Heading

Het zwaard dat in steen gevangen zit, en alleen bevrijd kan worden door de krachtige greep van een toekomstige koning, is een essentieel onderdeel van de mythologie van Koning Arthur. De vraag of er een historische basis is voor Arthur in de nevelen van het chaotische Engeland van de donkere middeleeuwen heeft veel historici, schrijvers en schatgravers achtervolgd. Stukjes en beetjes van de Arthur legende zijn eindeloos geanalyseerd om te zien of een echt persoon of plaats zou kunnen passen.

In een versie van het verhaal voorspelde Merlijn dat alleen een ware koning waardig was om het zwaard te trekken, en als een jongen, Arthur, daarin slaagt, onthult hij dat hij de zoon is van de dappere koning Uther Pendragon. Dat zwaard wordt dan Arthur’s machtige wapen, Excalibur genaamd.

Maar wat als de inspiratie voor het verhaal van het zwaard in de steen niet uit Engeland maar uit Italië komt, en het bewijs daarvan te vinden is in een 12e-eeuwse steen die nog steeds in het gesteente in Toscane steekt?

Het Zwaard in de Steen van Sint Galgano is vandaag te zien, in de Montesiepi-kapel ten zuidwesten van Siena. Het was lang een curiositeit: Alleen het handvat, de houten greep en enkele centimeters van de drie voet lange kling zijn nog te zien in de kapel van een cisterciënzer abdij. Het verhaal ging dat het in 1180 door een Italiaanse ridder, Galgano Guidotti, in de steen was gestoken nadat hij de oorlog had afgezworen om kluizenaar te worden.

Jarenlang werd vermoed dat het zwaard een soort vervalsing was. Recente wetenschappelijke tests hebben de sceptici echter verrast. Het metaal van het zwaard bleek uit de 12e eeuw te stammen.

“Het dateren van metaal is een zeer moeilijke taak, maar we kunnen zeggen dat de samenstelling van het metaal en de stijl verenigbaar zijn met de tijd van de legende,” zei Luigi Garlaschelli, van de universiteit van Pavia, in een interview met The Guardian. “We zijn erin geslaagd degenen te weerleggen die beweren dat het om een recente vervalsing gaat.”

Het zwaard stamt niet alleen uit de middeleeuwen, maar analyse met de grondpenetrerende radar heeft uitgewezen dat zich onder het zwaard een holte bevindt die een grafnis zou kunnen zijn, met daarin mogelijk een lichaam. “Om meer te weten te komen zouden we opgravingen moeten doen,” zei Garlaschelli.

De Italiaanse academicus Mario Moiraghi schreef een boek waarin hij suggereerde dat de Arthuriaanse legende van de steen was geïnspireerd op het Toscaanse zwaard. Een 13e eeuws Engels boek over Merlijn en het zwaard kwam uiteraard na het bestaan van het Italiaanse zwaard in steen, evenals Malory’s Le Morte d’Arthur in de 14e eeuw. Geoffrey of Monmouth schreef echter over Arthur, Merlijn en Excalibur, Caliburnus (of Caliburn) genoemd, in Historia, voltooid in 1138.

Moiraghi zei in een interview: “Het zwaard dat, nadat het in de steen is gedompeld, een kruis wordt; dit is een waar symbool van het christelijke leven – de transformatie van geweld in liefde.”

In dezelfde kapel liggen twee gemummificeerde handen; wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat ook zij uit de 12e eeuw stammen. Volgens de legende zou iedereen die probeert het zwaard in de Toscaanse kapel te stelen, zijn armen worden afgerukt.

De ridder, Galgano, was de zoon van een leenheer die bekend stond om zijn arrogantie en gewelddadigheid, toen hij een visioen kreeg van de aartsengel Michaël die hem uitnodigde zijn leven te veranderen.

Galgano zou hebben besloten dat hij kluizenaar moest worden. Toen hij de berg beklom waar hij zijn leven zou wijden aan contemplatie, vertelde een stem hem dat hij alle sporen van wereldse zonde moest achterlaten, waarop de heilige antwoordde: “Het zou gemakkelijker zijn om met dit zwaard een steen te hakken om dat te doen.”

Gerelateerd artikel: Excalibur: het zwaard van koning Arthur staat centraal in legenden, tegenstrijdigheden en moderne bevindingen

Toen Galgano zijn zwaard in de rots stak om zijn punt te bewijzen, zonk het zwaard soepel. Het ging in de rots alsof die zo zacht was als boter, zo gaat het verhaal. Galgano was een kluizenaar voor de rest van zijn leven. Vier jaar na zijn dood werd hij heilig verklaard en werd er een kapel rond het zwaard gebouwd.