Oorontstekingen kunnen het binnenoor of het buitenoor aantasten. Volgens de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zijn er drie hoofdtypen oorontstekingen. De drie typen zijn acute otitis media (AOM), otitis media met effusie (OME) en otitis externa, beter bekend als zwemmersoor. Oorontstekingen komen het meest voor bij kinderen. Tegen hun derde verjaardag hebben drie van de vier kinderen ten minste één oorontsteking, volgens het National Institutes of Health (NIH).
Risicofactoren en oorzaken
Een aantal risicofactoren of blootstellingen kan het risico op oorontstekingen verhogen, volgens Dr. Robert Danoff, huisarts bij Aria Health in Northeast Philadelphia en Lower Bucks County, Pennsylvania. Deze omvatten:
- Leeftijd: Kinderen jonger dan 3 jaar zijn vatbaarder voor oorontstekingen.
- Familiegeschiedenis: Kinderen met ouders die vaak oorontstekingen hadden, hebben een hoger risico
- Allergieën en verkoudheid: Stoffige neuzen kunnen ook leiden tot meer frequente oorinfecties.
- Geboorteafwijkingen en medische aandoeningen: “Patiënten met problemen met de buis van Eustachius en patiënten met andere onderliggende medische aandoeningen zoals immuundeficiënties of craniofaciale afwijkingen hebben ook de neiging om meer oorinfecties te hebben,” vertelde Dr. Katie Geelan-Hansen, een otolaryngoloog aan de Cleveland Clinic, aan Live Science. De buis van Eustachius is een smal kanaal dat het middenoor met de keel verbindt.
- Baby’s die flesvoeding krijgen of een fopspeen gebruiken: Baby’s zijn vooral vatbaarder als ze liggend worden gevoed. Ze hebben meer kans op oorontsteking in hun eerste jaar.
- Verzwakt immuunsysteem en voorgeschiedenis: Kinderen met een oorontsteking voor de leeftijd van zes maanden hebben een hoger risico op toekomstige oorontstekingen. Aanhoudend vocht achter de oren maakt kinderen ook meer kans op oorinfecties.
- Dagopvang: Kinderen in kinderopvangcentra hebben ook meer kans op oorontstekingen.
Een ander element dat een kind vatbaarder kan maken voor oorontstekingen is blootstelling aan sigarettenrook. “Kinderen die in huizen wonen of in auto’s reizen met rokers die worden blootgesteld aan meeroken, hebben meer kans op oorontstekingen. Meeroken kan leiden tot vochtophoping in het middenoor, wat resulteert in een verminderd gehoor en meer frequente oorontstekingen,” vertelde Danoff aan Live Science.
Dr. Aileen M. Marty, een professor infectieziekten aan het Herbert Wertheim College of Medicine, is het daarmee eens. “Ja, roken door één of beide ouders verdubbelt meer dan het risico op terugkerende AOM-infecties en hoeveel de ouder rookt is ook belangrijk. Voor elk half pakje dat meer wordt gerookt, verdubbelt het risico op oorontsteking bij het kind.”
Marty legt uit dat het inademen van de giftige stoffen uit rook de reactie van immuuncellen bevordert. De reactieve immuuncellen veroorzaken een zwelling van de lymfeklieren, waaronder die rond de buis van Eustachius. De gezwollen lymfeklieren drukken vervolgens op de buis van Eustachius en bevorderen zo middenoorontstekingen.
Otitis media is een infectie van het middenoor, het gebied vlak achter het trommelvlies. Het ontstaat meestal wanneer bij een verkoudheid of een infectie van de bovenste luchtwegen bacteriën via de buis van Eustachius in het oor terechtkomen. “In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, worden de meeste oorontstekingen veroorzaakt door virale infecties, niet door bacteriën,” vertelde Marty aan Live Science. De virussen die het vaakst de initiële oorzaak van oorinfecties zijn, zijn onder meer respiratoir syncytieel virus, adenovirus en cytomegalovirus.
Zwemmersoor is een infectie van het buitenoor en de gehoorgang als gevolg van bacteriën die groeien in een natte, donkere omgeving.
Acute otitis media is de meest voorkomende oorinfectie, volgens de NIH. Tijdens AOM is de buis in de binnenkant van het oor verstopt met slijm en vocht, wat leidt tot infectie en zwelling.
Tekenen en symptomen
De symptomen van de drie verschillende soorten oorontsteking lijken veel op elkaar. Veel voorkomende symptomen van AOM zijn oorpijn en koorts, gehoorverlies, hoofdpijn, drainage uit het oor, pijn in het oor en een gevoel van volheid in het oor, volgens de American Academy of Family Physicians. Kinderen kunnen te jong zijn om te beschrijven wat er mis is, en als gevolg daarvan kunnen ze kieskeurig worden, overmatig huilen, moeite hebben met slapen en een verminderde eetlust hebben. Als het trommelvlies is gebarsten, kan er pus of bloed uit het oor lopen.
Otitis externa heeft symptomen die erg lijken op middenoorontsteking, hoewel mensen ook jeuk en pijn aan de buitenkant van hun oor kunnen ervaren. De pijn kan ook erger worden als de persoon beweegt, volgens de American Academy of Family Physicians. Het kan leiden tot een lichte hoeveelheid heldere afscheiding die geelachtig kan worden zonder behandeling.
Otitis media with effusion gebeurt wanneer vloeistof opgesloten blijft in het middenoor. OME geeft geen symptomen en gaat vaak ongemerkt weg.
Diagnose en tests
Een oorontsteking kan worden opgespoord door een eenvoudig onderzoek van de oren, keel en neusholtes bij de arts met een klein, verlicht instrument genaamd een otoscoop, volgens de Mayo Clinic. Een geïnfecteerd oor kan doffe of rode plekken vertonen of er kunnen luchtbellen of vloeistof achter het trommelvlies zitten. De arts kan ook een pneumatische otoscoop gebruiken, die kan vaststellen hoeveel vocht zich achter het trommelvlies bevindt. De arts zal ook de keel en sinussen onderzoeken en kijken of de patiënt recente verkoudheids- of allergiesymptomen heeft.
Extra tests kunnen worden uitgevoerd om de diagnose verder te bevestigen en onderscheid te maken tussen AOM en OME, volgens de Mayo Clinic. Tympanometrie maakt gebruik van geluidstonen en luchtdruk om te meten hoe flexibel het trommelvlies is bij verschillende drukken. Reflectometrie plaatst een klein instrument bij het oor en meet hoe het geluid dat door het apparaat wordt uitgezonden, wordt teruggekaatst door het trommelvlies. Zo kan de arts zien of er vocht in het middenoor zit.
Behandeling en medicatie
Hoewel oorontstekingen meestal door bacteriën worden veroorzaakt en er vaak antibiotica worden voorgeschreven, moeten noch OME noch AOM in het begin met antibiotica worden behandeld, aldus de CDC. In feite heeft OME meestal geen baat bij een behandeling met antibiotica, omdat het na de infectie kan optreden.
Kinderen van twee maanden tot twee jaar met een niet-ernstige ziekte moeten de eerste 48 tot 72 uur onder observatie worden geplaatst, volgens een richtlijn opgesteld door de American Academy of Family Physicians en de American Academy of Pediatrics. Antibiotica, met name amoxicilline, kunnen worden voorgeschreven als de ziekte niet verbetert na de observatieperiode. Een standaard kuur van 10 dagen wordt aanbevolen voor jongere kinderen en voor kinderen met een ernstige ziekte; terwijl een kuur van vijf tot zeven dagen geschikt is voor kinderen van 6 jaar en ouder met een milde tot matige ziekte.
In tegenstelling tot OME en AOM zal otitis externa meestal een antibioticumkuur vereisen, volgens de CDC-richtlijnen. Corticosteroïden kunnen ook worden gebruikt om jeuk en ontsteking te verminderen. Bij alle soorten oorontsteking kunnen pijnstillers zoals acetaminophen (zoals Tylenol) of ibuprofen (zoals Advil) helpen de pijn en koorts te verminderen.
Diegenen met terugkerende oorontstekingen achter het trommelvlies en patiënten met vocht achter het trommelvlies gedurende een paar maanden zijn kandidaten voor plaatsing van oorbuisjes. “De oorbuisjes zijn een opening in het trommelvlies, zodat als er vocht of een infectie achter het trommelvlies ontstaat, dit door het buisje naar buiten kan komen, legt Danoff uit. “Oorbuisjes zorgen er ook voor dat er lucht achter het trommelvlies kan komen om te helpen voorkomen dat het vocht en de infecties zich opnieuw ontwikkelen.”
Preventie
“De beste manier om oorinfecties te voorkomen is om up-to-date te zijn met de aanbevolen vaccinaties, roken te vermijden of in de buurt van rook te zijn, waakzaam handen wassen, vooral tijdens het verkoudheids- en griepseizoen,” zei Danoff. “Rust en goede voeding zijn ook belangrijk.”
Borstvoeding of het gebruik van geventileerde flessen blijken ook de incidentie van AOM te verminderen. Volgens een studie uit 2009 in het tijdschrift Pediatric Research hebben kinderen die borstvoeding krijgen meer serumantilichamen, die hen kunnen helpen bij de bestrijding van AOM. Bovendien kan, wanneer een baby flesvoeding krijgt, de negatieve druk in de fles ervoor zorgen dat het kind overmatig zuigt en een negatieve druk in de buis van Eustachius genereert, wat AOM in de hand kan werken.
Otitis externa kan worden voorkomen door de tijd die in het water wordt doorgebracht te beperken, volgens de NIH. Na het zwemmen moet het water uit de gehoorgang worden afgevoerd door het hoofd opzij te draaien en in verschillende richtingen aan de oorlel te trekken. Volgens de CDC mogen er geen wattenstaafjes in het oor worden gestoken omdat dit de gehoorgang of de oorsmeerlaag kan beschadigen, wat het risico op infectie kan vergroten. Door zwembaden en hot tubs schoon te houden met desinfecterende middelen en regelmatig de pH-waarde te testen, wordt het risico op infectie ook verkleind.