Door Pieter Klaassen CANNA Research
De basis
Planten hebben wortels nodig om rechtop te blijven staan en niet om te waaien door de wind. Ook water en voedingsstoffen komen via het wortelstelsel de plant binnen.
Het wortelstelsel zal in volume blijven toenemen zolang de plant als geheel, inclusief het loof, blijft groeien. Wanneer een zeker evenwicht is bereikt, zal de plant gewoon haar volume behouden en ophouden te groeien. Zelfs in deze evenwichtstoestand blijven de wortels groeien, maar zullen ook gedeeltelijk afsterven. Om dit beter te begrijpen, zullen we het wortelstelsel in delen moeten opsplitsen.
Het wortelstelsel
Zoals gezegd zal het wortelstelsel slechts in volume toenemen zolang de rest van de plant blijft groeien. Transpiratie door de bladeren kan er echter ook toe leiden dat er meer wortels worden gevormd om het benodigde water op te pompen. Uiteindelijk ontstaat er een evenwicht tussen de wortels en de plant. Een algemene vuistregel is dat het wortelsysteem 30% van het totale plantvolume moet uitmaken. Hoewel deze regel vrij consequent geldt voor planten in de open lucht, hoeft dit bij substraatteelt niet altijd het geval te zijn. Je kunt grote planten in kleine potten kweken, zolang je ze maar van water en voedingsstoffen voorziet en de pot niet te droog of te nat laat worden. Om de kans hierop te verkleinen adviseren wij een groot medium volume.
In hydroculturen zul je ook zien dat er minder wortels nodig zijn om een grotere plant te laten groeien. Dit komt omdat elke wortelhaar in staat is meer water en voedingsstoffen op te nemen. Dit is een van de redenen dat hydrocultuur een hogere opbrengst kan opleveren.
Wortelharen
Wortelpunt en een dwarsdoorsnede van het wortelpunt
De wortelharen zijn de plaats waar de meeste voedingsstoffen en het water worden geabsorbeerd. De worteltop maakt dagelijks nieuwe cellen aan, en dus ook wortelharen. Als de plant een tekort aan water en/of voedingsstoffen heeft, zal hij meer assimilaten (fotosynthese-energie) gebruiken om meer cellen in de worteltop te produceren. Dit genereert ook meer wortelharen totdat de wortel heeft gevonden wat de plant nodig heeft (meer water of voedingsstoffen). De oudste wortelharen zullen dan afsterven.
In de praktijk, als het medium droger wordt, gaat de wortel op zoek naar water en zal meer cellen produceren, en dus meer wortelharen. De opnamecapaciteit neemt toe, omdat er meer wortelharen worden geproduceerd. Maar de jongste wortelharen zullen in nog “vochtiger” grond terechtkomen. De plant kan nog steeds water opnemen en soms zelfs meer! Daarom is het algemene advies om aan de droge kant te telen: als je water geeft, wordt een deel van de wortelharen overbodig. Om het energieverlies (dissimilatie-energie) te beperken, zullen de oudste wortelharen afsterven.
Als je de plant te veel water geeft, zullen alle wortelharen afsterven. In feite verdrinken de wortels en het duurt minstens drie dagen voordat een worteltop voldoende nieuwe cellen met wortelharen heeft aangemaakt. Het afsterven van de wortelharen gebeurt ook na het verpotten van de planten of na het zeer ruw verplaatsen ervan. Dus als dit het geval is, ga dan de eerste 3 dagen voorzichtig met je klimaatbeheersing om.
En let goed op de watergift: niet overdrijven, maar aan de andere kant de plant ook niet te veel laten uitdrogen.
De wortel
In tegenstelling tot de wortelharen, zijn de wortels zelf wel zichtbaar voor mensen. De wortelcellen, ditmaal zonder wortelharen, rekken zich uit om de voortstuwing van het jongste deel van de wortel naar voren mogelijk te maken. De buitenste cellen van de wortel suberiseren (vormen een hard oppervlak, zoals de schors van een boom), waarna ze alleen nog dienen als pijpleiding om het opgenomen water en de voedingsstoffen naar de stengel en de rest van de plant te transporteren.
Planten in de vegetatieve fase zullen in gewicht toenemen, zowel boven als onder de grond. Zelfs in het eerste stadium van de generatieve fase zal het bladoppervlak toenemen en een actief klimaat zal de wortels in volume doen toenemen. Uiteindelijk zal een evenwicht worden bereikt. Dit maximale evenwicht komt meestal als ongeveer 50% tot 70% van de bloeiperiode is verstreken (bijvoorbeeld week 6 van een 10-weekse groeicyclus).
In potgrondteelten kan de plant 5 tot 6 liter water/m2 per dag opnemen. Maar in hydroculturen kan meer water worden opgenomen met minder wortelpunten (maar niet minder wortelharen!).
Wortelpunten
Aan het eind van elke wortel bevindt zich de wortelpunt. De wortelpunt bestaat uit een wortelkap en een groeipunt. De wortelkap is zeer hard en beschermt het groeipunt. Hij is zelfs zo hard dat hij kan breken en door asfalt heen kan groeien als de dop genoeg energie heeft.
In het groeipunt achter de dop worden nieuwe cellen aangemaakt. Hier worden ook de belangrijkste plantenhormonen aangemaakt. Deze zullen in dit artikel niet worden besproken. Voor meer informatie over plantenhormonen, zie CANNAtalk 9. Het zijn deze nieuwe cellen die ervoor zorgen dat de wortels verder door het medium groeien. De wortels zijn hiertoe niet alleen in staat omdat er nieuwe cellen worden aangemaakt, maar ook omdat de bestaande cellen worden uitgerekt. De eerste cellen bevatten ook uitstulpingen, wortelharen genoemd.