Traditionele Ierse muziek bestaat al eeuwen in Ierland. Er is geen tekort aan fantastische Ierse instrumenten om uit te kiezen in deze bloeiende muziekscene.
Ik krijg vaak de vraag wat het beste instrument is om traditionele Ierse muziek te leren. Er is geen goed of fout antwoord. Het komt echt neer op persoonlijke voorkeur.
Dus in plaats van je te vertellen welke Ierse instrumenten ‘de beste’ zijn, heb ik een lijst samengesteld met een aantal van mijn favorieten. Dit zijn vijf van de populairste instrumenten in de traditionele Ierse muziek van vandaag, maar wel instrumenten die beginners soms over het hoofd zien.
Veel van deze Keltische instrumenten stammen uit de tijd van de Kelten in het noorden van Europa, waaronder Ierland, Schotland, Bretagne en Noord-Spanje. Andere zijn nieuwkomers in de scene die met open armen zijn ontvangen.
Dus lees verder om meer te leren over mijn favoriete Ierse instrumenten. Misschien raak je wel geïnspireerd om een nieuw instrument te leren bespelen voordat de dag voorbij is!
De Bodhran
De Bodhran staat bekend als de kern en de hartslag van de traditionele Ierse muziek. Het is een grote trommel die bekleed is met opgespannen dierenhuid, hij geeft een pulserende beat en produceert een heerlijk geluid.
Sommigen denken dat de trommel jaren geleden een multifunctionele functie had en ook gebruikt werd als kafzeef en graanbak.
Heden ten dage is het een van de populairste van alle traditionele Ierse muziekinstrumenten en kan bogen op fans van over de hele wereld. Populaire bespelers van de bodhrán zijn Rónán Ó Snodaigh, Johnny ‘Ringo’ McDonagh, Christy Moore, Caroline Corr, Gino Lupari en nog vele anderen.
Hieronder zie je een video van de virtuoze John Joe Kelly die de bodhran bespeelt tijdens een Irish Trad-sessie:
En hier zie je Rónán Ó Snodaigh bodhrán spelen in de McNeela Irish Music Store in Dublin:
De Uilleann Pipes
De Uilleann pipes zijn eeuwenoude pipes die al sinds de 5e eeuw worden gebruikt. In feite was een versie van de pipes die we vandaag de dag zien een populair Keltisch instrument. In 2017 werden de Ierse uileann pipes door UNESCO erkend als een belangrijk en uniek cultureel erfgoedsymbool.
De uilleann pipes zijn vandaag de dag nog steeds een zeer populair instrument. Het kan echter jaren duren om ze onder de knie te krijgen. Een oud Iers gezegde luidt dat ‘het zeven jaar duurt om de uilleann pipes te leren, zeven jaar te oefenen en zeven jaar te spelen’ om ze echt onder de knie te krijgen.
De betekenis van Uilleann Pipes is “pijpen van de elleboog”. William en Charles Taylor, twee broers uit Louth ontwikkelden de modernste versies van de pijpen nadat ze met het instrument van het Ierland van na de bombardementen naar de VS waren geëmigreerd.
De meesters van de uilleann pipes zijn wijlen Seamus Ennis, Willie Clancy en de onlangs overleden Liam Og O’Flynn, maar ook Mike O’Brien, Davey Spillane en Louise Mulcahy om er maar een paar te noemen.
Het is geen gemakkelijk Iers muziekinstrument om te leren. De beroemde doedelzakspeler Willie Clancy zei dat het zeven jaar duurt om de uilleann pipes te leren bespelen, nog eens zeven jaar om te spelen, en nog eens zeven jaar om een meester-pijper te worden.
Kijk hoe Seamus Ennis demonstreert hoe geniaal hij is in het bespelen van de moeilijkste uilleann pipes.
Liam O’Flynn op de pipes
De Keltische harp
De harp heeft in Ierland een iconische status. Als Iers nationaal embleem staat hij op onze nationale vlag en munteenheid.
De Keltische harp heeft in de afgelopen eeuwen vele variaties gekend en bestaat al sinds de 10e eeuw. Tot in de 15e eeuw had iedere edelman of -vrouw een harpist bij de hand om muziek te spelen, poëzievoordrachten te begeleiden en zelfs om met hun beschermheren op stap te gaan. Van Brian Ború, de hoge koning van Ierland van 1002 tot 1014, werd gezegd dat hij een bekwaam harpist was.
Een van de oudste nog bestaande harpen ter wereld is de harp van Brian Ború. Je kunt hem vinden in de Long Room van Trinity College in Dublin. Naar het schijnt dateert zij van ergens tussen de 14e of 15e eeuw. Oorspronkelijk (en mogelijk ten onrechte) werd gedacht dat het de harp van Brian Ború was. Vandaar de naam.
Prominente harpisten uit het verleden en heden in Ierland zijn onder anderen Turlough O’Carolan, Cormac de Barra, Moya Brennan en Patrick Byrne
Bekijk Carolan’s Dream – gespeeld op een Keltische harp.
Luister naar de baanbrekende harpiste Laoise Kelly:
De viool
De Ierse viool is identiek aan de viool, maar ze onderscheiden zich van elkaar door hun speelstijl en geluid. De fiddle heeft een hoge toon en als je in trad-sessies speelt, hoor je hem vaak boven de andere instrumenten uitsteken.
Prominente vioolspelers van traditionele Ierse muziek, levend en overleden, zijn onder anderen Michael Coleman, Martin Hayes, Mairéad Ní Mhaoinaigh , Liam O’Connor, Tommy Peoples, Eileen Ivers, Paddy Glackin en de onlangs overleden Ben Lennon.
Kijk hoe de Fiddle & fluit wordt bespeeld tijdens een traditionele Ierse muzieksessie.
Zie hoe Martin Hayes de Ierse fiddle bespeelt met zijn vaste medewerker Dennis Cahill.
De Bouzouki
De Bouzouki werd in de jaren zestig van de vorige eeuw vanuit Griekenland naar Ierland gebracht. De Ierse Bouzouki werd aangepast van een Grieks instrument en is de meest recente toevoeging aan Ierlands indrukwekkende collectie muziekinstrumenten.
De Bouzouki lijkt qua uiterlijk op de mandoline en produceert een prachtig rijk, helder geluid. Het is geen verrassing dat de Ieren het idee hebben geleend en het hun eigen hebben gemaakt. Dit instrument is behoorlijk populair geworden in de traditionele Ierse muziek, hoewel je er misschien nog steeds niet bij elke traditionele muzieksessie een zult aantreffen.
Grootste bouzouki-spelers van traditionele Ierse muziek zijn Andy Irvine, Dónal Lunny, Beth Patterson en Daoirí Farrell.
Kijk naar de krachtige combinatie van Andy Irvine en Donal Lunny die de Ierse bouzouki bespelen.
Luister naar Daoirí Farrell op de Ierse bouzouki.
De Ierse concertina
Er zijn drie hoofdtypen concertina: Anglo concertina,Engelse concertina en de duet concertina. Dus waar past de Ierse concertina in dit geheel? Welk model produceert dat iconische Ierse concertina-geluid?
De meest bespeelde concertina in de traditionele Ierse muziek is verreweg de Anglo Concertina. Hoewel het, net als veel van de andere instrumenten op deze lijst, technisch gezien geen traditioneel Iers muziekinstrument is, is het met open armen in de cultuur opgenomen.
De meest populaire concertina die je vandaag de dag bespeeld zult zien worden is de 30-knops Anglo concertina in de toonsoort C/G. Hoewel er vele andere opties zijn, als je Ierse muziek wilt leren spelen, is dit de concertina voor jou.
De concertina is enorm in populariteit gestegen sinds hij voor het eerst in Ierland werd geïntroduceerd, en wel om een aantal redenen. Het is een compact, lichtgewicht instrument dat gemakkelijk op te bergen en te vervoeren is, maar het creëert ook een sterke, heldere, aangename toon en produceert veel volume. Een andere reden voor de populariteit van de concertina is dat het een relatief eenvoudig instrument is om te leren bespelen. In tegenstelling tot de fluit, of de viool, waar je in het begin moet vechten met het instrument om een toon te produceren die hoorbaar is en op afstand in de stemming, werkt de concertina met een simpele druk op de knop. Ik zou zeggen dat je gemakkelijk in minder dan een half uur een eenvoudige melodie kunt leren spelen!
Dat wil niet zeggen dat er niet genoeg te leren valt. Zoals elk instrument is ook de concertina een leuke en spannende uitdaging voor iedereen die het onder de knie wil krijgen. Het is zeker een veel gebruiksvriendelijker instrument voor een beginnende muzikant die hoopt een begin te maken met traditionele Ierse muziek!
In de handen van een meester, is het een werkelijk prachtig instrument. Het bespelen ervan is in de loop der jaren revolutionair verbeterd door mensen als Noel Hill, die naar mijn mening de beste Ierse concertina-speler is die er bestaat. Luister maar eens naar deze maestro in actie:
Andere moderne en oude concertinaspelers om naar te luisteren zijn Mrs. Crotty, Mícheál Ó Rachallaigh, Cormac Begley, Cáitlín Nic Gabhann en, de neef van Noel Hill zelf, Jack Talty:
Meer traditionele Ierse instrumenten
Het is je waarschijnlijk opgevallen dat een paar briljante instrumenten mijn lijst niet hebben gehaald. In alle eerlijkheid, dat kon ook niet anders toen ik me beperkte tot slechts vijf. Ik ben misschien bevooroordeeld, maar ik geloof echt dat elk instrument zijn eigen charme en unieke verkoopargument heeft.
Om geen neus te kort te doen, moet ik een eervolle vermelding geven aan nog drie iconische Ierse instrumenten.
Deze traditionele Ierse instrumenten blijven elk jaar aan populariteit winnen. Je vindt ze bij elke goede traditionele Ierse muzieksessie:
- De Ierse Houten Fluit
- De Anglo Concertina
- De Ierse Knoopaccordeon