Heading

Deze blogpost is geschreven door Jeff Nelson, KF20 Guatemala en Matt Bastone, KF20 Nicaragua. Onlangs ontmoetten we elkaar op Jeff’s thuisbasis in Guatemala om getuige te zijn van een van de belangrijkste religieuze feestdagen in heel Latijns-Amerika: Semana Santa. We waren geïnspireerd om dit bericht te schrijven omdat het een geweldige ervaring was en een belangrijke traditie in het leven van veel mensen.

Foto genomen in de Guatemalteekse stad Santa Catarina Palopó, die aan het meer van Atitlán ligt. Op de achtergrond zijn de Atitlán, San Pedro, en Tolimán Vulkanen te zien.

Semana Santa, of Heilige Week in het Engels, is een door de bijbel geïnspireerde traditie die plaatsvindt tijdens de laatste week van de vastentijd voor Pasen. De tradities die in heel Latijns-Amerika worden gevierd, zijn een blijvende uiting van de Spaanse postkoloniale invloed. Zoals wij in Guatemala hebben ervaren, gaat de kerkgemeenschap tot het uiterste in het versieren en voorbereiden van het symbolische eerbetoon aan het leven en de dood van Jezus. Deze herdenkingsweek trekt aandacht en eerbied uit alle lagen van de samenleving, en duizenden komen bijeen om de unieke sfeer te ervaren.

Santo Tomás-kerk in Chichicastenango, Guatemala

De week begint met Palmzondag, waarop wordt herdacht dat Jezus Jeruzalem binnenging toen mensen palmtakken op zijn pad legden. Sommige christelijke denominaties, waaronder de katholieke kerk, zegenen palmbladeren en geven ze aan de gemeente tijdens diensten op Palmzondag.

Nieuwgekozen paus Franciscus op Palmzondag, 2013 (Photo Credit: Paul Haring, CNS)

Later in de week wordt met Maudy Thursday (of Heilige Donderdag) het Laatste Avondmaal herdacht. Dit was de laatste nacht die Jezus met zijn apostelen doorbracht voor zijn kruisiging en dood. De handeling waarbij Jezus de voeten van zijn apostelen waste, was een symbolisch belangrijke gebeurtenis op deze avond. In de Bijbel zegt Jezus: “Nu Ik, jullie Heer en Leraar, jullie voeten gewassen heb, moeten jullie ook elkaars voeten wassen. Ik heb u tot voorbeeld gegeven dat u moet doen zoals ik voor u heb gedaan” – Johannes 13:14-15. Deze nederige daad was een illustratie van Jezus’ gebod om elkaar lief te hebben. In Latijns-Amerika wordt in veel katholieke diensten op Witte Donderdag een handeling nagespeeld waarbij een hoge priester de voeten wast van 12 gewone mensen, als representatie van de 12 apostelen.

Bekende afbeelding van het Laatste Avondmaal door Leonardo da Vinci

De volgende dag, die bekend staat als Goede Vrijdag, hadden we het geluk om de prachtige Guatemalteekse stad Antigua te bezoeken. Traditionele processies zijn een belangrijk onderdeel van de festiviteiten in de Goede Week, die hun hoogtepunt bereiken op Goede Vrijdag – de dag van Jezus’ dood. Het drama dat de hele dag duurt, begint vroeg in de ochtend, wanneer voorbereidingen worden getroffen voor het schijnproces en de veroordeling van Christus. Sommige inwoners verkleden zich als Romeinse soldaten, Pontius Pilatus en andere personages uit het verhaal.

Processie met Pontius Pilatus, de rechter tijdens het proces tegen Jezus die toestemming gaf voor de kruisiging

Honderden inwoners van Antigua bieden zich aan om enorme houten praalwagens door de straten van de stad te loodsen. Je hoort de onheilspellende dreunende muziek en ruikt de wierook van de processie lang voordat de dragers en de praalwagen arriveren. De dragers dragen de praalwagen een blok lang, waarna een nieuwe groep aan de beurt is.

Een stoet arriveert in de verte te midden van rook van brandende wierook

Om te worden uitgekozen om een van de praalwagens, of anda’s, te dragen, moet je je minstens twee jaar van te voren aanmelden. Ushers, of cucuruchos, dragen de praalwagen om beurten op basis van hun schouderhoogte om de praalwagen in balans te houden. De enorme houten praalwagens kunnen tot 7.000 pond wegen, dus evenwicht is van cruciaal belang. Veel van de beelden die tijdens Semana Santa worden gebruikt dateren uit de 16e en 17e eeuw, sommige zijn gemaakt door plaatselijke Guatemalteekse kunstenaars. De processies zijn een zeer ontroerende ervaring als de kerk rouwt om de dood van Christus en zijn leven van nederige dienstbaarheid herdenkt. In een postkoloniale cultuur van aanhoudend lijden en onrust, herinneren deze processies de bewoners aan een goddelijke solidariteit temidden van de strijd van deze wereld.

De processie die Jezus voorstelt die het kruis draagt voor de kruisiging

Op dezelfde manier dragen vrouwen een praalwagen ter nagedachtenis aan Maria, de moeder van Jezus. Zij dragen vrijwillig de last van deze praalwagen om symbolisch te delen in de lijdensweg van Christus.

Vrouwen dragen een praalwagen die Maria, de moeder van Jezus, voorstelt

In Guatemala wordt speciale nadruk gelegd op natuurlijke kunst, met name zaagselkleden of alfombras. Massa’s zaagsel worden geverfd in een verscheidenheid van levendige kleuren. Met behulp van grote sjablonen wordt het zaagsel tijdens Semana Santa ingewikkeld in de straten van de stad aangebracht om het pad van de processies te bedekken.

Zaagsel alfombra wordt gemaakt buiten een kerk genaamd Nuestra Señora de la Merced (Onze Vrouwe van Barmhartigheid)

De ingewikkelde tapijten nemen uren, zo niet dagen in beslag om te maken. Velen werken de hele nacht door om zich voor te bereiden op de grote processies van Goede Vrijdag. De vervaardiging van de tapijten wordt zo gepland dat ze net voor de processie klaar zijn.

Een andere alfombra van zaagsel wordt gemaakt in de geplaveide straten van Antigua

Niet alle tapijten worden gemaakt van zaagsel – dennennaalden, fruit, noten, bladeren, bloemen en vele andere dingen worden creatief gebruikt

Als de processie voorbij is, wordt het vertrapte zaagsel opgeruimd ter voorbereiding op een nieuw kleed en een nieuwe processie kort daarna.

Werkers ruimen een alfombra op na een processie

De week wordt afgesloten op Paaszondag, een van de belangrijkste dagen van het christelijke jaar. Pasen viert de verrijzenis van Jezus op de derde dag na zijn kruisiging en de theologische betekenis van deze gebeurtenis vormt de grondslag van het christelijk geloof. Door het offer van zijn enige Zoon vergeeft God de zonde van de wereld, zodat mensen die in Hem geloven, ondanks hun inherente fouten, eeuwig leven in de hemel zullen hebben.
Hier is een korte videosamenvatting van Semana Santa uit Jeff’s videodagboek met basisscholieren in de Verenigde Staten. Veel plezier!