Palestina is een kleine landstreek die een prominente rol heeft gespeeld in de oude en moderne geschiedenis van het Midden-Oosten. De geschiedenis van Palestina is gekenmerkt door veelvuldige politieke conflicten en gewelddadige landonteigeningen vanwege het belang van het gebied voor verschillende grote wereldreligies, en omdat Palestina op een waardevol geografisch kruispunt tussen Afrika en Azië ligt. Vandaag de dag staan de Arabieren die dit gebied hun thuis noemen bekend als Palestijnen, en het volk van Palestina heeft een sterk verlangen om een vrije en onafhankelijke staat te stichten in deze omstreden regio van de wereld.
Wat is Palestina?
Tot 1948 werd met Palestina de geografische regio tussen de Middellandse Zee en de rivier de Jordaan bedoeld. De Arabische bevolking die in dit gebied woont, staat sinds het begin van de 20e eeuw bekend als Palestijnen. Een groot deel van dit gebied wordt nu beschouwd als het huidige Israël.
Heden ten dage omvat Palestina theoretisch de Westelijke Jordaanoever (een gebied dat ligt tussen het huidige Israël en Jordanië) en de Gazastrook (die grenst aan het huidige Israël en Egypte). De controle over dit gebied is echter een complexe en evoluerende situatie. Er is geen internationale consensus over de grenzen, en veel gebieden die door de Palestijnen worden opgeëist, zijn al jarenlang bezet door de Israëli’s.
Meer dan 135 lidstaten van de Verenigde Naties erkennen Palestina als een onafhankelijke staat, maar Israël en sommige andere landen, waaronder de Verenigde Staten, maken dit onderscheid niet.
De vroege wortels van Palestina
Geleerden geloven dat de naam “Palestina” oorspronkelijk afkomstig is van het woord “Philistia”, dat verwijst naar de Filistijnen die een deel van de regio bezetten in de 12e eeuw voor Christus.
In de loop van de geschiedenis is Palestina geregeerd door talrijke groepen, waaronder de Assyriërs, Babyloniërs, Perzen, Grieken, Romeinen, Arabieren, Fatimiden, Seltsjoeken, Kruisvaarders, Egyptenaren en Mamelukken.
Van ongeveer 1517 tot 1917 regeerde het Ottomaanse Rijk over een groot deel van de regio.
Toen de Eerste Wereldoorlog in 1918 eindigde, namen de Britten de controle over Palestina over. De Volkenbond vaardigde een Brits mandaat voor Palestina uit – een document dat Groot-Brittannië bestuurlijke controle over de regio gaf en bepalingen bevatte voor de vestiging van een Joods nationaal thuisland in Palestina – dat in 1923 van kracht werd.
De verdeling van Palestina
In 1947, na meer dan twee decennia Brits bewind, stelden de Verenigde Naties een plan voor om Palestina in twee delen te verdelen: een onafhankelijke Joodse staat en een onafhankelijke Arabische staat. De stad Jeruzalem, die zowel door Joden als door Palestijnse Arabieren als hoofdstad werd opgeëist, zou een internationaal gebied met een speciale status worden.
Joodse leiders aanvaardden het plan, maar veel Palestijnse Arabieren – van wie sommigen al sinds de jaren twintig actief de Britse en Joodse belangen in de regio hadden bestreden – verzetten zich er fel tegen.
Arabische groepen betoogden dat zij in bepaalde regio’s de meerderheid van de bevolking vormden en dat hun meer grondgebied moest worden toegekend. Zij begonnen overal in Palestina vrijwillige legers te vormen.
Israel Becomes a State
In mei 1948, minder dan een jaar na de invoering van het Partition Plan for Palestine, trok Groot-Brittannië zich terug uit Palestina en verklaarde Israel zich een onafhankelijke staat, waarmee de bereidheid werd uitgesproken het Partition Plan uit te voeren.
Nagenoeg onmiddellijk rukten Arabische buurlegers op om de vestiging van de Israëlische staat te verhinderen. De Arabisch-Israëlische oorlog van 1948 die daarop volgde, betrof Israël en vijf Arabische landen – Jordanië, Irak, Syrië, Egypte en Libanon. Aan het eind van de oorlog in juli 1949 beheerste Israël meer dan tweederde van het voormalige Britse Mandaat, terwijl Jordanië de controle kreeg over de Westelijke Jordaanoever, Egypte en de Gazastrook.
Het conflict van 1948 opende een nieuw hoofdstuk in de strijd tussen Joden en Palestijnse Arabieren, die nu een regionale strijd werd waarbij natiestaten en een wirwar van diplomatieke, politieke en economische belangen betrokken waren.
De PLO wordt geboren
In 1964 werd de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) opgericht met als doel een Palestijns-Arabische staat te stichten op het land dat voorheen onder Brits Mandaat viel en dat volgens de PLO op onrechtmatige wijze door de staat Israël was bezet.
Hoewel de PLO oorspronkelijk uit was op de vernietiging van de Staat Israël als middel om haar doel van een Palestijnse staat te bereiken, aanvaardde de PLO in 1993 in de Oslo Akkoorden het bestaansrecht van Israël in ruil voor formele erkenning van de PLO door Israël – een hoogtepunt in de Israëlisch-Palestijnse betrekkingen.
In 1969 werd de bekende Palestijnse leider Yasser Arafat voorzitter van de PLO en hij behield die titel tot aan zijn dood in 2004.
De Zesdaagse Oorlog
Israël viel Egypte aan op 5 juni 1967. Beide landen beweerden dat zij handelden uit zelfverdediging in het daaropvolgende conflict, dat eindigde op 10 juni en waarbij ook Jordanië en Syrië betrokken waren, die de kant van Egypte kozen. De Zesdaagse Oorlog, zoals hij genoemd werd, resulteerde in een grote landwinst voor Israël.
Op het einde van de oorlog had Israël de controle over de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever, het Sinaï Schiereiland (een woestijnachtig gebied gelegen tussen de Middellandse Zee en de Rode Zee) en de Golan Hoogvlakte (een rotsachtige hoogvlakte gelegen tussen Syrië en het huidige Israël).
De uitkomst van de Arabisch-Israëlische oorlog van 1967 zou in de komende decennia leiden tot voortdurende spanningen en gewapende conflicten tussen Israël en zijn buurlanden.
De Eerste Intifada en de Oslo Akkoorden
In 1987 brak de Eerste Intifada uit, een kookpunt van Palestijnse woede over de voortdurende Israëlische bezetting van Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Palestijnse milities kwamen in opstand en honderden mensen werden gedood.
Een daaropvolgend vredesproces, bekend als de Oslo Vredesakkoorden, werd gestart in het begin van de jaren 1990 in een multilaterale poging om een einde te maken aan het aanhoudende geweld.
Het eerste Oslo Akkoord (Oslo I) creëerde een tijdschema voor een vredesproces in het Midden-Oosten en een plan voor een interim Palestijnse regering in delen van Gaza en de West Bank. Het akkoord werd in 1993 ondertekend en bijgewoond door de Israëlische premier Yitzhak Rabin en de Palestijnse leider Yasser Arafat.
Arafat keerde in 1994 terug naar Gaza na 27 jaar verbannen te zijn geweest. In 1995 werd in Oslo II de basis gelegd voor een volledige terugtrekking van de Israëlische troepen uit delen van de Westelijke Jordaanoever en andere gebieden. Ook werd een tijdschema vastgesteld voor verkiezingen voor de Palestijnse Wetgevende Raad.
Helaas slaagden de Oslo-akkoorden niet in hun uiteindelijke doel, Israël en de Palestijnen op één lijn te krijgen over een volwaardig vredesplan.
De Tweede Intifada: Violence Continues
In september 2000 begon de Tweede Palestijnse Intifada. Een van de aanleidingen voor het geweld was het bezoek van Ariel Sharon, een rechtse, joodse Israëliër die later premier van Israël zou worden, aan de islamitische heilige plaats in de al-Aqsa Moskee in Jeruzalem. Veel Palestijnen vonden dit een belediging en protesteerden.
Rellen, zelfmoordaanslagen en andere aanslagen braken vervolgens uit, waarmee een einde kwam aan het eens zo veelbelovende vredesproces.
Deze periode van geweld tussen Palestijnen en Israëli’s duurde bijna vijf jaar. Yasser Arafat stierf in november 2004, en in augustus 2005 trok het Israëlische leger zich terug uit Gaza.
Hamas
In 2006 won Hamas, een soennitische islamitische militante groepering, de Palestijnse parlementsverkiezingen.
Datzelfde jaar volgden gevechten tussen Hamas en Fatah, de politieke groepering die de PLO controleerde. In 2007 versloeg Hamas Fatah in een strijd om Gaza.
Vele landen beschouwen Hamas als een terroristische organisatie. De groep heeft zelfmoordaanslagen uitgevoerd en herhaaldelijk opgeroepen tot de vernietiging van Israël.
Hamas en Israël bevochten elkaar in verschillende bloedige oorlogen, waaronder Operation Cast Lead in december 2008, Operation Pillar of Defense in november 2012 en Operation Protective Edge in juli 2014.
In april 2014 stemden Hamas en Fatah in met een deal die een verenigde nationale Palestijnse regering zou vormen.
De huidige staat Palestina
De Palestijnen vechten nog steeds voor een officiële staat die formeel door alle landen wordt erkend.
Hoewel de Palestijnen belangrijke stukken land bezetten, waaronder de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook, blijven sommige Israëli’s, met de zegen van hun regering, zich vestigen in gebieden waarvan algemeen wordt erkend dat ze onder Palestijnse controle staan. Veel internationale rechtengroeperingen beschouwen dergelijke nederzettingen als illegaal, de grenzen zijn niet duidelijk afgebakend, en aanhoudende conflicten blijven de norm. Een aanzienlijk deel van de Israëli’s is ook tegen de nederzettingen en zou liever vreedzame manieren vinden om hun landgeschillen met de Palestijnen op te lossen.
In mei 2017 presenteerden leiders van Hamas een document dat de vorming van een Palestijnse staat voorstelde met behulp van de in 1967 vastgestelde grenzen, met Jeruzalem als hoofdstad. De groep weigerde echter om Israël als staat te erkennen, en de Israëlische regering verwierp prompt het plan.
Terwijl zo veel van de geschiedenis van Palestina gepaard is gegaan met bloedvergieten, ontheemding en instabiliteit, werken veel wereldleiders aan een resolutie die zal resulteren in vrede in de hele regio.
Bronnen:
Palestina. Ancient History Encyclopedia.
Wat is Palestina en Palestijnen? Israel Science and Technology Directory.
Alles wat je moet weten over Israël-Palestina. Vox.com.
Kaart: De landen die Palestina als staat erkennen. Washington Post.
Het verdelingsplan van de VN. BBC News.
De Palestijnse Bevrijdingsorganisatie. The History Learning Site.
Tijdlijn: Geschiedenis van een revolutie. Al Jazeera.
Hamas accepteert Palestijnse staat met grenzen van 1967. Al Jazeera.
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie. Oxford Islamic Studies Online.
Overeenkomst van Oslo, snelle feiten. CNN.
Profiel: Hamas Palestijnse beweging. BBC News.