beval de uitroeiing van alle Herero. Achtervolgd door Duitse troepen vluchtten ze de woestijn in, naar het noorden van Ovamboland en naar het oosten van Bechuanaland, of Botswana. Terwijl de Duitse troepen de Herero vernietigden, lanceerden de Portugezen een nieuw offensief tegen de noordelijke Ovambo.

In 1905 reageerden de Nama, die een bende guerrillastrijders vormden. Na een jaar van hevige gevechten sneuvelde Witbooi, maar Jacob Marengo bleef het Nama-verzet nog twee jaar aanvoeren. In 1907 kwam met de dood van Marengo een einde aan de verzetsoorlog. Veel van de overlevende Nama en Herero werden gevangen genomen of naar werkkampen gestuurd. Al het overgebleven land van de Herero werd in beslag genomen en het werd hen verboden vee te houden. Daarna veranderde het Duitse beleid in het dwingen van de overlevenden om te werken aan de ontwikkeling van de kolonie.

Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, stemde Zuid-Afrika in met deelname aan een aanval op Duits Zuid-West Afrika. Sommige Afrikaner Nationalisten in Zuid-Afrika verzetten zich hiertegen. Onder aanvoering van de generaals J.B.M. Hertzog en C.R. de Wet waren zij tegen Zuid-Afrikaanse deelname aan de oorlog tegen Duitsland en tegen een aanval op Zuid-West Afrika, dat zij zagen als koloniaal gebied van een bevriende mogendheid.

De regering van de Unie had echter militaire noodzaak en economische redenen om het gebied na de oorlog bij de Unie te betrekken. Deze tegenstrijdige motieven en idealen leidden tot de Zuid-Afrikaanse Opstand. Met de onderdrukking van de opstand lanceerde generaal Louis Botha de Zuid-Afrikaanse troepen voor de verovering van de Duitse kolonie en veroverde de Britse marine in september 1914 de baai van Luderitz, waardoor de Duitse bevoorrading werd afgesneden.

De Zuid-Afrikaanse bezetting begon in mei 1915 toen generaal Louis Botha, de eerste premier van de Unie van Zuid-Afrika, 40.000 Zuid-Afrikaanse troepen het bevel gaf het gebied binnen te trekken. De Duitse troepen, die zwaar in de minderheid waren, werden gedwongen zich terug te trekken. De kolonie gaf zich over op 9 juli 1915, waarmee een einde kwam aan 31 jaar Duitse overheersing.

Generaal J.C. Smuts, lid van het Britse Oorlogskabinet, opperde het idee van een mandaatsysteem van de Volkenbond voor de door Duitsland veroverde koloniale bezittingen. Het was niet zijn bedoeling dit systeem toe te passen op de Afrikaanse koloniën van Duitsland, omdat hij hoopte dat Zuid-West-Afrika bij Zuid-Afrika zou worden ingelijfd. Hij kon de Vredesconferentie er niet toe brengen dit goed te keuren en in 1920 kwamen hij en generaal Louis Botha zeer schoorvoetend overeen dat Zuid-Afrika Zuidwest-Afrika zou besturen onder een Klasse C Mandaat van de Volkenbond. Het mandaat had tot doel de rechten en belangen van de inheemse bevolking te beschermen. De hoop van de inwoners van Zuid-West Afrika op genoegdoening toen de regering van de Unie het gebied overnam, werd al snel de bodem ingeslagen. In de periode 1922 tot 1946 kregen de inheemse volkeren 10,6% tot slechts 3,6% van de begroting toegewezen. Hoewel ongeveer 6000 Duitsers het land verlieten, werden de weidegronden die door de Duitse koloniale regering in beslag waren genomen, niet hersteld. In plaats daarvan werden de herderskolonies en -gemeenschappen onteigend en werd bijna de helft van het grondgebied toegewezen aan ongeveer 3000 blanke kolonistenboerderijen die zwaar werden gesubsidieerd. Sommige daarvan werden gegeven aan ongeveer driehonderd Afrikaners, afstammelingen van Voortrekkers die zich eerder in Angola hadden gevestigd.

Tot 1948 was de hoogste autoriteit in het gebied de administrateur van het gebied, aangesteld door de Zuid-Afrikaanse regering. Alleen blanke kolonisten mochten stemmen voor de Wetgevende Vergadering en de lokale autoriteiten. Een resident-commissaris en magistraten bestuurden de plaatselijke bevolking en gaven richtlijnen aan chiefs en headmen. Vier inheemse commissarissen oefenden het gezag uit in Ovamboland. Zwarte stamhoofden werden behandeld als regeringsagenten die konden worden vervangen of ontslagen. Ovamboland werd beschouwd als een arbeidsreservaat en er werd weinig aan ontwikkeling gedaan.

Het grootste deel van het grondgebied buiten Ovamboland omvatte blanke nederzettingen en de mijnen. De Herero- en Nama-gemeenschappen binnen deze zone kregen reservaten toegewezen. De uitgaven voor de ontwikkeling van de reservaten werden beperkt om de plaatselijke bevolking onder druk te zetten om werk te zoeken op blanke boerderijen. Hierdoor zou contractarbeid worden ontwikkeld en een systeem van migrantenarbeid worden opgezet dat vergelijkbaar was met dat in Zuid-Afrika.

Een incident in het bijzonder diende om internationale kritiek op Zuid-Afrika te wekken. In 1921 raakte het bestuur van de Unie betrokken bij de onderdrukking van de Bondelswarts, die weliswaar op de grens van de armoede leefden, maar hun economische onafhankelijkheid wisten te behouden door met honden te jagen. Om deze activiteit te breken werd de belasting op honden geheven. Bovendien werd hun leider, Jacobus Christianus, zonder geldige reden gearresteerd.

In mei 1922 besloot de volksheld Abraham Morris, die in 1903 het verzet van de Bondelswarts tegen de Duitsers had geleid, thuis te komen met enkele gewapende vluchtelingen die tijdens de Duitse bezetting naar de Unie waren gevlucht voor een toevluchtsoord. Morris had als gids gediend voor de Zuid-Afrikaanse invasietroepen, en had een geweer gekregen als erkenning voor zijn diensten. De Bondelswarts werden bevolen hem uit te leveren. Er brak geweld uit toen de volgelingen van Morris weigerden hun wapens af te staan. Hoewel Morris instemde met het overhandigen van de wapens, kwamen de nieuwe administrateur-generaal van Zuid-West Afrika, G.R. Hofmeyr, en de leider van de Bondelswarts, Christian, twee weken later niet tot overeenstemming.

Hofmeyr beval een strafexpeditie. Smuts probeerde Hofmeyr tegen te houden, maar dat mislukte, en het Zuid-Afrikaanse leger met bommenwerpersteun viel de gemeenschap aan, waarbij enkele vrouwen en kinderen werden gedood. Hierop kwamen de Bondelswarts openlijk in opstand, maar zij werden spoedig volledig verpletterd. Daarna, en gedurende de hele periode die tot de Tweede Wereldoorlog leidde, werd Zuid-Afrika regelmatig bekritiseerd door de Permanente Mandaatcommissie van de Verenigde Naties.

De Verenigde Naties (VN) werden in 1944 opgericht en begonnen spoedig daarna te proberen Zuid-Afrika over te halen het mandaat aan het VN-toezicht te onderwerpen. Smuts spande zich vastberaden in om Zuid-West Afrika na de oorlog op te nemen in de Unie van Zuid-Afrika. In mei 1946 riep de Witte Wetgevende Vergadering van het gebied op tot inlijving van Zuid-West-Afrika bij Zuid-Afrika en ook de stamhoofden en hoofdmannen werden overgehaald een petitie in te dienen voor de overdracht van het gebied aan de Unie. Het Zuid-Afrikaanse voorstel werd door de Algemene Vergadering van de VN afgewezen, waarbij India, dat al met Zuid-Afrika overhoop lag over de behandeling van Zuid-Afrikaanse Indianen, de aanval leidde.

De liberale Engelse geestelijke, dominee Michael Scott, en Dr. Xuma, voorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), leverden bewijzen tegen Zuid-Afrika op grond van rassendiscriminatie. Zij hadden ook rapporten ontvangen van de Herero en anderen waaruit bleek dat de plaatselijke stamhoofden de petitie verkeerd hadden begrepen en dat velen van hen in feite tegen inlijving in Zuid-Afrika waren. Smuts weigerde te accepteren dat de VN de legitieme opvolger was van de ter ziele gegane Volkenbond door te weigeren Zuidwest-Afrika als VN-Trustgebied te registreren.

Dr D F Malan gebruikte Smuts’ moeilijkheden met de VN over Zuidwest-Afrika als instrument in zijn verkiezingscampagne voor 1948. De Nationale Partij (NP) was van plan het gebied eenzijdig bij Zuid-Afrika in te lijven, en haar rassenpolitiek toe te passen in weerwil van de wereldopinie. Nadat de NP de Zuid-Afrikaanse verkiezingen van 1948 had gewonnen, weigerde de nieuwe regering verdere rapporten over Zuidwest-Afrika bij de VN in te dienen omdat het mandaat over Zuidwest-Afrika was verlopen, maar zij ging niet zover dat zij het VN-gezag openlijk trotseerde. In 1949 vergrootten de Nationalisten, zonder het gebied in te lijven, op ingenieuze wijze hun meerderheid in het Zuid-Afrikaanse Parlement door zes nieuwe zetels voor de blanke bevolking van Zuidwest-Afrika in het Lagerhuis en vier in de Senaat te creëren. Op deze manier bewerkstelligden zij een effectieve heerschappij over Zuid-West Afrika als een vijfde provincie, zonder erkenning door de VN.

De VN daagde de acties van Zuid-Afrika uit voor het Internationale Gerechtshof. Het jaar daarop gaf het Hof van Justitie het advies dat het mandaat van Zuid-Afrika om het gebied te besturen van kracht moest blijven, maar dat Zuid-Afrika, aangezien de VN de opvolger van de Volkenbond was, nog steeds aan deze organisatie moest rapporteren. Zuid-Afrika verwierp de uitspraak van het hof en in 1954. Zuidwest-Afrikaanse “Native Affairs” werden onder de directe controle van Pretoria geplaatst. Hoewel het zich had teruggetrokken uit het comité van toezicht, werd Zuid-Afrika overgehaald om in 1957 weer toe te treden voor onderhandelingen met Charles Arden-Clarke, de onderhandelaar van de VN. Toen deze mislukten, brak de periode aan van resoluties waarin het beleid van Zuid-Afrika werd veroordeeld.

In 1959 braken in Windhoek rellen uit over de uitbreiding van de stedelijke apartheid tot Zuid-West Afrika, en de gedwongen verhuizing en hervestiging van mensen van locaties in de buurt van Windhoek naar één ver van de stad. In november van dat jaar stelde de VN-Vergadering vast dat Zuid-Afrika het gebied bestuurde op een wijze die in strijd was met het mandaat, het Handvest van de Verenigde Naties, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, de adviezen van het Internationaal Gerechtshof en eerdere resoluties van de VN-Vergadering zelf.

Het Trustcomité eiste dat Zuid-Afrika alle apartheidswetten die in Zuidwest-Afrika van kracht waren, introk en het stelde een commissie van zeven landen in om de omstandigheden te onderzoeken. In 1960 dienden Liberia en Ethiopië bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, het Wereldgerechtshof, een verzoek in om een bindende uitspraak tegen Zuid-Afrika. De Zuidafrikaanse regering nodigde de voorzitter en de secretaris van het zevenlandencomité, respectievelijk Victorio Carpio van de Filippijnen en Dr. Martinez de Alva van Mexico, uit om het gebied te bezoeken. Zij arriveerden in 1962 en tijdens hun verblijf in Zuid-Afrika brachten zij een gunstig rapport uit.

Na hun vertrek uit het land brachten zij een ander rapport uit, waarin zij bevestigden dat de apartheid in Zuidwest-Afrika rigoureus werd gehandhaafd en waarin zij verklaarden dat Zuid-Afrika niet van plan was zijn beleid op te geven en de bevolking van Zuidwest-Afrika niet op onafhankelijkheid voorbereidde. Carpio verwierp het eerste rapport. In die tijd verloren Carpio en De Alva hun geloofwaardigheid, niet alleen omdat de twee rapporten tegenstrijdig leken, maar ook omdat de Zuidwestafrikaanse zaak sub judice was in Den Haag. Met de publicatie van het Odendaal Rapport in 1964 werd echter bewezen dat de inhoud van het tweede rapport juist was.

In 1962 besloot het Wereldgerechtshof dat het bevoegd was om over de zaak te oordelen en verwierp het het Zuid-Afrikaanse argument dat de eisers, Ethiopië en Liberia, geen standing hadden. De eisers voerden aan dat het kiesrecht in Zuidwest-Afrika beperkt was tot blanken. Zij stelden dat er onvoldoende onderwijsvoorzieningen waren en dat de inwoners gebruik moesten maken van reispassen. Zij merkten op dat het lidmaatschap van politieke partijen en vakbonden was verboden, dat de inwoners raciaal gescheiden werden gehouden, dat bepaalde banen waren voorbehouden aan blanken, dat zwarten waren uitgesloten van het recht om landeigendom te bezitten over grote delen van het gebied en dat de beheerder van het gebied deportatie van individuen kon afdwingen zonder recht op beroep.

De zaak sleepte zich zes jaar voort, gedurende welke periode een rechter overleed en een opvolger met andere opvattingen werd benoemd die de juridische status van Ethiopië en Liberia verwierp. Zuid-Afrika won de zaak nipt met acht tegen zeven stemmen. Dit versterkte de vastberadenheid van de leden van de Algemene Vergadering van de VN om Zuid-Afrika’s mandaat over het gebied te beëindigen en het onder VN-controle te plaatsen.

Het groeiende politieke bewustzijn in Zuidwest-Afrika leidde tot de vorming van zwarte politieke partijen. De South West African National Union (SWANU) werd opgericht in 1962 en was een tijdlang actief in centraal Zuidwest-Afrika. Andere kleine partijen ontwikkelden zich in het zuiden.

Toivo ya Toivo en Sam Nujoma vormden in 1960 de Ovamboland People’s Organization (OPO) om tot de South West Africa People’s Organization (SWAPO) en begonnen met het trainen van een guerrillaleger. SWAPO won de sympathie van de Zwart-Afrikaanse staten en via hen van de VN, hetgeen resulteerde in de resolutie van de VN-Veiligheidsraad die de verkoop van wapens aan Zuid-Afrika verbood. In 1966 vond SWAPO’s eerste militaire actie plaats in Ovamboland. Twee jaar later werden SWAPO-leden veroordeeld in het Pretoria terrorisme proces en hun leider, Toivo ya Toivo, werd veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf.

Dit veranderde de politieke benadering van Zuid-Afrika in een beleid van gescheiden ontwikkeling. In 1964 werd in het rapport van de onderzoekscommissie, dat in nauwe samenwerking met Dr. H.F. Verwoerd was opgesteld, aanbevolen om Zuid-West Afrika op te delen. De wet van 1968 inzake de ontwikkeling van zelfbestuur voor inheemse volken in Zuidwest-Afrika legde de basis voor thuislanden. Net als in Zuid-Afrika werden voor de verschillende zwarte, Khoi, San en Damara gemeenschappen bantustans, later bekend als thuislanden, vastgesteld. Meer dan 50% van het land moest worden gereserveerd als thuisland voor de blanke minderheid. Dit omvatte het grootste deel van de minerale rijkdommen en het landbouwpotentieel van het gebied, en zou uiteindelijk worden opgenomen in Zuid-Afrika.

Dit plan werd bevorderd toen de South West Africa Affairs Act van 1969 veel bevoegdheden overdroeg van de Territoriale Vergadering in Namibië naar de Zuid-Afrikaanse Vergadering. Het gebrek aan zwarte steun in Namibië voor deze plannen, vooral in gebieden die SWAPO steunden, werd in 1973 aangetoond door de zeer kleine opkomst bij de verkiezingen voor het zogenaamde ‘zelfbestuur’ van Ovamboland.

Holy Cross Anglican Church, Onamunama, Ovamboland, Namibië, september 1971. Image source

In 1967 werd de VN-Raad voor Zuidwest-Afrika opgericht, die later werd omgedoopt tot de Raad voor Namibië. Onder druk van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) nam de internationale druk tegen Zuid-Afrika toe. De VN probeerde in 1967 tevergeefs het bestuur van het gebied over te nemen, en nam twee jaar later een resolutie aan dat Zuid-Afrika zijn bestuur over Zuidwest-Afrika moest beëindigen.

Zuid-Afrika negeerde dit en nam in 1969 het bestuur van het gebied onder direct bestuur. Hoewel de VN-Veiligheidsraad de beëindiging van het mandaat van Zuid-Afrika bekrachtigde met een verklaring dat Zuid-Afrika een illegale bezetter van Namibië was (resolutie 276), en hoewel hij om sancties tegen Zuid-Afrika verzocht (resolutie 283), kon hij er niets aan doen. Daarom vroeg zij het Wereldgerechtshof om een advies over de gevolgen van de bezetting door Zuid-Afrika.

In 1971 adviseerde het Wereldgerechtshof dat de aanwezigheid van Zuid-Afrika in Zuidwest-Afrika onwettig was. Zuid-Afrika was van mening dat het niet gebonden was aan het advies van het Wereldgerechtshof. Een bezoek aan Zuid-Afrika en Namibië in maart 1971 door de Secretaris-Generaal van de VN, Dr. Kurt Waldheim, eindigde in een impasse met Premier Vorster. Verdere pogingen om via onderhandelingen tot een oplossing van het geschil te komen mislukten. Om zijn beleid van verdeling van het gebied in een reeks ‘onafhankelijke’ etnische staten voort te zetten, nam het Zuid-Afrikaanse Parlement in 1973 de ‘Development of Self-Government for Native Nations in South West Africa Amendment Act’ aan. Deze wet voorzag in “zelfbestuur” in Ovamboland en Oost-Caprivi. De VN reageerde door SWAPO te erkennen als de enige wettige vertegenwoordiger van de bevolking van Namibië.

De volgende twee jaar zette Zuid-Afrika een grote politie- en legermacht in het gebied in om blanke boeren in afgelegen gebieden te beschermen tegen terroristische aanslagen, en om zwarten die zich niet bij SWAPO hadden aangesloten te beschermen tegen intimidatie. Zuid-Afrika bleef volharden in de uitbreiding van de apartheid naar Namibië, ondanks alle internationale tegenstand.

Met de ineenstorting van het Portugese bewind in Mozambique werd de positie van Zuid-Afrika aan zijn oostgrenzen verzwakt, omdat Mozambique werd overgenomen door het marxistisch georiënteerde Frelimo regime. De druk van de VN nam toe. De Veiligheidsraad dreigde Zuid-Afrika met uitwijzing indien het de territoriale en nationale integriteit van Namibië niet zou erkennen door het Zuid-Afrikaanse bestuur terug te trekken. Terwijl Zuid-Afrika de blanke belangen, de veiligheid en de openbare orde trachtte te beschermen, probeerde het de internationale kritiek te sussen in een poging te voorkomen dat een door de communisten gesteunde SWAPO-regering in Namibië aan de macht zou komen.

Het veranderde zijn beleid van afscheiding en streefde naar de oprichting van een federatie van zwarte staten in Namibië. De Zuid-Afrikaanse regering hoopte hiermee tegemoet te komen aan de eisen van de VN inzake het behoud van de nationale integriteit van de Namibiërs, terwijl de blanken de controle zouden behouden over het grootste deel van de hulpbronnen. Om dit plan te verwezenlijken kwamen vertegenwoordigers van de verschillende etnische regio’s in september 1975 in de Windhoek Turnhalle bijeen om een federale grondwet uit te werken op basis van etnische staten. Een deel van de sociale aspecten van de apartheid werd losgelaten. SWAPO en de VN verwierpen de grondwet.

In 1976 aarzelde de Zuid-Afrikaanse regering om Namibië eenzijdig onafhankelijk te maken, omdat de verkiezingen in Zimbabwe, waar de radicale ZANU-partij van Robert Mugabe een klinkende overwinning had behaald, Zuid-Afrika had gealarmeerd voor de waarschijnlijkheid dat SWAPO in Namibië naar de overwinning zou kunnen zegevieren. Wederzijdse meningsverschillen leidden tot het mislukken van de poging tot een regeling en de regelingen voor de verkiezingen werden onder verschillende voorwendselen uitgesteld. De langdurige patstelling leidde tot de vorming van een interim-regering, maar de Zuid-Afrikaanse regering aarzelde om het gebied unilateraal onafhankelijk te maken en bleef erbij dat zij verkiezingen onder auspiciën van de VN zou toestaan zodra overeenstemming kon worden bereikt over de details.

In de tussentijd voerde de SWAPO haar guerrilla-activiteiten op en breidde haar politieke steun in Namibië uit. Tegen 1981 had zich in Namibië een drastische economische neergang voorgedaan. Een algemene wereldwijde depressie had de prijzen van Namibiës belangrijkste exportproducten, diamanten, karakoel, koper en uranium, aangetast. Droogte en terrorisme hadden de veeboeren lamgelegd, en de visindustrie stond op een laag pitje als gevolg van overbevissing in de jaren zeventig. Steeds meer blanken begonnen Namibië te verlaten.

Zuid-Afrika, dat het al even moeilijk had, vond Namibië minder winstgevend en zijn Namibische subsidies en verdediging van dat land waren een zware last. Er ontstond wrijving tussen de door de Zuidafrikaanse regering benoemde administrateur-generaal van het gebied en de ministers van de interim-regering, die in 1983 instortte door het aftreden van de voorzitter, de heer Dirk Mudge, en de Raad van Ministers. De Zuid-Afrikaanse troepen vielen herhaaldelijk SWAPO-bases in Angola aan en verleenden openlijk steun aan Jonas Savimbi’s guerrillastrijd tegen de Angolese MPLA, waardoor de MPLA om meer steun van de Cubaanse troepen ging vragen. Tegen 1983 waren maar liefst 20.000 Zuid-Afrikaanse soldaten in Namibië gestationeerd om de guerrillatroepen van de SWAPO te bestrijden. Grensoverschrijdende invallen bleven doorgaan tot een massale invasie van Zuid-Afrikaanse troepen in Angola, waarbij Zuid-Afrikanen grote delen van het zuidelijke deel van het land bezetten.

Twee partijen kregen ademruimte toen in Lusaka een akkoord werd bereikt. De MPLA-regering stemde ermee in dat de Zuid-Afrikaanse troepen zich uit Angola zouden terugtrekken en hun steun aan UNITA zouden stopzetten, terwijl de Angolese autoriteiten zouden voorkomen dat SWAPO bases op hun grondgebied zou vestigen. De Angolese autoriteiten slaagden er niet in de SWAPO-bases te elimineren en Zuid-Afrika voltooide zijn terugtrekking niet.

Tijdens het Carter-regime verslechterden de betrekkingen tussen de Verenigde Staten van Amerika (VS) en Zuid-Afrika. De regering-Reagan steunde Zuid-Afrika in zijn eis dat Cuba zich zou terugtrekken als voorwaarde voor een regeling die door de VN gesponsorde verkiezingen in Namibië mogelijk zou maken. In 1985 werd een nieuwe groep anti-SWAPO-partijen gevormd en werd het idee geopperd van een meerpartijenconferentie (MPC) om een overgangsregering te vormen. Er was nog steeds geen teken van een terugtrekking van de Zuidafrikaanse troepen uit het gebied uit vrees dat een door de communisten gesteunde regering onder leiding van de SWAPO zou worden geïnstalleerd. In 1987 en 1988 verhoogde Zuid-Afrika het aantal troepen dat naar de grens werd gezonden en voerde het de aanvallen op de SWAPO-strijders in Angola op. Aan het eind van het decennium bleef de toekomst van Namibië onopgelost.

Een in 1988 ingestelde Gemengde Commissie zag toe op de uitvoering van VN-resolutie 435 voor de onafhankelijkheid van Namibië en hield toezicht op de Namibisch/Angolese vredesinitiatieven. De onafhankelijkheid kwam tot stand na onderhandelingen tussen Zuid-Afrika, Westerse mogendheden, de VN en de Zuidwestafrikaanse Volksorganisatie (SWAPO). De regeling werd in december 1988 in New York ondertekend.

De overeenkomst van New York leidde op haar beurt tot de onafhankelijkheidsverkiezingen in Namibië, waarbij de democratische beginselen door de Westerse mogendheden in het onafhankelijkheidsproces waren ingebracht. SWAPO behaalde 57% van de stemmen, maar omdat dit geen absolute meerderheid was, namen ook andere partijen deel aan het opstellen van de grondwet. De grondwet bevatte, in de woorden van professor Gerhard Erasmus van de Universiteit van Stellenbosch, “een opmerkelijke reeks fijn afgestemde controles en waarborgen voor de uitoefening van de macht”.

Zes parlementaire oppositiepartijen werden gesteund door 43% van het electoraat. In 1991 was nationale verzoening nog steeds het parool, het kapitaal was nog steeds grotendeels in handen van de blanken en de visserij- en de uraniumindustrie hadden een neerwaartse spiraal ingezet. Zuid-Afrika verlaagde de subsidies en bracht Namibië een rekening van 700 miljoen euro in rekening. In dat stadium hield het nog steeds Walvis Bay tegen, de levensader van Namibië op handelsgebied, maar in 1994 was de stad aan Namibië teruggegeven. Tegen die tijd hadden Zuid-Afrika, geleid door de regering van nationale eenheid van Nelson Mandela, en de regering van SWAPO een beleid van nationale verzoening ingezet. SWAPO, die een voorzichtig beleid voerde ten aanzien van economische en sociale hervormingen, bewees Namibië een van de meest democratische staten in Afrika te zijn.