Anthony Di Franco, ingenieur, biohacker en diabeet, initiatiefnemer van het Open Insuline-project. © Cherise Fong
Oakland, speciaal verslag
Type 1-diabetes is een ongelukkige ziekte. Vaak verkeerd gediagnosticeerd en vaak verward met diabetes type 2, die de reputatie heeft geassocieerd te worden met obesitas, wordt het verkeerd begrepen door het grote publiek. De ziekte treft vooral kinderen, maar ook volwassenen. Het is niet te voorkomen en ongeneeslijk. Er is maar één behandeling: constante, nauwkeurig berekende, dure doses insuline. Zonder deze perfect aangepaste doses van het alvleesklierhormoon kan een type 1-diabeet binnen enkele uren overlijden.
De toegang tot insuline is een wereldwijd probleem. Volgens T1International leven wereldwijd zo’n 40 miljoen mensen met type 1-diabetes, oftewel 5-10% van alle diabetici. De meerderheid van hen leeft in landen waar onderwijs en ziektekostenverzekering ontoereikend zijn. In Afrika bezuiden de Sahara bedraagt de levensverwachting van een kind met type 1 diabetes één jaar.
In de Verenigde Staten, waar drie grote farmaceutische bedrijven (Eli Lilly, Novo Nordisk, Sanofi) de insulinemarkt domineren en waar over de dekking ervan door zorgverzekeraars wordt onderhandeld door drie grote Pharmacy Benefit Managers (Express Scripts, CVS Health, OptumRx), die van hogere prijzen profiteren, kunnen de kosten van het leven met type 1 diabetes verlammend zijn voor patiënten, zelfs met een verzekering. Sommigen verzinnen hun eigen manieren om op insuline te besparen… en brengen daarbij vaak hun gezondheid in gevaar. Anderen sterven eraan.
De kosten van insuline per land, in kaart gebracht door T1International:
Anthony Di Franco, computerwetenschapper, type 1 diabeet sinds 2005 en medeoprichter van Counter Culture Labs in Oakland, Californië, lanceerde in 2015 het Open Insulin Project, gestimuleerd door een crowdfundingcampagne die meer dan 16.000 dollar opbracht. Het doel van het project is om zuivere synthetische insuline te maken in een lab en vervolgens het recept te delen.
Anthony zegt dat dit initiatief voortkwam uit zijn groeiende “scepsis” ten aanzien van de Amerikaanse farmaceutische industrie in een ultra-kapitalistische economie. “Ik ben geïnteresseerd in de hackercultuur, in elke vorm van autonomie met middelen om dingen te produceren waar mensen op vertrouwen – dichter bij de schaal van individuen en gemeenschappen in tegenstelling tot bedrijven, waarvan de belangen heel ver verwijderd zijn van die van de mensen die ze geacht worden te dienen.”
In tegenstelling tot de overgrote meerderheid van de medicijnen die in de VS worden voorgeschreven, is er nog steeds geen generieke vorm van insuline. Hoewel insuline in het begin van de jaren twintig aan de universiteit van Toronto werd ontdekt en ontwikkeld, handhaven de drie farmaceutische reuzen hun oligopolie op insuline tot op de dag van vandaag – door hun producten regelmatig en enigszins aan te passen om de levensduur van hun octrooien te verlengen, en waarschijnlijk door nieuwere bedrijven af te kopen die anders de markt zouden kunnen betreden.
Als gevolg hiervan is de prijs van insuline in de afgelopen tien jaar vervijfvoudigd. T1International schat dat Amerikanen gemiddeld meer dan 500 dollar per maand uitgeven aan de behandeling van diabetes. In Brazilië of India kunnen deze kosten oplopen tot 80% van het maandinkomen van een patiënt. Vandaar de hashtag #insulin4all.
“Ik testte mijn bloedsuiker elke dag, maar nu moet ik de strips daarvoor kopen, dus ik test het niet meer elke dag. Nu doe ik het alleen nog maar elke maand…” https://t.co/81E15l6PTx #insulin4all pic.twitter.com/vJSvUbS1zU
– T1International (@t1international) April 23, 2018
Huidig is het Open Insulin Project een informeel samenwerkingsverband dat ongeveer een dozijn actieve leden telt bij Counter Culture Labs in Oakland, en vrijwilligers in een aantal laboratoria over de hele wereld, zoals ReaGent in Gent (België), BioFoundry in Sydney (Australië), Mboalab in Mvolyé (Kameroen), twee groepen in Senegal en een in Zimbabwe. Parallel onderzoek wordt ook uitgevoerd bij de non-profitorganisatie Fair Access Medicines in Californië.
“Toen ik het project in 2015 lanceerde, was er voor zover ik weet niemand anders bezig met het maken van insuline”, zegt Anthony. “Maar zodra ik bekendmaakte wat we aan het doen waren, besloten veel andere mensen dat ze mee wilden doen. We hebben altijd gehoopt dat er een breder netwerk zou komen van mensen die aan deze problemen werken en dat we informatie zouden kunnen uitwisselen en de vruchten van ons werk zouden kunnen delen. Op dit moment zijn er meer groepen in Afrika dan waar dan ook, omdat zij een zeer dringende behoefte hebben aan medische basiszorg, waaronder insuline. Zij hebben ook minder problemen met lastige voorschriften die hun activiteiten beperken. Dus ik verwacht grote dingen van dat deel van de samenwerking, omdat hun problemen nog groter zijn dan de al aanzienlijke problemen die we hier hebben.”
Al in de VS beginnen type 1-diabetici hun ziekte af te kraken. Want niet alleen dalen de prijzen niet, de technologie loopt ook achter. De meeste mensen met type 1-diabetes (of hun ouders) moeten hun glucosespiegels de hele dag en nacht nauwgezet in de gaten houden en periodiek zorgvuldig berekende doses insuline injecteren om hun metabolisme te stabiliseren.
Ben West, type 1-diabeet, is een van de pioniers op het gebied van open-source algoritmen die verschillende bewakingsapparaten met elkaar verbinden en het pompen van insuline automatiseren. Zijn werk leidde met name tot de open projecten NightScout, een systeem voor het op afstand in realtime monitoren van glucosespiegels op verschillende apparaten dat de #WeAreNotWaiting-beweging aanwakkerde, en OpenAPS (Open Artificial Pancreas System), dat zich ontwikkelde tot DIYPS (Do-It-Yourself Pancreas System), ontwikkeld door type 1-diabetespatiënt Dana Lewis en haar man Scott Leibrand.
Permanente #Nightscout monitor boven mijn iMac op een tweedehands $30 Amazon Kindle Fire. Al mijn belangrijke statistieken in een oogopslag. #Loop #WeAreNotWaiting #T1D #OpenAPS pic.twitter.com/zc0POJILTo
– Alexander Getty (@gettyalex) April 19, 2018
Anthony Di Franco, die controletheorie en closed loop-systemen studeerde aan de Yale University, legt uit hoe die kunnen worden toegepast op diabetes: “Je systeem is je metabolisme, je controle-input is hoeveel insuline je toedient via de insulinepomp en wanneer, dan zijn er bloedsuikerwaarden die je kunt nemen via continue monitoring, en je moet dat allemaal samenvoegen en beslissen hoeveel insuline je op welk moment moet geven.”
Systemen met gesloten lus kunnen de glucosespiegels van de patiënt in realtime weergeven op een mobiel verbonden apparaat, terwijl ze de juiste hoeveelheden insuline voorspellen, berekenen en pompen op basis van de activiteiten van de patiënt. Kortom, een kunstmatige pancreas. De DIYPS kampt echter nog steeds met twee grote problemen: hij is niet officieel goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drug Administration, waardoor de distributie beperkt is; hij vereist nog steeds basisprogrammeervaardigheden, zo niet diehard vastberadenheid, om te bouwen. Desondanks zijn er sinds 2015 zo’n 600 DIYPS gebouwd, onder meer door ruimdenkende ouders-biohackers.
Onder degenen die niet wachten, zijn drie vaders van kinderen met type 1 diabetes-Bryan Mazlish, Jeffrey Brewer en Lane Desborough (medeoprichter van Nightscout)- kwamen samen in San Francisco om de start-up Bigfoot Biomedical te lanceren, een kunstmatig pancreassysteem gecreëerd door Mazlish, die geloofde dat het gaan van de commerciële route de beste manier was om zo veel mogelijk mensen te bereiken. Eind 2017 haalden ze 37 miljoen dollar op om hun geautomatiseerde toedieningssysteem voor insuline te ontwikkelen. Sindsdien zijn klinische proeven begonnen en wordt rekening gehouden met beveiligingskwesties, voor een verwachte marktintroductie in 2020.
In parallel ontwikkelt Beta Bionics, een algemeen nut beogende instelling opgericht in Massachusetts door Edward Damiano, een andere vader van een type 1-diabetisch kind, iLet, een commercieel “bionisch” pancreassysteem met vergelijkbare geautomatiseerde monitoring- en toedieningsfuncties op basis van adaptieve controlealgoritmen die hij ontwikkelde aan de Boston University met Firas El-Khatib. Interessant is dat de farmaceutische reuzen Eli Lilly en Novo Nordisk elk 5 miljoen dollar hebben geïnvesteerd in Beta Bionics, dat ook in de komende paar jaar op de markt hoopt te komen, in afwachting van klinische proeven en wettelijke goedkeuring.
Tussen heeft de non-profitorganisatie Tidepool een open-sourceplatform gecreëerd om gegevens van diabetesapparaten te bundelen om onderzoek te ondersteunen en software voor patiënten te ontwikkelen.
Al deze onafhankelijke doe-het-zelf-inspanningen hebben de spelers in de industrie ertoe aangezet hun eigen closed-loopsystemen te bouwen, zoals Dexcom Share en Medtronic 670G. Hoewel de start-ups geloven dat de kunstmatige pancreas-technologie min of meer stabiel is, blijft de volgende uitdaging om deze toegankelijk te maken voor de bredere wereldwijde gemeenschap van type 1-diabetici.
In Californië is het team van het Open Insulin Project er tot nu toe in geslaagd om pro-insuline te produceren uit een kweek van E. coli-bacteriën. Nu werken de leden aan een gistcultuur in een poging om volwassen insuline te produceren, die vervolgens moet worden gezuiverd. “Zodra we de productie en de zuivering kunnen combineren, zal dat de kern vormen van de insulineproductie,” legt Anthony uit. “Dan zullen we die info delen, we zullen misschien proberen apparatuur te maken om het te automatiseren, of op zijn minst identificeren hoe mensen de apparatuur gemakkelijk kunnen krijgen, verpakken, ronddelen, andere mensen ons werk laten dupliceren.”
Open Insulin’s andere plannen omvatten het opzetten van patiënt-eigendom en geleide coöperaties die mensen in staat stellen hun eigen medicijn te maken of hen te voorzien van medicijnen tegen lage kosten. “Het zou ons ook een manier kunnen geven om de kosten en inspanningen die gepaard gaan met het doen van proeven op grotere schaal te delen,” voegt Anthony eraan toe, voordat hij concludeert: “We zijn eindelijk op het punt waar wat achter ons ligt veel meer is dan wat voor ons ligt. Dat is een goed gevoel.”
Lees meer over de situatie van Type 1 diabetes in de V.S. in een cartoon van WNYC
Lees over ons bezoek aan Counter Culture Labs