De Parkes-radiotelescoop in het Parkes Observatory in New South Wales, Australië. Astronomen die de telescoop gebruiken, detecteerden in april en mei 2019 wat een radiosignaal leek te zijn dat uit de richting van Proxima Centauri kwam. Afbeelding via Daniel John Reardon/ Wikimedia Commons.
Eerder deze maand vertelden we je over een mogelijke bron voor het beroemde Wow! signaal, voor het eerst gedetecteerd in 1977. Sinds de ontdekking is het Wow signaal, naar de mening van veel wetenschappers die zich bezighouden met de zoektocht naar buitenaardse intelligentie (SETI), de beste kandidaat voor een buitenaards radiosignaal dat ooit is gevonden. Het 1977 Wow! signaal is slechts één keer gehoord. Het werd nooit volledig bevestigd en blijft tot op de dag van vandaag onopgehelderd. Maar nu is een nieuw mogelijk signaal gevonden, door sommigen aangeduid als Wow! signaal 2020. En wat denk je? Het lijkt afkomstig te zijn van Proxima Centauri, de ster die het dichtst bij onze zon staat.
EarthSky 2021 maankalenders zijn beschikbaar! Bestel nu. Het gaat snel!
Het nieuws komt van een ogenschijnlijk lek naar de krant The Guardian, die het verhaal op 17 december 2020 plaatste. Wat deze detectie uniek en nogal verbijsterend maakt, is dat het signaal, smalbandig en naaldscherp op 982,002 MHz, uit de richting van Proxima kwam, dat zo dicht bij ons ligt, op slechts ongeveer 4 lichtjaar afstand. Astronomen met Breakthrough Listen detecteerden het signaal voor het eerst op 29 april 2019, met behulp van de Parkes radiotelescoop op Parkes Observatory in Australië, maar het werd pas eind oktober van dit jaar daadwerkelijk gevonden in de gegevens. Twee papers met details over de ontdekking en de analyse zullen naar verluidt ergens in het begin van 2021 uitkomen.
De astronomen werden niet genoemd in het artikel van The Guardian, dus het leek erop dat het nieuws door iemand naar de krant was gelekt, vandaar de anonimiteit. Tegen de volgende dag, 18 december, was het verhaal zo goed als geverifieerd, hoewel getemperd met een overvloed aan voorzichtigheid. Zoals vermeld in The Guardian:
Het meest recente ‘signaal’ heeft waarschijnlijk ook een alledaagse verklaring, maar de richting van de smalle straal, rond 980 MHz, en een schijnbare verschuiving in de frequentie ervan, waarvan wordt gezegd dat deze overeenkomt met de beweging van een planeet, hebben het verleidelijke karakter van de vondst nog vergroot. Wetenschappers bereiden nu een artikel voor over de straal, BLC1 genaamd, voor Breakthrough Listen, het project dat op zoek is naar bewijs voor leven in de ruimte, zo begrijpt The Guardian.
Zoals meestal gebeurt, verspreidde het verhaal zich snel, met commentaar van diverse astronomen en andere wetenschappers over wat het zou kunnen zijn.
Opstelling van Proxima Centauri b, die ongeveer 1,3 keer zo zwaar is als de aarde en in de bewoonbare zone van de ster draait, waar vloeibaar water zou kunnen bestaan. Zou het signaal werkelijk van deze planeet afkomstig kunnen zijn? Misschien, maar sommige kenmerken van het signaal lijken niet in dat scenario te passen.
Een vervolgartikel in Scientific American van Jonathan O’Callaghan en Lee Billings van 18 december heeft wat extra details opgeleverd. Andrew Siemion van de Universiteit van Californië, Berkeley en directeur van het Berkeley SETI Research Center, wordt als volgt geciteerd:
Het heeft een aantal bijzondere eigenschappen waardoor het veel van onze controles heeft doorstaan, en we kunnen het nog niet verklaren. We kennen geen natuurlijke manier om elektromagnetische energie te comprimeren in een enkele bak met frequenties. Voorlopig is de enige bron die we kennen van technologische aard.
Er staat ook nog een goed artikel in National Geographic van Nadia Drake.
Het signaal heeft de kenmerken dat het kunstmatig is, dus dan wordt de vraag “is het van ons?” Er worden veel potentiële kandidaat-signalen gevonden, maar de overgrote meerderheid blijkt al snel te worden verklaard door aardse bronnen, satellieten in de ruimte, fouten, enz. Zoals Jason Wright van de Penn State University aan Scientific American vertelde:
Als je zo’n signaal ziet en het komt niet van het aardoppervlak, dan weet je dat je buitenaardse technologie hebt gedetecteerd. Helaas hebben mensen veel buitenaardse technologie gelanceerd.
Sofia Sheikh van de Penn State University, die de daaropvolgende analyse voor Breakthrough Listen leidde en hoofdauteur is van het komende artikel, vertelde National Geographic:
Alleen menselijke technologie lijkt dit soort signalen te produceren. Onze WiFi, onze zendmasten, onze GPS, onze satellietradio, dit alles lijkt precies op de signalen waar we naar zoeken, wat het erg moeilijk maakt om te zeggen of iets uit de ruimte komt of van door mensen gegenereerde technologie.
Een kandidaat-signaal moet door een reeks screeningfilters voordat het serieus kan worden behandeld als een echt potentieel buitenaards signaal. Dit signaal heeft dat tot nu toe gedaan, volgens Sheikh:
Het is het spannendste signaal dat we in het Breakthrough Listen-project hebben gevonden, omdat er nog nooit eerder een signaal door zoveel van onze filters is gesprongen.
Het beroemde “Wow-signaal” dat op 15 augustus 1977 door de Big Ear-radiotelescoop van de Ohio State University is gedetecteerd. Afbeelding via Big Ear Radio Observatory/ North American AstroPhysical Observatory (NAAPO)/ Wikipedia.
Het kandidaat-signaal wordt nu aangeduid als Breakthrough Listen Candidate 1, of BLC1.
De detectie werd gedaan als onderdeel van een algemene studie van Proxima Centauri door Breakthrough Listen. Het werd voor het eerst opgemerkt in de gegevens door stagiair Shane Smith eind oktober van dit jaar, toen de gegevens van 2019 opnieuw werden geanalyseerd, wat de reden is waarom er in 2019 geen waarschuwing naar andere observatoria werd gestuurd, zoals sommige mensen in twijfel hebben getrokken (dat is het normale SETI-protocol). Het signaal was zeer smal, 982,002 MHz om precies te zijn. Het werd gezien in vijf van de 30 minuten durende waarnemingen door de Parkes-telescoop, over een periode van 30 uur.
Gezien de voorgeschiedenis is het zeer waarschijnlijk dat er een aardse, door mensen veroorzaakte oorzaak wordt gevonden, maar de betrokken wetenschappers blijven het met veel belangstelling bestuderen, en tot nu toe zijn ze niet in staat geweest om de boosdoener te identificeren.
Een ander punt om op te merken is dat het signaal kennelijk uit de richting van Proxima Centauri kwam, maar het is geen uitgemaakte zaak dat de ster werkelijk de bron is. Het kan ook een bron zijn geweest binnen de bundelbreedte van 16 arminuten (1/60 van een graad) van de telescoop, die zich vanuit ons gezichtspunt toevallig in de buurt van Proxima Centauri aan de hemel bevond. Het lijkt ook een eenvoudig signaal te zijn, zonder modulatie, slechts een enkele toon. Zoals Siemion zei:
BLC1 is, voor alle doeleinden, gewoon een toon, gewoon één noot. Het heeft absoluut geen extra kenmerken die we op dit moment kunnen onderscheiden.
Het signaal beweegt wel, zoals te verwachten is bij een signaal van een planeet in een baan om de aarde, maar het is in de tegenovergestelde richting van wat normaal zou worden verwacht. Sheikh zei:
We zouden verwachten dat het signaal in frequentie omlaag zou gaan, zoals een trombone. Wat we in plaats daarvan zien is dat de frequentie omhoog gaat, zoals bij een schuiffluit.
Wat dit allemaal precies betekent, is nog niet duidelijk. Wright heeft op Twitter echter een aantal interessante observaties gedaan:
Onduidelijk, maar ik lees:
De beweging van de *Parkes telescoop* zou een negatieve drift moeten veroorzaken, maar de drift die zij zien is positief, wat impliceert dat de zender (als die buitenaards is) niet corrigeert voor zijn eigen versnelling.
– Jason Wright (@Astro_Wright) 19 december 2020
De positieve drift rate pleit voor mij eigenlijk in *voor* dat het buitenaardse technologie is, want dat impliceert dat het significant versnelt ten opzichte van het barycentrische frame.
– Jason Wright (@Astro_Wright) 19 december 2020
Niet goed gelokaliseerd op Proxima. Bij de L-band heeft Parkes een bundelbreedte van 16 boogminuten.
De Doppler drift als gevolg van een planeet rond Proxima zou waarschijnlijk worden gedomineerd door zijn rotatie, niet zijn baanbeweging, behalve als Proxima b tidally locked is, dan zou je dat kunnen uitrekenen.
– Jason Wright (@Astro_Wright) 19 december 2020
Tot nu toe is het signaal niet meer teruggezien, net als bij het Wow! signaal in 1977. Een nieuwe ontdekking zou wetenschappers helpen te bepalen waar het eigenlijk vandaan kwam. Zoals Wright hierboven opmerkte, is het mogelijk dat het signaal helemaal niet van Proxima Centauri kwam, maar van een andere bron die op dat moment toevallig dicht bij de ster aan de hemel stond, binnen de straalbreedte van de telescoop. Het feit dat het vijf keer “opdook” tijdens de 30 minuten durende waarnemingsvensters, over een periode van drie uur, is interessant. Dat betekent dat wanneer de telescoop even van de ster werd weg gericht, het signaal verdween, maar weer terugkwam wanneer de telescoop weer naar de ster keek, vijf keer in totaal. Dat lijkt erop te wijzen dat het signaal uit de ruimte kwam, maar er is meer werk nodig om te zien of het een aardse satelliet kan zijn geweest.
Proxima Centauri is de ster die het dichtst bij de zon staat, op slechts 4,2 lichtjaar afstand, en is een rode dwerg met ten minste twee bekende planeten. Een van die planeten, Proxima Centauri b, is net iets groter dan de aarde en draait in de bewoonbare zone van de ster, het gebied waar de temperatuur vloeibaar water mogelijk maakt. De andere planeet, Proxima Centauri c, is ongeveer zeven keer zo zwaar als onze aarde.
Maar er is tot nu toe weinig over deze werelden bekend, en de ster zelf is zeer vluchtig, en zendt krachtige flitsen van ioniserende straling uit. Proxima Centauri b in het bijzonder is onderhevig aan deze straling, ook al bevindt het zich in de bewoonbare zone, dus of het daadwerkelijk potentieel bewoonbaar is, is op dit moment verre van zeker.
Sofia Sheikh van de Penn State University, die de analyse leidde voor Breakthrough Listen en de hoofdauteur is van het aankomende artikel.
Ook: hoe groot is de kans dat een andere technologische beschaving zich bevindt bij de ster die het dichtst bij ons in de buurt staat? Met zoveel miljarden sterren in ons melkwegstelsel? De kans lijkt zeer klein, maar we kunnen alleen de gegevens en bewijzen volgen. Het signaal moet ofwel van Proxima Centauri komen, ofwel van een andere ongerelateerde bron binnen de straalbreedte van de telescoop, ofwel van aardse interferentie. Ervaringen uit het verleden wijzen op de derde mogelijkheid, maar er moet nog veel meer worden geanalyseerd.
Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rond deze intrigerende ontdekking. BLC1 heeft ons in ieder geval een fascinerend nieuw mysterie gegeven om op te lossen!
Bottom line: Astronomen van Breakthrough Listen hebben een mysterieus radiosignaal ontdekt dat uit de richting komt van de ster die het dichtst bij de zon staat, Proxima Centauri. Ze noemen het het Wow! signaal 2020.
Via The Guardian
Via Scientific American
Via National Geographic
Paul Scott Anderson heeft een passie voor ruimteonderzoek die begon toen hij als kind naar Cosmos van Carl Sagan keek. Toen hij op school zat, stond hij bekend om zijn passie voor ruimteonderzoek en astronomie. Hij begon zijn blog The Meridiani Journal in 2005, dat een kroniek was van planeetverkenningen. In 2015 werd de blog omgedoopt tot Planetaria. Hoewel hij geïnteresseerd is in alle aspecten van de ruimteverkenning, is zijn primaire passie de planeetwetenschappen. In 2011 begon hij op freelance basis over de ruimte te schrijven, en momenteel schrijft hij voor AmericaSpace en Futurism (onderdeel van Vocal). Hij heeft ook geschreven voor Universe Today en SpaceFlight Insider, en is ook gepubliceerd in The Mars Quarterly en heeft aanvullend schrijven gedaan voor de bekende iOS-app Exoplanet voor iPhone en iPad.