De dood van Beethoven. Misschien is dit een morbide onderwerp om aan te snijden – ik bedoel, we praten niet echt over de dood in onze samenleving, of wel? Maar we moeten allemaal een keer gaan, toch?
Wel Beethoven ging op een maandag – 27 maart 1827. Hij was al een tijdje ziek, klaagde over buikpijn en een opgeblazen gevoel. Sinds de vorige kerst was hij zo ziek dat hij niet meer uit bed was gekomen, en zijn vrienden wisten dat dat het einde zou betekenen. Hij was pas 56.
Er zijn altijd geruchten geweest over de oorzaak van Beethovens dood. Was het syfilis? Was het levercirrose door te veel nachten aan de saus? Hij genoot wel van een drupje.
Het is het meest waarschijnlijk dat de werkelijke oorzaak van zijn dood loodvergiftiging was. Zoals ik al zei, Beethoven dronk graag allerlei soorten wijn, maar een favoriet was een soort wijn die je in die dagen kon krijgen en die met lood was versterkt. Dus zijn lever raakte aangetast, een feit dat werd bevestigd bij zijn autopsie.
Dat gezegd hebbende, het kan zijn dat zijn arts hem heeft afgemaakt. Dr Andreas Wawruch zou Beethovens lijden verlichten door vocht uit zijn maag af te tappen en het gat te dichten met – raad eens – lood. Wat een roem – de persoon te zijn die ’s werelds grootste componist van het sterfelijke spiraal hielp schuifelen…
De omstandigheden van Beethovens dood zijn één ding. Maar wat ik echt fascinerend vind, is de mythologie en het mysterie eromheen.
Om te beginnen had die maandagmiddag dramatisch weer. Wenen werd geteisterd door een venijnig onweer en Beethovens vrienden wachtten in stilte rond zijn bed, op het geluid van de regen die tegen het raam tikte.
We weten niet precies hoeveel van deze vrienden er in de kamer waren. Beethovens beste vriend, Anselm Hüttenbrenner, was waarschijnlijk een van hen, net als zijn schoonzus. En Beethovens broer Johann en zijn secretaris Karl Holz waren er ook. Dat verklaart waarschijnlijk waarom er zoveel verschillende versies zijn van Beethovens laatste woorden.
Eén verhaal is dat hij zei: “Applaudisseer, mijn vrienden, de komedie is voorbij!” Een ander verhaal is dat hij, sprekend over zijn doofheid, zei: “Ik zal horen in de hemel!” Of dat hij boos met zijn vuist schudde naar de hemel in de momenten voor zijn dood.
Het is het meest waarschijnlijk dat zijn laatste woorden een stuk minder opzichtig, minder dramatisch waren. Een vriend bracht een kist wijn voor hem, en er is opgetekend dat hij zei: “Jammer, jammer… te laat.” Ik vraag me af of het dat loodhoudende spul was dat hij graag dronk.
Russell Torrance presenteert Classic Breakfast op ABC Classic (maandag t/m vrijdag, 6.00-10.00 uur). In deze vraag en antwoord serie geeft Russell zijn mening over uw brandende vragen over klassieke muziek.