De ziekte van Fabry is een genetische aandoening waarbij de afbraak van bepaalde vetstoffen, globotriaosylceramide (Gb3 of GL-3) genoemd, wordt beïnvloed door een tekort in de activiteit van een enzym dat alfagalactosidase A wordt genoemd. Dit tekort wordt veroorzaakt door een mutatie in het GLA-gen dat de instructies voor dit enzym geeft. Het gevolg is dat deze vetstoffen zich in de cellen ophopen en schade aanrichten, vooral aan het hart en de nieren.
De ziekte van Fabry bij mannen en vrouwen
De ziekte van Fabry erft volgens een X-gebonden patroon, wat betekent dat het gemuteerde gen dat de aandoening veroorzaakt, op het X-chromosoom ligt, een van de twee geslachtschromosomen die in elke cel aanwezig zijn. Mannen hebben één X-chromosoom en één Y-chromosoom, terwijl vrouwen twee X-chromosomen hebben. Daarom kunnen de symptomen bij mannen ernstiger zijn dan bij vrouwen, die meestal een gezonde kopie van het gen op hun tweede X-chromosoom hebben, waardoor de ernst van de ziekte tot op zekere hoogte kan worden gecompenseerd.
Typen van de ziekte van Fabry
Er zijn twee hoofdtypen van de ziekte van Fabry, afhankelijk van wanneer de klachten het eerst optreden: type 1, of klassieke ziekte van Fabry, en type 2, of atypische late-onset ziekte van Fabry, die verder kan worden onderverdeeld in hart- en niervarianten.
Mannen met type 1 ziekte van Fabry hebben een resterend of niet-functioneel alfa-galactosidase-A enzym en ontwikkelen al op jonge leeftijd klachten van de ziekte. Bij vrouwen daarentegen is de ernst van de klachten zeer variabel. Bij vrouwen met type 2-Fabry treden soms helemaal geen verschijnselen op of treden sommige verschijnselen pas op latere leeftijd op.
Tekenen en verschijnselen van de ziekte van Fabry
Uiterlijk
Mannen met de ziekte van Fabry kunnen een karakteristiek gezichtsuiterlijk hebben met een prominente wenkbrauwboog en voorhoofd en verdikte lippen.
Nervosysteem
Zowel mannen als vrouwen met de ziekte van Fabry kunnen last hebben van ernstige branderigheid in handen en voeten als gevolg van beschadiging van de zenuwcellen. Mannen krijgen hier meestal eerder last van dan vrouwen. Deze klachten kunnen worden uitgelokt door inspanning, vermoeidheid, stress en koorts, en kunnen zich uiten in een voortdurend gevoel van branderigheid en pijn, “Fabry-crises” genoemd.
Ogen
Aangeboren afzettingen van vetachtige stoffen in het hoornvlies, de doorzichtige laag die de voorkant van het oog vormt, en met name in de wanden van de bloedvaten, leiden tot wat hoornvliesdystrofie wordt genoemd. Dit heeft meestal geen invloed op het gezichtsvermogen.
Een andere oogafwijking, cornea verticillata genaamd, wordt vaak waargenomen bij patiënten met de ziekte van Fabry en wordt beschouwd als een belangrijke bevinding voor een vroege diagnose en bewaking van de ziekte.
Huid
Zweetafwijkingen zoals anhidrose, afwezige zweetproductie, en hypohidrose, verminderde zweetproductie, kunnen ook voorkomen en komen vaker voor bij mannen met de ziekte van Fabry. Hyperhidrosis, overmatig zweten, komt minder vaak voor.
Angiokeratomen komen vaak voor bij de ziekte van Fabry en bestaan uit huidlaesies die worden gekenmerkt door een roodachtige of donkerblauwe uitslag. Ze worden vooral aangetroffen in het gebied tussen de navel en de knieën en worden groter en talrijker naarmate men ouder wordt. Hoewel angiokeratomen niet worden beschouwd als een biomarker om ziekteprogressie of zelfs behandelingsresultaten te meten, hebben patiënten met dit symptoom een grotere kans op betrokkenheid van belangrijke organen.
Telangiëctasie, of gebroken haarvaten, is een ander veelvoorkomend huidsymptoom en wordt vaak aangetroffen in het gezicht, de lippen en de mond van Fabry-patiënten.
Darmkanaal
Darmstelselverschijnselen zoals buikkrampen, frequente stoelgang, diarree, vroege verzadiging (gevoel van volheid eerder dan normaal), verminderde eetlust, misselijkheid en/of braken kunnen optreden bij patiënten met de ziekte van Fabry.
Stoornis van de nieren
Stoornis van de nieren is het gevolg van afzetting van GL-3 in de nieren en kan leiden tot nierfalen, vooral bij mannen met type 1 van de ziekte van Fabry. Deze patiënten hebben op de leeftijd van 35 tot 45 jaar dialyse of een niertransplantatie nodig, terwijl de prognose bij vrouwen zeer wisselend is. Bij patiënten met type 2 Fabry treedt nierbeschadiging bij mannen meestal op rond het 40e levensjaar en bij vrouwen soms helemaal niet.
Hartziekte
Hartziekte wordt veroorzaakt door een afzetting van GL-3 in hartweefsel, waaronder hartcellen, zenuwcellen en bloedvaten rond het hart.
Bij mannen met type 1 van de ziekte van Fabry zijn de hartcomplicaties onder meer aritmie, mitralisinsufficiëntie, of bloedlekkage naar achteren door de hartklep, linkerventrikelhypertrofie, de vergroting van de linkerkamer van het hart die zuurstofrijk bloed naar het hele lichaam moet transporteren, en hypertrofische cardiomyopathie, overmatige verdikking van de hartspier. Mannen met type 2 Fabry kunnen dezelfde verschijnselen krijgen, maar deze beginnen meestal later.
Vrouwen met type 1 Fabry ontwikkelen sinusbradycardie (een langzamere hartslag dan normaal), linker ventrikelhypertrofie en hypertrofische cardiomyopathie. Het is niet duidelijk of vrouwen met type 2 Fabry hartziekten ontwikkelen.
Bloedvoorziening van de hersenen
Een progressieve afzetting van GL-3 in de kleine bloedvaten van de hersenen kan leiden tot cerebrovasculaire ziekte of een aandoening die de bloedvoorziening van de hersenen aantast. Dit komt meestal voor bij de ziekte van Fabry type 1 en kan leiden tot een beroerte.
Andere verschijnselen
Andere algemene verschijnselen die met de ziekte van Fabry in verband kunnen worden gebracht, zijn een vertraagde puberteit, afname van de haargroei, misvorming van de gewrichten en vingers, lymfoedeem (zwelling door ophoping van lymfe in de voeten en benen), chronische vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn en algehele zwakte.
***
Dabry Disease News is uitsluitend een nieuws- en informatiewebsite over de ziekte. Het geeft geen medisch advies, diagnose of behandeling. Deze inhoud is niet bedoeld als vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Vraag altijd advies aan uw arts of een andere gekwalificeerde gezondheidswerker als u vragen hebt over een medische aandoening. Negeer nooit professioneel medisch advies en wacht ook nooit met het inwinnen ervan vanwege iets dat u op deze website hebt gelezen.