Heading

Curriculumverbindingen

• Geschiedenis/Sociale Studies
• Taalkunde

Materialen

• Computers met internettoegang voor onderzoek door leerlingen
• Zwaar papier of karton
• Stiften
• tijdschriften en kranten
• schaar en lijm

Warmmakende vragen

Zwaar papier of karton

Stiften

Tijdschriften en kranten

Schaar en lijm

Warmmakendeup Vragen

David Alfaro Siqueiros schreef: “De kunstenaar moet schilderen zoals hij zou spreken. Ik wil niet dat mensen speculeren over wat ik bedoel, ik wil dat ze het begrijpen.” Wat zegt dit zelfportret u?

Achtergronden

Siqueiros was een uitgesproken Mexicaans schilder en politiek activist in de eerste driekwart van de twintigste eeuw. Hij richtte zich op belangrijke kwesties in zijn samenleving en deed een schriftelijke, visuele en verbale “wapenoproep” om kunst te maken voor en over de inheemse bevolking van Mexico. Hij geloofde dat kunst, vooral grote muurschilderingen, een publiek doel en plicht had om de problemen van zijn “compadres” te verlichten.”

Geboren in 1896 in Chihuahua, Mexico, in een bourgeois familie, ging Siqueiros als tiener naar Mexico Stad om kunst en architectuur te studeren. Het jaar was 1910, het begin van de Mexicaanse Revolutie. Hij raakte onmiddellijk betrokken bij studentenstakingen om te strijden voor de rechten van de Mexicaanse arbeiders en de armen. Op 18-jarige leeftijd sloot hij zich aan bij het Mexicaanse Revolutionaire Leger, en later bij de Communistische Partij. Hij werd meerdere malen gevangen genomen en verbannen uit Mexico vanwege zijn radicale opvattingen en zijn harde kritiek op de Mexicaanse regering, maar hij bleef de rest van zijn leven strijden voor de rechten waarin hij geloofde. Desondanks gaf de regering Siqueiros en zijn collega-muralisten Diego Rivera en José Clemente Orozco, die zijn revolutionaire opvattingen deelden, opdracht tot het maken van grootschalige muurschilderingen.

Het afwijzen van de traditionele methoden van frescoschilderen, is Siqueiros verantwoordelijk voor een aantal technische innovaties. Hij ontwikkelde een methode van direct schilderen met sneldrogende, industriële materialen en spuitpistolen op cement. Hij gebruikte ook escultopintera, een combinatie van beeldhouwen en schilderen, in verschillende van zijn werken. Het materiaal dat in dit zelfportret is gebruikt is “puur Siqueiros.” Het was een nieuw soort plastic verf dat speciaal voor hem was ontwikkeld aan het Polytechnisch Instituut in Mexico-Stad. Net als olieverf droogt het sneller, zodat hij snel nieuwe lagen kon aanbrengen. De dikke laag verf op zijn rechtermouw – impasto- is een abstract kunstwerk op zich.

Siqueiros stierf in 1977, maar zijn revolutionaire muurschilderingen en geschriften verzekerden hem van een plaats in zowel de geschiedenis van Mexico als die van de kunst.

Geleide Oefening

Hoewel dit zelfportret geen muurschildering was, kan men toch de kracht van zijn revolutionaire vastberadenheid voelen. In de rechterbovenhoek zoemt een bijna driedimensionale ster de ruimte in, voortgestuwd door de vlammen van een raket. Voor Siqueiros was de ster een symbool van het socialisme. Hij gebruikte hem om zijn centrale overtuiging kracht bij te zetten: “De kunstenaar … moet kiezen of hij de bourgeoisie of het proletariaat dient. Ik geloof dat schilder- en beeldhouwkunst het proletariaat moeten dienen in hun revolutionaire klassenstrijd.” Welke aanwijzingen ziet u in dit portret dat Siqueiros het proletariaat (de werkende of lagere klasse in een samenleving) dient in plaats van de bourgeoisie (mensen uit de middenklasse, vaak bezig met materiële belangen)?

Wat vertelt Siqueiros u nog meer over zichzelf in dit zelfportret? Wat zijn enkele woorden die je zou gebruiken om zijn pose en blik te beschrijven? Hoe versterken de verhoudingen bepaalde gelaatstrekken?

Siqueiros gaf dit werk de titel “Zelfportret van de Coronelazo.” Als kolonel in de Spaanse Burgeroorlog werd Siqueiros door zijn politieke tegenstanders een “coronelazo” of “hoge piet” genoemd. Door de slangterm in de titel te gebruiken, “slaat” hij terug naar zijn uitdagers en toont hij hen door middel van gezichtsuitdrukking, gebaar en symbool, de macht die hij en zijn kunst nog steeds bezitten. Siqueiros maakte zijn gebalde vuist zo groot als zijn hoofd en plaatste hem zo dat hij buiten het schilderij stak – in de ruimte van de toeschouwer. Het gebaar – een vuistslag klaar om te ontploffen – bevat de gepassioneerde woede die hij voelde tegenover zijn politieke tegenstanders, reactionairen die in 1948 in Mexico in opkomst waren toen hij het schilderij maakte.

Wat merk je op over de schilderstijl? Voegt het iets toe aan of neemt het iets weg van de persoonlijkheid die hij kiest af te beelden?

Siqueiros’ gelaatstrekken zijn herkenbaar, maar hij vervaagt de dingen. Zijn oor gaat over in de rand van zijn hoed. Zijn ogen, verborgen in de schaduw, worden een lijn die doorloopt tot in de achtergrond. Het is bijna alsof zijn lichaam één wordt met het ruw geschilderde oppervlak – met zijn kunst – net zoals zijn passie om de mensen van Mexico te helpen versmolt met elk deel van zijn eigen leven.

Activiteit

De leerlingen houden een korte, overtuigende toespraak, geïnspireerd door het leven en de kunst van Siqueiros:

1. De leerlingen nemen een politieke of publieke kwestie op die ze belangrijk vinden.
2. Ze doen dan onderzoek om meer over deze kwestie te weten te komen.
3. Om hun standpunt uit te drukken en voor politieke actie te pleiten, schrijven ze een toespraak van drie minuten. Gebruik de volgende uitspraken van Siqueiros om de leerlingen te helpen krachtige taal te gebruiken om hun toehoorders ervan te overtuigen hun zaak te steunen:
   Met hun bewonderenswaardige en buitengewone talent om schoonheid te scheppen, eigen aan henzelf, is de kunst van het Mexicaanse volk de meest heilzame spirituele expressie ter wereld en deze traditie is onze grootste schat. -Van Siqueiros’ Verklaring van Sociale, Politieke en Esthetische Principes, 1922
   Wij verwerpen de zogenaamde schilderkunst met ezel en elke vorm van kunst die door de ultra-intellectuele kringen wordt bevoordeeld, omdat zij aristocratisch is en wij prijzen monumentale kunst in al haar vormen, omdat zij openbaar bezit is…. Kunst mag niet langer de uitdrukking zijn van individuele bevrediging, maar moet streven naar een strijdende, educatieve kunst voor allen. -Van Siqueiros’ Verklaring van Sociale, Politieke en Esthetische Principes, 1922
   Portretschilderen is ook een goede kunstvorm, hoewel sommigen zouden zeggen dat het dat niet is. . . . We moeten… de nieuwe Mexicaanse schilders adviseren om ook portretten te schilderen. -Van Siqueiros’ verklarende brochure bij de muurschildering Plastic Exercise, 1933
   De schilders en beeldhouwers van vandaag kunnen niet onverschillig blijven in de strijd om de mensheid en de kunst te bevrijden van de onderdrukking. -Van Siqueiros’ verklarende brochure voor de muurschildering Plastic Exercise, 1933
   Mexico was het enige moderne land dat … de praktijk van de muurschildering in al zijn essentiële … grondbeginselen heeft gereconstrueerd. Dit heeft internationale gevolgen gehad. -Siqueiros’ boodschap vanuit de gevangenis aan de afgevaardigden van de Algemene Vergadering van de Internationale Vereniging van Kunstcritici, gehouden in Mexico, 1962
4. Leerlingen kunnen misschien eerst oefenen om hun toespraak met een partner te houden door gebaren te gebruiken en luid en duidelijk te spreken.
5. Ten slotte presenteren ze hun toespraak voor de klas.

Uitbreiding

Nu de leerlingen een zaak hebben waarin ze geloven en die door onderzoek wordt ondersteund, gaan ze een propagandaposter maken om hun standpunt onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Op een stevig stuk papier of karton gebruiken de leerlingen uit tijdschriften en kranten geknipte afbeeldingen en woorden en/of stiften om hun belangrijkste argumenten uiteen te zetten en anderen aan te moedigen zich bij hun zaak aan te sluiten.