Papaïne, enzym aanwezig in de bladeren, latex, wortels, en vrucht van de papajaplant (Carica papaya) dat de afbraak van eiwitten katalyseert door hydrolyse (toevoeging van een watermolecuul).
- Proteolytisch enzym
Papaïne wordt gebruikt in biochemisch onderzoek waarbij eiwitten worden geanalyseerd, bij het mals maken van vlees, bij het klaren van bier, bij het verwijderen van haren uit huiden voor het looien, en in reinigingsmiddelen met enzymatische werking voor zachte contactlenzen. Het wordt ook gebruikt in tandpasta en cosmetica en in preparaten van verschillende remedies tegen indigestie, zweren, koorts en zwellingen. Een verwant enzym dat ook door papaja’s wordt geproduceerd is chymopaïne, dat andere kenmerken heeft wat mobiliteit en oplosbaarheid betreft; het wordt gebruikt om gescheurde tussenwervelschijven te doen krimpen of op te lossen bij bepaalde soorten letsel aan de lendenwervelkolom, en anders als verteringsmiddel van eiwitten.
De hoeveelheid en de activiteit van papaïne die uit de verschillende delen van de papajaplant wordt geïsoleerd, variëren naar gelang van de leeftijd van de boom en of het een mannelijke of vrouwelijke boom betreft. Zo kunnen bijvoorbeeld grotere hoeveelheden ruwe papaïne worden gewonnen uit vrouwelijke bomen dan uit mannelijke bomen en uit oudere vruchten dan uit jongere vruchten. Papaïne die wordt geëxtraheerd uit jonge papaja’s van vrouwelijke bomen is echter doorgaans actiever dan papaïne uit oude vruchten van mannelijke of hermafrodiete planten.
Papaïne kan bij daarvoor gevoelige personen allergische reacties opwekken. Huidreacties kunnen optreden na contact met verse latex van papaja; overgevoeligheidsreacties kunnen vooral uitgesproken zijn bij personen die allergisch zijn voor latex.