“GUMP! Wat is je enige doel in dit leger?”
“Doen wat je me zegt, drill sergeant!”
“Godverdomme, Gump! Je bent een verdomd genie! Dit is het beste antwoord dat ik ooit heb gehoord. Je moet wel een IQ van 160 hebben. Je bent verdomme begaafd, soldaat Gump.”
Voor de meeste mensen is de scène tussen de leger drilinstructeur en rekruut Forrest Gump in de gelijknamige film gewoon de zoveelste in een reeks amusante incidenten waarin Gump verzeild raakt.
Maar het is ook een van de vele tekenen die er in de film op duiden dat het personage autistisch zou kunnen zijn.
Noch auteur Winston Groom, noch ster Tom Hanks of regisseur Robert Zemeckis hebben zich ooit uitgelaten over hun mening of het al dan niet de bedoeling was dat Forrest als autistisch zou worden geportretteerd. Inderdaad, op het moment dat Groom de roman publiceerde, in 1986, was autisme nog slecht begrepen en niet algemeen erkend door de meeste mensen. Het zou buitengewoon zijn als Groom het personage had gecreëerd met autisme in het achterhoofd en alles wijst erop dat hij Forrest gewoon als een laag-IQ individu heeft bedoeld dat door enkele van de meest historische gebeurtenissen uit de recente geschiedenis struikelt.
Maar één ding met kunst en literatuur is dat het voortdurend opnieuw beoordeeld en geïnterpreteerd kan worden door publiek en critici. Voor veel gezinnen en professionals (zoals toegepaste gedragsanalisten) die regelmatig werken met mensen in het autismespectrum, raakt het gedrag van Gump een snaar van herkenning.
In feite zijn twee Japanse artsen die weg ingeslagen, misschien met een knipoog, en hebben een officiële diagnose van Gump gesteld volgens de criteria van de DSM-IV voor autistische stoornissen, waarbij mogelijke alternatieve diagnoses zoals de stoornis van Rett of de desintegratieve stoornis van de kindertijd worden uitgesloten op basis van observationeel bewijs dat in het boek wordt geleverd.
Genius Is As Genius Does
Gump gaat door het leven als een beetje een onbekwame stumper, vergeetachtig voor sociale signalen en normen, maar bezeten van een vermogen om zich te concentreren op technische details en duidelijke instructies op te volgen met laser-achtige precisie. Toekijken hoe hij in de kazerne een M-14 gevechtsgeweer demonteert en weer in elkaar zet, heeft veel weg van kijken naar een autistische geleerde die kastelen bouwt van lego’s. Precisie en snelheid komen voort uit pure toewijding aan de taak.
En mensen met een militaire achtergrond en een scherp oog die later in de film de versieringen op Gumps klasse A-uniform zagen, zouden opmerken dat hij nog verder is gegaan met die toewijding: hij draagt een Expert Rifleman Qualification Badge, de hoogste schietvaardigheidsbadge die in het leger beschikbaar is.
Het is dus niet helemaal duidelijk dat Gump dom is; zoals zijn moeder hem graag vertelt, dom is wat dom doet, en Gump slaagt erin om veel dingen te doen die niet zo dom zijn, gewoon geconcentreerd en intens. Zijn focus op het runnen van zijn garnalenboot getuigt van toewijding en doorzettingsvermogen, maar hoewel anderen het interpreteren als pure domheid, betaalt zijn methode zich uiteindelijk uit.
Het leven is als een doos bonbons
laatst hij zich in een omgeving met duidelijke regels en systemen, dan blinkt Gump uit. Als hem verteld wordt dat de sleutel tot succes in het pingpongspel is om nooit zijn ogen van de bal af te houden, is er geen seconde speeltijd waarin hij dat doet. Bovendien oefent hij obsessief, zowel met andere spelers als alleen, urenlang… genoeg om hem uiteindelijk naar China te brengen om voor de Verenigde Staten te strijden in pingpong diplomatie.
Toepasselijke gedragsanalisten (ABA’s) die met autistische patiënten werken hebben dit soort focus eerder gezien en zij zouden er wel eens hetzelfde gebruik van kunnen hebben gemaakt als Gump’s drilinstructeur en pingpongleraren deden.
Ze hebben ook veel ASS-patiënten gezien die een soort nerveuze energie hebben, een soort hyperactiviteit en repetitieve motorische bewegingen die ABA’s proberen om te buigen naar gezonder gedrag… rennen, bijvoorbeeld, net zoals Forrest beroemd is.
Het vermogen om obsessief gedrag om te buigen naar positieve acties is iets dat Forrest’s moeder gemeen heeft met ABA’s. Haar les aan Forrest, hem aansporen om het leven te omarmen en te accepteren dat “je nooit weet wat je krijgt” is een goede voor alle aanbieders die werken met ASS-patiënten om te onthouden.