Laten we beginnen met een hypothetisch voorbeeld: U heeft letsel opgelopen bij een auto-ongeluk dat (volgens u en verschillende ooggetuigen) werd veroorzaakt door een chauffeur die een levering deed voor een auto-onderdelenwinkel. De bezorger heeft u van achteren aangereden terwijl u voor een stoplicht stond. Uit het politieonderzoek is gebleken – en in het proces-verbaal van de aanrijding wordt geconcludeerd – dat de chauffeur even werd afgeleid toen zijn telefoon uit zijn hand gleed en op de grond viel.
Verder onderzoek wijst uit dat de chauffeur persoonlijk slechts de minimaal vereiste aansprakelijkheidsverzekering heeft, en die dekt uw verwondingen, gederfde inkomsten en andere verliezen niet. U heeft de zaak besproken met een auto-ongeluk advocaat, die u heeft geadviseerd dat de beste manier van handelen is om de werkgever van de bezorger (de auto-onderdelen winkel) en de bestuurder individueel aan te klagen. Wanneer u een dergelijke actie onderneemt, probeert u de werkgever verantwoordelijk te stellen voor het gedrag van de werknemer op grond van een “respondeat superior” theorie van aansprakelijkheid.
Wat betekent “Respondeat Superior”?
“Respondeat superior” is een Latijnse term die “laat de meester antwoorden” betekent. Om in een letselschadezaak (of het nu gaat om een auto-ongeluk of een ander ongeluk) voor deze aansprakelijkheidsstelling in aanmerking te komen, moet u bewijzen dat de werknemer ten tijde van het ongeluk handelde in het kader van zijn of haar dienstbetrekking en zich bezighield met gedragingen ter bevordering van de bedrijfsactiviteiten van de werkgever (naast het bewijs dat de werknemer nalatig was; lees meer over nalatigheid in een letselschadezaak).
Was de werknemer “op de klok”?
Als algemene regel geldt dat als de werknemer niet “op de klok” was op het moment van het ongeval, of als haar gedrag buiten de reikwijdte viel van haar taken en verantwoordelijkheden zoals gedefinieerd door de werkgever, de werkgever niet aansprakelijk zal worden gesteld voor het wangedrag van de werknemer, althans niet onder de doctrine van “respondeat superior”. Een paar voorbeelden kunnen helpen om de regel te begrijpen.
Voreerst, neem het hierboven beschreven geval van de bedrijfschauffeur wiens nalatigheid een ongeluk veroorzaakt terwijl hij midden in een geplande werkploeg zit, en bezig is met de taken van zijn baan ten behoeve van de werkgever. In deze omstandigheden is de werkgever vrijwel zeker aansprakelijk voor de nalatigheid van de werknemer, en een vordering op basis van “respondeat superior” tegen de werkgever zal waarschijnlijk slagen.
Neem het geval van een winkelbeveiliger die, terwijl hij een vermeende winkeldiefstal onderzoekt, een onuitgelokte en gewelddadige aanval op een winkelbezoeker pleegt. Hier kan redelijkerwijs niet worden beweerd dat de aanval binnen de werkingssfeer van de taken en verantwoordelijkheden van de bewaker viel, of dat het in het voordeel van zijn werkgever was. In deze situatie zal de gewonde winkelbezoeker waarschijnlijk niet met succes een vordering tegen de winkel kunnen instellen, althans niet op basis van “respondeat superior”. (De levensvatbaarheid van een vordering tegen de bewaker zelf is een andere zaak; lees meer over civiele vorderingen wegens geweldpleging en mishandeling.)
Neem tenslotte het geval van een medewerkster van een kruidenierswinkel die op haar vrije dag in de winkel aan het winkelen is en uit onachtzaamheid een glazen pot van een schap stoot. Het gebroken glas raakt een andere winkelier en verwondt hem. Hoewel de werkneemster in het kader van haar functie verplicht is om de voorraad op te slaan en bij te houden, betekent het feit dat de werkneemster op het moment van het incident niet “op de klok” was, dat haar werkgever (de winkel) niet aansprakelijk kan worden gesteld voor de verwondingen van de andere winkelier op basis van een “respondeat superior”-theorie (andere schuldtheorieën, waaronder aansprakelijkheid voor het pand, kunnen wel van toepassing zijn).
De “Deep Pockets”-hoek
Waarom is de toepassing van “respondeat superior” van belang in een letselschadezaak? In de meeste gevallen zullen letselschade-eisers een rechtspersoon willen aanklagen in plaats van een individu, omdat deze grote bedrijven doorgaans een veel ruimere aansprakelijkheidsverzekering hebben. Het is dus een gebruikelijke tactiek van letselschadeadvocaten om de gedaagde met de “diepste zakken” aan te klagen.