Ophelia
(Klik op de personage infographic om te downloaden.)
Good Girl Gone Bad
Je ouders zouden alleen willen dat ze een dochter als Ophelia hadden. Wanneer haar vader haar beveelt Hamlet niet meer te zien, stemt ze toe – “Ik zal mijn Heer gehoorzamen” (1.3.145). Later, wanneer Polonius haar als lokaas gebruikt om Hamlet te bespioneren voor Koning Claudius, doet ze precies wat haar gezegd wordt (3.1). Zolang ze ongetrouwd is, leeft ze volgens de regels van haar vader. (Natuurlijk, als ze zou trouwen, zou ze volgens de regels van haar man moeten leven). In wezen heeft Ophelia geen controle over haar lichaam, haar relaties of haar keuzes.
We zouden zeggen dat ze gebruik had kunnen maken van de diensten van ImperialMatch.com, maar haar vader is in feite president en CEO van een koppelservice: haar huwelijk heeft hij volledig in de hand.
En uiteindelijk breekt Ophelia – net als veel mensen die hun leven lang andere mensen gehoorzamen zonder enig gevoel van eigen inbreng.
Abusive Boyfriend
Het probleem met volledig gehoorzaam en passief zijn is dat je niet terug kunt vechten als dat echt nodig is. Hamlet lijkt te weten dat Ophelia haar vader helpt hem te bespioneren, en hij beschuldigt haar (en alle vrouwen) ervan een “fokker van zondaars” te zijn en beveelt Ophelia naar een “nonnenklooster” (3.1.131; 132), d.w.z. een bordeel. Maar ze kan hem niet op zijn taalgebruik aanspreken, omdat ze, als braaf meisje, niet kan toegeven dat ze weet wat het betekent.
Hij gaat ook door. Hij zegt dat als Ophelia zou trouwen, ze van haar man een “monster” zou maken, of een bedrogen echtgenoot (bedrogen echtgenoten zouden hoorns hebben zoals monsters) omdat ze hem onvermijdelijk zou bedriegen (3.1.151); en dan laat hij deze zoete woorden volgen door een klein “Ik hield niet van je” (3.1.129). Ophelia lijkt behoorlijk verpletterd door dit alles:
Maar wat is haar toevlucht? Ze kan het niet op Facebook uitpraten; ze kan niet eens een leuke rebound-relatie gaan zoeken. In feite hangt haar reputatie af van doen alsof ze nooit om hem heeft gegeven.
Precious Jewels
Hamlet is niet de enige die Ophelia definieert aan de hand van haar seksualiteit. Zelfs haar broer heeft er iets over te zeggen. In de eerste akte geeft Laertes advies aan Ophelia over de valkuilen van seks voor het huwelijk (voor vrouwen, niet voor mannen) in een lange toespraak die erop gericht is zijn zus een gevoel van “angst” bij te brengen. Precies wat je van je broer wilt horen, toch? Hij zegt zelfs drie keer tegen Ophelia dat ze intimiteit met Hamlet moet “vrezen”.
Is Laertes gewoon op zoek naar het beste voor zijn kleine zusje? Misschien, maar zijn toespraak zit ook vol levendige toespelingen, zoals wanneer hij geslachtsgemeenschap vergelijkt met een “kankerworm” die een tere bloem binnendringt en verwondt voordat de knoppen, of “knoppen”, tijd hebben gehad om open te gaan (1.3.43; 44). Deze grafische toespeling op de anatomie van de vrouwelijke geslachtsorganen maakt van zijn zus een erotisch object, terwijl hij toch blijft aandringen op Ophelia’s kuisheid. Laertes neemt een typisch Elizabethaans standpunt in ten opzichte van vrouwelijke seksualiteit – een “ontmaagde” vrouw was beschadigd goed waarmee geen man zou willen trouwen.
Dat brengt ons bij een belangrijke vraag: hebben Hamlet en Ophelia werkelijk seks gehad? We weten het niet zeker. Shmoop is geneigd te denken van niet. Wat zo tragisch is aan Ophelia (naar onze bescheiden mening) is dat ze niets verkeerds heeft gedaan, en ze wordt toch vernietigd door de patriarchale hofcultuur.
Maar de mogelijkheid is er wel. Sommige van de bloemen die Ophelia weggeeft tijdens haar waanzinnige scène (zoals wijnruit en alsem) werden eeuwenlang gebruikt in abortusdrankjes. En er is iets suggestiefs aan het feit dat ze letterlijk ontmaagd wordt door bloemen weg te geven. Zou het verschil maken als ze daadwerkelijk seks hadden gehad?
Ophelia and Madness
Of ze nu seks hebben gehad of niet, dat is een hoop druk om op een jonge vrouw te leggen. En het is te veel voor Ophelia. Als ze gek wordt, zingt ze een schunnig lied over een meisje dat met een valse huwelijksbelofte haar maagdelijkheid verliest (4.5.63-71) – een van de redenen waarom veel literatuurcritici Ophelia’s waanzin zien als een gevolg van patriarchale druk en misbruik.
Op het laatst wordt ze erdoor gedood. Gertrude beschrijft het ons (lijkt goed dat het een andere vrouw is):
Toen haar wiettrofeeën en zijzelf
Viel in de treurbeek. Haar kleren wijd gespreid,
En, zeemeerminachtig, een poosje droegen ze haar omhoog,
Terwijl ze flarden van oude lofzangen zong,
Als iemand die niet in staat is tot haar eigen leed
Of als een schepsel dat inheems en verdoemd is
Op dat element. Maar lang kon het niet duren
Totdat haar kleren, zwaar van de drank,
De arme stakker van haar melodieuze ligplaats
Trok naar de modderige dood. (4.7.199-208)
Merk je dat haar dood passief lijkt te zijn? In plaats van direct zelfmoord te plegen, zoals Gertrude ons vertelt, valt ze per ongeluk in het water en verzuimt dan gewoon zichzelf te redden van het zinken. Ophelia’s “kledingstukken” “trekken” haar naar beneden, alsof ze een eigen wil hebben. Dit lijkt een metafoor voor de manier waarop Ophelia haar leven leidt: doen wat haar vader en broer – en vriend – haar zeggen te doen, in plaats van zelf beslissingen te nemen.
Gertrude suggereert ook dat Ophelia’s verdrinking natuurlijk was wanneer ze Ophelia beschrijft als een “inheems” schepsel in het water. We zien ook dat Ophelia wordt beschreven als “zeemeermin-achtig” met haar “kleren wijd uitgespreid.” Zelfs in de dood, is Ophelia sexy. Dus, vrouwen: natuurlijk, sexy … en dood. Het lijkt erop dat er niet veel plaats is voor vrouwen aan het koninklijk hof. Zal Fortinbras’ bewind daar verandering in brengen?