De beroemde Nora Ephron had een slecht gevoel over haar nek, maar dat is niet veel vergeleken met hoe mensen over hun lezen denken. We denken dat iedereen sneller leest dan wij, dat we sneller zouden moeten kunnen lezen en dat het een enorm voordeel zou zijn als we dat konden. Je zou evenveel kunnen lezen als een boekrecensent van de New York Times. Je zou Infinite Jest kunnen uitlezen. Je zou alles van Wikipedia kunnen lezen. Dus, hoe snel kunnen mensen lezen?
De leessnelheid hangt natuurlijk af van factoren zoals de vaardigheden en doelen van de lezer en of hij de natuurkundige lezingen van Richard Feynman leest of TMZ.com. Maar laten we eens wat koude, harde berekeningen maken op basis van feiten over de eigenschappen van ogen en teksten.
- Zo’n 7 tot 8 letters worden duidelijk gelezen bij elke fixatie.
- De fixatieduur ligt gemiddeld rond de 200 tot 250 milliseconden (4 tot 5 per seconde).
- Woorden in de meeste teksten zijn gemiddeld zo’n vijf letters lang. 4 fixaties per seconde = 240 fixaties per minuut
- 240 fixaties × 7 letters per fixatie = 1.680 letters per minuut
- 1.680 letters/6 (vijf letters per woord plus een spatie) = 280 woorden per minuut
Het exacte aantal woorden per minuut is veel minder belangrijk dan het feit dat deze waarde niet sterk kan worden verhoogd zonder het begrip ernstig aan te tasten. Er zijn mensen die beweren het geheim te kennen om een superlezer te worden en die dit graag met u delen tegen een bescheiden vergoeding.
Lezer: bespaar je geld. De kloof tussen wat wordt beloofd en wat kan worden bereikt is enorm, zo groot dat het de periodieke aandacht heeft getrokken van consumentenbeschermingsinstanties zoals de Federal Trade Commission. Wat wordt beweerd kan niet waar zijn gezien de basisfeiten over ogen en teksten. Tenzij we lezen herdefiniëren als het snel omslaan van een bladzijde, en het stukje over begrip schrappen, zullen mensen net zo snel duizenden woorden per minuut lezen als sneller dan de snelheid van het licht lopen.
Er is één eenvoudige, gegarandeerde manier om de leessnelheid te verhogen: skimming. Er is een triviale betekenis waarin deze teksten snel worden gelezen, maar zeer weinig worden begrepen. We zouden dit Quote-Unquote Reading of Sorta Reading moeten noemen in plaats van snellezen.
De heilige graal is het verhogen van de leessnelheid zonder dat het ten koste gaat van het begrip. Zoals Woody Allen het in een grap verwoordde: “Ik heb een cursus snellezen gevolgd en las ‘Oorlog en Vrede’ in twintig minuten. Het gaat over Rusland.” Om de negatieve connotaties te vermijden die aan het label “snellezen” zijn verbonden, worden de programma’s op de markt gebracht als “power reading”, “baanbrekend snellezen”, “mega-lezen” en “leesdynamiek voor snelheid, begrip en retentie”. Deze systemen hergebruiken dezelfde methoden, maar veranderen de verpakking. Nieuwere methoden maken gebruik van schermgebaseerde technologieën (computers, pads, smartphones) om de manier waarop de tekst wordt gepresenteerd te veranderen.
De mythe van de snellezer
De truc is dat slechte gewoonten de enige belemmering zijn om op hoge snelheid te lezen. Het is een variant van het verhaal dat mensen maar n procent van hun hersenen gebruiken: we gebruiken maar een fractie van onze leescapaciteit. Programma’s voor snellezen richten zich op het veranderen van het gedrag van lezers op drie manieren. Opmerkelijk genoeg werden ze allemaal beschreven in een obscuur boek uit 1958, Reading Skills, door Evelyn Wood en Marjorie Barrows. Snelheid wordt niet benadrukt, en de term “snellezen” komt niet voor. Maar de methoden die Wood en Barrows aanraadden om slechte lezers te helpen werden de basis voor snellezen.
Methode 1: Neem meer informatie tegelijk op
Lezers moeten leren om grotere stukken tekst in zich op te nemen door hun ogen te trainen om informatie in de periferie te verwerken en door gespecialiseerde technieken te gebruiken om de pagina te scannen. Er is de strategie om de ogen met een vinger zigzaggend over de bladzijde te leiden; een andere methode is om de vinger over het midden van de bladzijde te bewegen en zo naar beneden te lezen, een regel per keer, in plaats van van links naar rechts. Het probleem met dergelijke methoden zou ook duidelijk moeten zijn: zij tarten op flagrante wijze de door het visuele systeem opgelegde beperkingen. De opdracht om hele regels, paragrafen of bladzijden in zich op te nemen kan niet worden verwezenlijkt door het menselijke visuele systeem, tenzij door het kweken van extra cellen op het netvlies. We kunnen onszelf niet dwingen om meer letters in de periferie te herkennen, net zo min als we onszelf kunnen dwingen om geluiden in het hondenfluit-frequentiebereik te horen.
Methode 2: Subvocalisatie elimineren
De meeste mensen hebben het gevoel dat ze woorden tegen zichzelf zeggen (of ze horen) terwijl ze lezen. Programma’s voor snellezen doen een beroep op de intuïtie dat deze gewoonte het lezen vertraagt. Programma’s voor snellezen sporen mensen aan om subvocalisatie te onderdrukken, en bieden oefeningen om de praktijk te bevorderen.
Het gevoel dat je informatie gebruikt die betrekking heeft op de uitspraak van woorden terwijl je leest is geen illusie. Bekwame lezers doen echter iets anders: zij activeren mentaal de fonologische code die het mogelijk maakt de verschillen tussen PERmit en perMIT in het oor van de geest te horen. De denkfout in het argument tegen subvocalisatie is dat fonologie wordt gelijkgesteld met spraak. Het gebruik van de fonologische code beperkt de lezer niet tot de snelheid waarmee spraak kan worden geproduceerd, omdat er geen sprake is van spreken.
Wat als het onvermogen om fonologische informatie efficiënt te gebruiken een van de hoofdkenmerken is van leesstoornissen? Wat als vaardige lezers niet kunnen voorkomen dat ze fonologische informatie activeren omdat die zo diep is geïntegreerd met spelling en betekenis in schrijfsystemen en in de neurale circuits die het lezen ondersteunen?
Deze wat-als zijn inderdaad het geval, zoals is vastgesteld door verscheidene decennia van onderzoek. Programma’s voor snellezen zouden het lezen verbeteren door een van de belangrijkste bronnen van leesvaardigheid weg te nemen.
Method 3: Elimineer regressieve oogbewegingen
Lees het de eerste keer goed. Maar net als fonologie hebben regressieve oogbewegingen een nuttige functie, en het elimineren ervan maakt het lezen moeilijker, niet gemakkelijker. Ze komen niet alleen voor omdat een tekst verkeerd gelezen is; ze stellen lezers ook in staat hun begrip te vergroten voorbij wat in de eerste keer verkregen kon worden. Enig omkijken is ook onvermijdelijk vanwege de aard van taal. Zinnen volgen elkaar lineair op, maar de boodschappen die ze overbrengen vaak niet. De efficiënte coping-strategie – de strategie die ervaren lezers ontdekken – omvat intermitterende regressies als één component. We hebben manieren om ze te elimineren, maar ze maken je geen efficiëntere lezer.
Functionele vorm
Leessnelheid zou kunnen toenemen als er een manier zou zijn om informatie efficiënter bij het visuele systeem af te leveren dan met conventionele formats. De oude Grieken experimenteerden met een methode die boustrophedon werd genoemd (letterlijk: ossenkeering, verwijzend naar de omkering van de richting van de os aan het eind van het ploegen van een rij om de volgende te beginnen). Teksten werden in twee richtingen geschreven, van links naar rechts op de ene regel, en van rechts naar links op de volgende. Deze methode lijkt een ononderbroken leesproces mogelijk te maken, zonder onderbreking van regelgeveeg. Probeer het maar eens.
Hier hebben we een mooie normale eerste regel.
.siht ekil nettirw eb dluoc enil txen ehT
Wauw dat is behoorlijk diep onaangenaam.
?slecht Niet. ?methode dit over Wat
Geen denken aan! Deze “fixes” maken het lezen moeilijker, niet makkelijker!
Bidirectioneel lezen was een van die kleine experimenten tijdens de ontwikkeling van het schrift die niet is gelukt. Moderne schermgebaseerde technologieën bieden echter andere mogelijkheden.
Een methode die rapid serial visual presentation (RSVP) wordt genoemd, lijkt veelbelovender. Een tekst wordt gepresenteerd op een enkele plaats op een scherm, een woord (of soms een paar) per keer. Het werd ontwikkeld voor onderzoeksdoeleinden in de jaren 1960. Toen personal computers gemeengoed werden, werd het verkocht als hulpmiddel om het lezen te verbeteren; nu zijn er apps. Een YouTube-video presenteert Edgar Allan Poe’s “The Raven” in dit formaat. De tekst wordt afgeleverd op een plek op het scherm, als een reeks flash-kaarten. Lezers hoeven niet meer te beslissen hoeveel tijd ze aan elk woord moeten besteden, omdat dat van tevoren is vastgelegd, en saccades, regressieve oogbewegingen, regelvegen en het omslaan van een bladzijde zijn geëlimineerd.
Was de “Raven”-video bemoedigend? De tekst wordt gepresenteerd met ongeveer 278 woorden per minuut, binnen het vaardige leesbereik, maar vereist extra inspanning om te begrijpen. Elk woord, of het nu deur of morgen is, wordt gedurende dezelfde tijd weergegeven. De lezer verliest de controle over de transmissiesnelheid en daarmee ook de mogelijkheid om de leestijd intelligent in te delen. De ervaring voelt aan als het stalken van de tekst in plaats van het lezen ervan.
In laboratoriumstudies konden universiteitsstudenten met RSVP tot 700 woorden per minuut lezen met een goed begrip, ongeveer het drievoudige van hun normale snelheid. Helaas bleek uit de experimenten ook dat de proefpersonen slechts gedurende korte perioden op hoge snelheid konden blijven lezen met goed begrip. Bij langere teksten is de RSVP leeservaring monotoon en uitputtend.
Het kortste antwoord is het ding doen
Als lezen met megasnelheden niet haalbaar is, betekent dat dan dat lezen niet kan worden verbeterd? Helemaal niet.
De serieuze manier om lezen te verbeteren – hoe goed we een tekst begrijpen en, jawel, snelheid en efficiëntie – is deze (excuses, Michael Pollan):
Lezen. Leesvaardigheid hangt af van de kennis die je opdoet door te lezen. Bekwame lezers weten meer over taal, waaronder veel woorden en structuren die in gedrukte vorm voorkomen, maar niet in gesproken vorm. Zij hebben ook een grotere “achtergrondkennis”, vertrouwdheid met de structuur en de inhoud van wat wordt gelezen. We vergaren deze informatie tijdens het lezen zelf – niet door onze ogen te trainen in tegengestelde richtingen te draaien, door hersenspelletjes te spelen of door diafragmatisch te ademen. Gewoon lezen.
Zoveel mogelijk. Elke keer dat we lezen, actualiseren we onze kennis van taal. Op een bewust niveau lezen we een tekst om de inhoud: omdat het een verhaal is of een leerboek of een mop. Op een onbewust niveau registreren onze hersenen automatisch informatie over de structuur van taal; het volgende hoofdstuk gaat hierover. Het ontwikkelen van dit uitgebreide linguïstische netwerk vereist blootstelling aan een grote hoeveelheid teksten.
Voornamelijk nieuwe dingen. Kennis van taal wordt uitgebreid door blootstelling aan structuren die we nog niet kennen. Dat kan betekenen dat we onbekende woorden tegenkomen of bekende woorden die op een nieuwe manier worden gebruikt. Het kan betekenen dat je P.D. James, E.L. James en Henry James leest omdat hun taalgebruik zo gevarieerd is.
Lezen vergroot de kennis van de taal en de wereld op een manier die de leesvaardigheid vergroot, waardoor het lezen gemakkelijker en plezieriger wordt. Een toename in leesvaardigheid maakt het gemakkelijker om de teksten te consumeren die deze leermachine voeden. Niet de ogen, maar wat we weten over taal, drukwerk en de wereld – kennis die we gemakkelijk kunnen vergroten door te lezen – bepaalt de leesvaardigheid. Waar deze kennis toe leidt, zullen de ogen volgen.