De idiomatische uitdrukking “voor de vogels” komt vaak genoeg voor in alledaagse gesprekken. Je hoort het de hele tijd: “Deze pizza is voor de vogels!” “De Mets zijn voor de vogels!” “Liegende, fascistische, ideologische politici zijn voor de vogels!” U begrijpt het waarschijnlijk wel. Deze uitdrukking heeft duidelijk een negatieve connotatie, het betekent verwerpelijk of waardeloos. Maar waarom is het eigenlijk slecht om voor de vogels te zijn? Wie heeft de term bedacht en hoe lang is dit al een ongewenste toestand?
Als u nog steeds aan het lezen bent, dan deelt u misschien mijn nieuwsgierigheid. Helaas heb ik te weinig antwoorden. Er lijkt geen gezaghebbend antwoord te zijn over de oorsprong van deze vogel belediging. De beste bron van informatie is een website genaamd businessballs.com. De idioompagina van deze site biedt de volgende inzichten:
…for the birds (ook strikt voor de vogels) – nutteloos, onbetrouwbare feiten, onaanvaardbaar of triviaal, implicerend dat iets alleen voor zwakkere, onintelligente of mindere mensen is – Amerikaanse oorsprong volgens Kirkpatrick and Schwarz Dictionary of Idioms. Decharne’s Dictionary of Hipster Slang verwijst eigenlijk naar een citaat uit de Hank Janson roman Chicago Chick 1962 – ” ‘It’s crazy man,’ vertelde ik hem, ‘Real crazy. Strikt voor de vogels. ” – maar zegt niet of dit het oorspronkelijke gebruik was. Brewer’s Dictionary of Phrase and Fable (1870) maakt er in ieder geval geen melding van, wat suggereert dat het niet eerder is dan de 20e eeuw.
Dit is goed materiaal, maar verre van definitief. Ik ben het respectvol oneens met de conclusies van de auteur over de ouderdom van deze uitdrukking. Zie je, omdat zoveel andere inspiratiebronnen in doodlopende straatjes uitmondden, heb ik die bron van oude wijsheid geraadpleegd, het meest geciteerde boek aller tijden, het Goede Boek zelf. Dat klopt, ik heb in de Bijbel gezocht naar de uitdrukking “voor de vogels” en ik denk dat ik ons antwoord heb gevonden.
Isaja 18:4 Want dit heeft de Heer mij gezegd: “Ik zal wachten en waken vanaf mijn plaats, als verzengende hitte die door het zonlicht wordt voortgebracht, als een wolk van mist in de hitte van de oogst.” 18:5 Want vóór de oogst, als de knop is uitgelopen en de rijpende vrucht verschijnt, zal hij de onproductieve scheuten met snoeimessen afsnijden; hij zal de ranken snoeien. 18:6 Zij zullen allen overblijven voor de vogelen der heuvelen en de wilde dieren; de vogelen zullen ze eten in den zomer, en alle wilde dieren zullen ze eten in den winter.
Jeremia 16:4 Zij zullen sterven aan dodelijke ziekten. Niemand zal om hen rouwen. En zij zullen niet begraven worden. Hun dode lichamen zullen liggen als mest uitgespreid op de grond. Zij zullen gedood worden in de oorlog of sterven van de honger. En hun lijken zullen voedsel zijn voor de vogels en de wilde dieren.
Volgens het Oude Testament staat iets dat “voor de vogels” is, ongeveer gelijk aan een onproductieve scheut of mest. Plotseling is het allemaal logisch. Je moet je echter afvragen… Als vogelaars zijn wij duidelijk voor de vogels. Wat zegt dat over ons?