Wat is scabiës?
Scabiës is een aantasting van de huid door de menselijke schurftmijt (Sarcoptes scabiei var. hominis). De microscopisch kleine schurftmijt graaft zich in in de bovenste laag van de huid, waar ze leeft en haar eitjes legt. De meest voorkomende symptomen van scabiës zijn hevige jeuk en een puistachtige huiduitslag. De schurftmijt wordt meestal verspreid door direct, langdurig, huid-op-huidcontact met een persoon die schurft heeft.
Schurft komt wereldwijd voor en treft mensen van alle rassen en sociale klassen. Scabiës kan zich snel verspreiden onder drukke omstandigheden waar veelvuldig nauw lichamelijk en huidcontact is. Instellingen zoals verpleeghuizen, verzorgingshuizen en gevangenissen zijn vaak de plaatsen waar schurft uitbreekt. Ook in kinderdagverblijven worden vaak schurftinfecties aangetroffen.
Wat is korstschurft (Noorse) schurft?
Korstschurft is een ernstige vorm van schurft die kan voorkomen bij sommige personen die immuungecompromitteerd (met een zwak immuunsysteem), bejaard, gehandicapt of verzwakt zijn. Het wordt ook wel Noorse schurft genoemd. Mensen met korstschurft hebben dikke huidkorsten met daarin grote aantallen schurftmijten en eitjes. Personen met korstschurft zijn zeer besmettelijk voor andere personen en kunnen de besmetting gemakkelijk verspreiden, zowel door direct huid-op-huidcontact als door besmetting van zaken als hun kleding, beddengoed en meubels. Personen met korstschurft vertonen mogelijk niet de gebruikelijke tekenen en symptomen van schurft, zoals de kenmerkende huiduitslag of jeuk (pruritus). Personen met korstschurft moeten snel en agressief medisch behandeld worden om uitbraken van scabiës te voorkomen.
Hoe snel na de besmetting beginnen de symptomen van scabiës?
Als iemand nog nooit scabiës heeft gehad, kan het 4-8 weken duren voordat de symptomen zich ontwikkelen. Het is belangrijk om te onthouden dat een besmette persoon gedurende deze tijd scabiës kan verspreiden, zelfs als hij/zij nog geen symptomen heeft.
Bij iemand die al eerder scabiës heeft gehad, treden de symptomen meestal veel eerder op (1-4 dagen) na de blootstelling.
Terug naar boven
Wat zijn de tekenen en symptomen van een scabiësbesmetting?
De meest voorkomende tekenen en symptomen van scabiës zijn hevige jeuk (pruritus), vooral ’s nachts, en een puistachtige (papuleuze) jeukende huiduitslag. De jeuk en de uitslag kunnen het hele lichaam treffen of beperkt blijven tot veelvoorkomende plaatsen zoals de pols, de elleboog, de oksel, de vliezen tussen de vingers, de tepel, de penis, het middel, de riemlijn en de billen. De uitslag kan ook kleine blaasjes (vesikels) en schilfertjes bevatten. Krabben aan de uitslag kan huidzweertjes veroorzaken; soms raken deze zweertjes geïnfecteerd door bacteriën.
Op de huid zijn soms kleine holen te zien; deze worden veroorzaakt doordat de vrouwelijke schurftmijt vlak onder het huidoppervlak een tunnel graaft. Deze holen verschijnen als kleine verhoogde en kromme (serpiginous) grijswitte of huidkleurige lijnen op het huidoppervlak. Omdat de mijten vaak gering in aantal zijn (slechts 10-15 mijten per persoon), kunnen deze holen moeilijk te vinden zijn. Ze worden het vaakst gevonden in de vliezen tussen de vingers, in de huidplooien op de pols, elleboog of knie, en op de penis, borst of schouderbladen.
Het hoofd, gezicht, nek, handpalmen en voetzolen zijn vaak betrokken bij zuigelingen en zeer jonge kinderen, maar meestal niet bij volwassenen en oudere kinderen.
Personen met korstschurft vertonen mogelijk niet de gebruikelijke tekenen en symptomen van schurft, zoals de kenmerkende huiduitslag of jeuk (pruritus).
Terug naar boven
Hoe heb ik schurft opgelopen?
Scabiës wordt meestal verspreid door direct, langdurig, huid-op-huidcontact met een persoon die scabiës heeft. Het contact moet over het algemeen langdurig zijn; een snelle handdruk of omhelzing is meestal niet voldoende om schurft te verspreiden. Scabiës wordt gemakkelijk verspreid onder seksuele partners en huisgenoten. Scabiës bij volwassenen wordt vaak seksueel verworven. Scabiës wordt soms indirect verspreid door het delen van voorwerpen zoals kleding, handdoeken of beddengoed die door een besmet persoon worden gebruikt; een dergelijke indirecte verspreiding kan echter veel gemakkelijker plaatsvinden wanneer de besmette persoon korstige scabiës heeft.
Hoe wordt een scabiësbesmetting gediagnosticeerd?
De diagnose van een scabiësbesmetting wordt meestal gesteld op basis van het gebruikelijke uiterlijk en de verspreiding van de huiduitslag en de aanwezigheid van holen. Waar mogelijk moet de diagnose scabiës worden bevestigd door de mijt, de mijte-eieren of de uitwerpselen van de mijt (scybala) te identificeren. Dit kan worden gedaan door met de punt van een naald voorzichtig een mijt uit zijn hol te halen of door een huidschraapsel onder een microscoop te onderzoeken op mijten, eitjes of uitwerpselen van mijten. Het is belangrijk te bedenken dat een persoon ook besmet kan zijn als er geen mijten, eieren of uitwerpselen worden gevonden; meestal kunnen er minder dan 10-15 mijten aanwezig zijn op het hele lichaam van een besmette persoon die verder gezond is. Personen met korstschurft kunnen echter besmet zijn met duizenden mijten en moeten als zeer besmettelijk worden beschouwd.
Hoe lang kunnen schurftmijten leven?
Op een persoon kunnen schurftmijten wel 1 tot 2 maanden leven. Van een persoon af, overleven schurftmijten meestal niet langer dan 48-72 uur. Schurftmijten sterven bij blootstelling aan een temperatuur van 50°C (122°F) gedurende 10 minuten.
Back To Top
Kan schurft behandeld worden?
Ja. Producten die worden gebruikt om scabiës te behandelen, worden scabiciden genoemd omdat ze de schurftmijt doden; sommige doden ook de eitjes. Scabiciden voor de behandeling van schurft bij mensen zijn alleen op doktersrecept verkrijgbaar; er zijn geen “vrij verkrijgbare” (zonder recept verkrijgbare) producten getest en goedgekeurd voor mensen.
Volg altijd nauwgezet de instructies van de arts en apotheker, en ook de instructies in de doos of op het etiket. Bij de behandeling van volwassenen en oudere kinderen wordt scabicide crème of lotion op alle delen van het lichaam aangebracht, van de hals tot aan de voeten en tenen; bij de behandeling van zuigelingen en jonge kinderen wordt de crème of lotion ook op het hoofd en de hals aangebracht. Het geneesmiddel moet gedurende de aanbevolen tijd op het lichaam worden gelaten voordat het wordt afgewassen. Na de behandeling moet schone kleding worden gedragen.
Naast de besmette persoon wordt ook behandeling aanbevolen van gezinsleden en seksuele contacten, met name van degenen die langdurig huid-op-huidcontact hebben gehad met de besmette persoon. Alle personen moeten op hetzelfde moment worden behandeld om herbesmetting te voorkomen. Herbehandeling kan nodig zijn als de jeuk langer dan 2-4 weken na de behandeling aanhoudt of als er nieuwe holen of uitslag blijven verschijnen.
Gebruik nooit een scabicide bedoeld voor diergeneeskundig of agrarisch gebruik om mensen te behandelen!
Wie moet er behandeld worden tegen schurft?
Iedereen bij wie schurft is vastgesteld, evenals zijn of haar seksuele partners en andere contacten die langdurig huid-op-huidcontact hebben gehad met de besmette persoon, moet behandeld worden. Behandeling wordt aanbevolen voor leden van hetzelfde huishouden als de persoon met scabiës, met name voor die personen die langdurig huid-op-huidcontact met de besmette persoon hebben gehad. Alle personen moeten tegelijkertijd worden behandeld om herbesmetting te voorkomen.
Herbehandeling kan nodig zijn als de jeuk langer dan 2-4 weken na de behandeling aanhoudt of als er nieuwe holen of uitslag blijven verschijnen.
Hoe snel na de behandeling zal ik me beter voelen?
Als de jeuk langer dan 2-4 weken na de initiële behandeling aanhoudt of als er nieuwe holen of uitslag blijven verschijnen (als de initiële behandeling meer dan één toepassing of dosis omvat, dan begint de periode van 2-4 na de laatste toepassing of dosis), kan herbehandeling met scabicide noodzakelijk zijn; raadpleeg een arts.
Terug naar boven
Krijg ik scabiës van mijn huisdier?
Nee. Dieren verspreiden geen menselijke scabiës. Huisdieren kunnen besmet raken met een ander soort schurftmijt die niet op mensen overleeft of zich voortplant, maar bij dieren “schurft” veroorzaakt. Als een dier met schurft in nauw contact komt met een persoon, kan de diermijt onder de huid van de persoon komen en tijdelijke jeuk en huidirritatie veroorzaken. De diermijt kan zich echter niet voortplanten op een persoon en sterft vanzelf na een paar dagen. Hoewel de persoon niet hoeft te worden behandeld, moet het dier wel worden behandeld omdat de mijten zich in de huid van de persoon kunnen blijven ingraven en symptomen kunnen veroorzaken totdat het dier met succes is behandeld.
Kan scabiës worden verspreid door zwemmen in een openbaar zwembad?
Scabiës wordt verspreid door langdurig huid-op-huidcontact met een persoon die scabiës heeft. Scabiës kan soms ook worden verspreid door contact met voorwerpen zoals kleding, beddengoed of handdoeken die zijn gebruikt door een persoon met scabiës, maar een dergelijke verspreiding is zeer ongebruikelijk, tenzij de besmette persoon korstige scabiës heeft.
Het is zeer onwaarschijnlijk dat scabiës wordt verspreid door water in een zwembad. Behalve bij een persoon met korstschurft zijn er slechts ongeveer 10-15 schurftmijten aanwezig op een besmet persoon; het is uiterst onwaarschijnlijk dat er mijten onder een natte huid vandaan zouden komen.
Hoewel scabiës niet vaak voorkomt, kan scabiës worden verspreid door het delen van een handdoek of kledingstuk dat is gebruikt door een persoon met scabiës.
Hoe kan ik scabiësmijten uit mijn huis of tapijt verwijderen?
Scabiësmijten overleven niet langer dan 2-3 dagen op afstand van de menselijke huid. Voorwerpen zoals beddengoed, kleding en handdoeken die door een persoon met schurft zijn gebruikt, kunnen worden ontsmet door ze in de wasmachine in heet water te wassen en te drogen met het hete programma of door ze chemisch te laten reinigen. Voorwerpen die niet kunnen worden gewassen of chemisch gereinigd, kunnen worden ontsmet door ze gedurende ten minste 72 uur van elk lichaamscontact te verwijderen.
Omdat personen met korstschurft als zeer besmettelijk worden beschouwd, wordt aanbevolen zorgvuldig het meubilair en de tapijten te stofzuigen in de kamers die door deze personen worden gebruikt.
Fumigatie van woonruimtes is niet nodig.
Back To Top
Hoe kan ik schurftmijten uit mijn kleren verwijderen?
Schurftmijten overleven niet langer dan 2-3 dagen op een afstand van de menselijke huid. Voorwerpen zoals beddengoed, kleding en handdoeken van een persoon met schurft kunnen worden ontsmet door ze in de machine te wassen in heet water en te drogen met het hete programma of door ze chemisch te reinigen. Voorwerpen die niet kunnen worden gewassen of chemisch gereinigd, kunnen worden ontsmet door ze gedurende ten minste 72 uur van elk lichaamscontact te verwijderen.
Mijn echtgenoot en ik zijn gediagnosticeerd met scabiës. Na verschillende behandelingen heeft hij/zij nog steeds symptomen, terwijl ik genezen ben. Waarom?
De uitslag en jeuk van schurft kunnen nog enkele weken tot een maand na de behandeling aanhouden, zelfs als de behandeling succesvol was en alle mijten en eitjes zijn gedood. Uw zorgverlener kan u extra medicijnen voorschrijven om de jeuk te verlichten als deze ernstig is. Symptomen die langer dan 2 weken na de behandeling aanhouden, kunnen een aantal oorzaken hebben, waaronder:
- Een onjuiste diagnose van scabiës. Veel geneesmiddelenreacties kunnen de symptomen van scabiës nabootsen en huiduitslag en jeuk veroorzaken; de diagnose scabiës moet worden bevestigd door een huidafkrabsel waarbij de mijt, de eitjes of de uitwerpselen van de mijt (scybala) onder een microscoop worden bekeken. Als u met uw echtgenoot in hetzelfde bed slaapt en niet opnieuw besmet bent geraakt, en u zich gedurende ten minste 30 dagen niet heeft laten behandelen, dan is het onwaarschijnlijk dat uw echtgenoot scabiës heeft.
- Herbesmetting met scabiës door een familielid of een andere besmette persoon als alle patiënten en hun contacten niet tegelijkertijd worden behandeld; besmette personen en hun contacten moeten tegelijkertijd worden behandeld om herbesmetting te voorkomen.
- Behandelingsfalen door resistentie tegen medicatie, door onjuiste toepassing van topische scabiciden, of door het niet doen van een tweede toepassing wanneer dat nodig is; 24-48 uur na effectieve behandeling mogen er geen nieuwe holen verschijnen.
- Behandelingsfalen van korstschurft door slechte penetratie van scabicide in dikke schilferige huid die grote aantallen scabiësmijten bevat; herhaalde behandeling met een combinatie van zowel topische als orale medicatie kan nodig zijn om korstschurft met succes te behandelen.
- Besmetting door voorwerpen (fomites) zoals kleding, beddengoed of handdoeken die niet op de juiste manier zijn gewassen of chemisch gereinigd (dit is vooral van belang voor voorwerpen die worden gebruikt door personen met korstschurft); mogelijk besmette voorwerpen (fomites) moeten in de machine worden gewassen in heet water en worden gedroogd met de hete-temperatuurcyclus, chemisch worden gereinigd, of gedurende ten minste 72 uur van huidcontact worden verwijderd.
- Een allergische huiduitslag (dermatitis); of
- Blootstelling aan huismijt waardoor de symptomen aanhouden als gevolg van kruisreactiviteit tussen mijtantigenen.
Als de jeuk langer dan 2-4 weken aanhoudt of als er nieuwe holen of uitslag blijven verschijnen, raadpleeg dan een arts; herbehandeling met hetzelfde of een ander scabicide kan noodzakelijk zijn.
Als ik in contact kom met iemand die schurft heeft, moet ik mezelf dan behandelen?
Nee. Als iemand denkt dat hij of zij mogelijk schurft heeft, moet hij of zij contact opnemen met een arts. De arts kan de persoon onderzoeken, de diagnose schurft bevestigen en een geschikte behandeling voorschrijven. Producten voor de behandeling van scabiës bij mensen zijn alleen op doktersrecept verkrijgbaar.
Slapen met of vrijen met een persoon die besmet is met scabiës, houdt een hoog risico op overdracht in. Hoe langer een persoon huid-op-huid blootgesteld is, des te groter is de kans dat overdracht plaatsvindt. Hoewel kort de hand schudden met iemand die geen scabiës heeft als een relatief laag risico kan worden beschouwd, kan het gedurende 5-10 minuten vasthouden van de hand van iemand met scabiës als een relatief hoog risico op overdracht worden beschouwd. Overdracht kan echter ook plaatsvinden na kort huid-op-huidcontact, zoals een handdruk, met een persoon die korstige scabiës heeft. In het algemeen zou een persoon die huid-op-huidcontact heeft met een persoon die korstige scabiës heeft, worden beschouwd als een goede kandidaat voor behandeling.
Om te bepalen wanneer profylactische behandeling moet worden gegeven om het risico van overdracht te verminderen, moet vroegtijdig overleg worden gezocht met een zorgverlener die inzicht heeft in:
- het type scabiës (d.w.z. niet-korstig versus korstig) waaraan een persoon is blootgesteld;
- de mate en duur van huidblootstelling die een persoon heeft gehad aan de besmette patiënt;
- of de blootstelling plaatsvond voor of na de patiënt werd behandeld voor scabiës; en,
- of de blootgestelde persoon werkt in een omgeving waar hij/zij waarschijnlijk andere mensen zou blootstellen tijdens de asymptomatische incubatieperiode. Bijvoorbeeld, een verpleegster of verzorger die in een verpleeghuis of ziekenhuis werkt, zou vaak profylactisch worden behandeld om het risico van verdere scabiësoverdracht in de instelling te verminderen.
Back To Top